2025 yılı, Türkiye tarım sektörü için son 65 yılın en kurak dönemlerinden birine işaret etti. Bu olumsuz iklim trendinin 2026 yılında da etkili olabileceği öngörülüyor ve bazı bölgelerde tarımsal üretimi zorlayabileceği düşünülüyor. Özellikle su kaynaklarındaki düşüş, geleneksel tarım modellerinin sürdürülebilirliğini tehdit etme potansiyeline sahip. Üreticilerin, bu belirsiz ortamda yeni stratejiler geliştirmeleri öneriliyor.
Kuraklığın Olası Etkileri: Bölgesel Riskler
Marmara: 2025 yılında Marmara Bölgesi, ciddi kuraklıkla karşılaştı. Yalova, Kocaeli, Sakarya ve İstanbul’da su seviyeleri bazı tarımsal alanlarda üretimi kısıtlayabilir. Sebze, mısır ve pamuk gibi su-yoğun ürünlerde verim kayıpları olabileceği düşünülüyor.
Konya: Yeraltı suyu seviyelerinin uzun vadeli düşüşü, su-yoğun ürünlerde üretimi sınırlayabilir. Toprak tuzlanması riski artarken, bazı mahsullerde verim düşüşü yaşanabilir.
Güneydoğu Anadolu: Gaziantep ve Diyarbakır’da artan sıcaklıklar ve kuraklık, hububat ve bakliyat üretimini etkileyebilir. Mevcut sulama altyapısı, üretimde sınırlı rahatlama sağlayabilir.
Ege ve Akdeniz: Sulama suyu kısıtlılığı, zeytin, üzüm, incir ve pamuk gibi ürünlerin verimini baskılayabilir. Antalya ve Adana’da sıcaklık ve kuraklık, sebze ve turunçgil üretimini etkileme potansiyeline sahip.
Olası Riskli Ürünler (2026)
Tahıllar: Buğday ve arpa, yağışa bağımlılıkları nedeniyle verim kaybına uğrayabilir.
Mısır ve şeker pancarı: Su-yoğun tarım ürünleri olarak sınırlı sulama koşullarında verimleri düşebilir.
Sebzeler ve seracılık: Domates, biber, salatalık ve marul gibi ürünler, su stresi ve sıcaklık dalgalanmalarından etkilenebilir.
Meyveler ve turunçgiller: Elma, armut, çilek, limon ve portakal gibi ürünlerde kalite ve verim riski bulunabilir.
Olası Dayanıklı ve Alternatif Ürünler
Bazı ürünler kuraklığa karşı daha dayanıklı olabilir ve üretimde risk azaltıcı alternatifler sunabilir:
Bakliyatlar: Nohut ve mercimek düşük su ihtiyacıyla öne çıkıyor.
Arpa: Buğdaya göre daha su toleranslı olabilir.
Yağ bitkileri: Aspir ve susam, su stresi altında üretimi sürdürebilir.
Kuraklığa dayanıklı ağaçlar ve meyveler: Badem ve zeytin kök sistemi sayesinde düşük su ile üretim gösterebilir.
Tıbbi-aromatik bitkiler: Kekik, lavanta ve adaçayı gibi bitkiler, su yönetimi iyi yapıldığında ekonomik katkı sağlayabilir.
Bölgesel Öneriler
Yüksek Kuraklık Riski Bölgeleri (Konya, Şanlıurfa, Mardin vb.): Nohut, mercimek, aspir ve susam gibi düşük su ihtiyacı olan ürünler tercih edilebilir.
Orta Kuraklık Riski Bölgeleri (İç Ege, İç Anadolu vb.): Arpa, kuraklığa dayanıklı ayçiçeği, kuru soğan ve badem önerilebilir.
Sıcaklık Stresi Artan Sulamalı Bölgeler (Antalya, Adana vb.): Zeytin, badem, susam ve yerel kavun-karpuz çeşitleri avantajlı olabilir.
Olası Stratejiler
Tahıldan bakliyata geçiş ile su verimliliğini artırmak.
Yağ bitkilerinde aspir ve susam gibi düşük su gerektiren alternatifleri değerlendirmek.
Meyve ve sebzede riskli türleri azaltmak, kuraklığa dayanıklı çeşitleri önceliklendirmek.
Su verimsiz ürünleri sınırlamak ve damla sulama gibi su tasarruf tekniklerini yaygınlaştırmak.
2026 yılı, Türkiye tarımı için zorlu bir sezon olma olasılığı taşıyor. İklim değişikliği ve su kıtlığı riskleri göz ardı edilmemeli. Ancak doğru ürün seçimi ve su yönetimi stratejileriyle, tarımsal üretimi sürdürülebilir kılmak mümkün olabilir.
