El mana anlayışı ideolojik düşünceleriyle kolektif akıldan kopmuştu. Mülk sahibi bazlı söylem ve fiili kolektif alanın merkezine oturtmuştu. Mülk sahibi gibi yanılsamaları nedenle inanıcı düşünce nereden kalkıp; nereye gelmişti? Kolektif alandaki üreten kolektif düşüncelerden kalkıp, sonu gelmez hayallere yelen fikir çıvlaması çıkmazın kısır döngüsü içine gelmişlerdi.

Kolektif alan; kolektif etki ile yardımlaşıcı inşa kalıbını kotarır bir alan-hacim yönlendiricisidir. Kolektif alan kolektif bağlaşımlı düzenlemeler üzerinde ve kolektif bağlaşım içinde enerjiye akış yaptırıcı bir etkidir.

Enerji birikebilir, toplanır, çıkarılır olduğu içindir ki kolektif yasalar ve kolektif birim zamanın değişe bilirliği vardı. Kolektif bilinç bu akışlar üzerine bindiriş edilen manaydı.
Avcı toplayıcı emek zaman bu bindirişler nedenle hem birbiri üzerine transfer değişimiyle; birikebilir, harcanır (çıkarılır) ve toplanır bir kolektif emek (enerji) oluyordu.

Yeryüzü size değil, "yasalara" boyun eğiyordu! Siz de öyle. Saniyede 11,3 km hıza çıkmadan yani yer çekimi yasalarını uyan kuralı aşmadan yeryüzünü terk edemiyordunuz.

Oyunda ben de varım diyen El, bu oyunda gizletilmiş bir mana iştahtı. Kolektif kapasiteye sahip olmanın gizletilen mana iştahıydı. Bu bağlam ile sanaldı. Aynı zamanda da El mana anlayışı, her bir Nemrutla, her bir firavunla, İbrahimle vs. de somut bir anlamdı.

Bilgi, buluş, tasarım, araştırma geliştirme şu veya bu biçimde, eninde sonunda insanlığın gelişmesi ve insanlığın kullanımı oluyordular.
Üretim hareketi olan eylemler, kişisi aklı, kolektif aklı, teknik teknolojileri etkiliyordu. Kişisi akıl ve kolektif akıl da; üretimi, bilişi, buluşu ve teknolojik eylemleri etkiliyordu. Bunlar bir sarmal ve zorunlu

Yüksek potansiyelin düşük enerjili (açlık veya boşluk) alana doğru olan akışı nedenle yüksek enerji burada açlık gibi bir parça belirişler (enerji zayıflığı olmakla) eksiği tamamlayacak yeni bir olgu ve olayların biçimlenişine yönelmekle hayat, (açlığın, olgu ve olay) doygunluğuna (şarjına) dönüşür.

Her şey enerjinin sıcak-soğuk; az-çok; masif-seyreltik gibi kendi niceli durumları içinde değişir. Dönüşür. Her şey geride, kemdi tarihin içinde neşettir. Ama şeyler de geriye indirgenmezler. Geriyle aynı olmazlar. Şeyler yepyeni olgu ve olaylar çelişkisi yansıma girişme olmakla; yeni yeni eylem alanı açan, bir düzlem alanın biçimlenişidirler.

Buradaki köşkerlerin tarımcıları giydirmesi. Tarımcıların da köşkerleri beslemesindeki MANA anlayışı vicdani değer yargısı içinde adalet, sadaka, acıma, lütfetme, velinimeti olma, hayır dua alma gibi köleleşişi absürt anlamlarıyla, yoktular.

Ne kadar kundura demekten kasıt; kundurayı yapan sektörün nüfus sayısı kadar bir nüfusun besin teminini karşı taraftan buğdayla karşılanması demek olan MANA anlayışıydı. Ya da buğday üreten sektörün nüfus sayısı kadar bir nüfusun kundurasını da kunduracıların sağlayıp giydirme yapacağı MANA anlayışıdır.

Köleci sistem içinde ana baba miraslı köleci anlayışa uygun EYLEM VE SÖYLEM ALANI ortaya konmasaydı; ne aldatan, ne aldanan söylemli suç eylemleri de olmayacaktı. Zina söylemi olmayacaktı. Olmayan zina suçuna recmetme cezası da verilmeyecekti.

Borç Namustur / Kendini bil! / Kudreti mirasın

Kamu zenginliğini dağıtacak olan köleci düşünsel, eylemsel olgular; zaten adım adım geliştirilen süreç içinde kolektif kapasiteye sahip çıkmak isteyen kişi ya da kişilerin, kurguladıklarıydı.

El mana anlayışı içinde eksik olan ortaklaşmaydı. Ortaklaşma süreci zaten doğaya yönelimle olan kişilerin yönelimle olan eylemlerini ortak aştırıyordu. Ortaklaşma karşılıklı olarak kişilerin eksiğini birbirinde tamam ettiği süreçlerdi. Ortaklaştırma kendi kendisini başlatan ve kendi kendisini devam ettiren süreçti.

Köleci sistem yanılsatıcı bir imajdı. Köleci sistem kendisinin ezelden beri var olmasını söylemekle, güya kolektif sisteme açıklama olmuştu! Oysa köleci sistem gerçeği perdeler.

Köleci mantık, Sara-Hacer anlatımındaki kadının tarihsel rolünü bilmiyordu. Köleci yapı, içinde koptuğu kolektif yapıda anlatılmış olan Sara hikâyesini bilse bile; Saranın çocuk vermeme olgusu, köleci sistemin miras hukuklu ihsas kurallarına aykırıydı.

Bunlar köleci sürecin hemen başında olan söylemlerdi. Arada geçen onlarca sene sonra değişen nesille birlikte unutulanlardı. Kolektif geçmişin motifleri köleci mantığa adapte olmuş kişiler elbette abuk sabuk gelecekti.

Kardeşiyle evli olduğu belirtilen İbrahim figürü, ilahi dönemin hukukuyla anlatılan bir hikâyecilikti. İttifakı dönemin ilanen kardeşleriyle temasını kopyalayan köleci başlangıcın köleci söylemidir.

"Servet düşmanı, millet düşmanı, ezan, bayrak düşmanı" diye gruba bağlılık duygularınızı bilişsel düzeyde azalttıkları gibi; Yine "vatan sevgisi, millet sevgisi ölürsem cennetliğim gibi şehitlik" söylemleriyle gruba bağlılık temelli utanma duygularınızı bilişsel olarak çoğaltırlar.

Güneşin kütlesini sıkıştıran kütle çekim kuvveti, Güneş merkezinde tersine bir ısı ve ısı basıncı kuvveti ortaya koyana kadar Güneş kütlesi büzülmesine devam eder.