Thales, Milet kentinin bilge felsefecisi, evrenin ilk ana maddesi olan Arkhe'yi araþtýrýyordu. Arkhe, her þeyin kaynaðý ve evrenin sýrrýydý. Ama Arkhe'nin ne olduðunu kimse bilmiyordu. Thales, bunu bulmak için gözlem yapýyor, deneyler yapýyor, akýl yürütüyordu. Bir gün, gökyüzüne baktýðýnda, bir aydýnlanma yaþadý. Arkhe'nin su olduðunu anladý. Çünkü su, her þeyin içinde var oluyordu. Su, hayatýn kaynaðýydý. Su, Arkhe'nin yansýmasýydý.

Thales, bu büyük keþfini paylaþmak istedi. Ama kimse ona inanmýyordu. Onun delirdiðini, saçmaladýðýný düþünüyorlardý. Onun yerine tanrýlara tapýyor, mitolojik hikayelere inanýyorlardý. Thales, bunlara üzülüyordu. Ama yine de vazgeçmiyordu. Bu sýrada, iki gence rastladý. Bu iki genç onun en sevdiði dinleyicilerdi. Onlara anlattýðý hikayelerle hem onlarý eðlendiriyor hem de onlara bilgelik aþýlamaya çalýþýyordu.

- Thales amca, nereye gidiyorsun? Bize bir hikaye anlatýr mýsýn?

Thales gülümsedi.

- Tabii ki anlatýrým, dedi. Gel, þu banka oturalým.

Gençler sevinçle yanýna oturdular. Thales baþladý anlatmaya:

- Bir zamanlar, çok çok uzaklarda, bir gezegen vardý. Bu gezegenin adý Su idi. Su gezegeni, evrenin en büyük ve en güzel gezegeniydi. Çünkü üzerinde her türlü canlý yaþayabiliyordu. Su gezegeni, kendisini yaratan ve koruyan büyük bir güce sahipti: Arkhe.

Gençlerden biri merakla sordu:

- Arkhe kimdi?

Thales devam etti:

- Arkhe, evrenin ilk ana maddesiydi. Her þey ondan doðmuþtu. Ateþ de, hava da, toprak da... Ama Arkhe'nin en sevdiði þey suydu. Çünkü su, hayatýn kaynaðýydý. Su, Arkhe'nin yansýmasýydý.

Gençlerden diðeri heyecanla dinliyordu.

- Peki sonra ne oldu?

Thales anlatmaya devam etti:

- Sonra... Sonra Su gezegeni büyüdükçe büyüdü. Üzerindeki canlýlar çoðaldýkça çoðaldý. Ama bu canlýlar arasýnda bazýlarý vardý ki, Arkhe'ye saygý duymuyorlardý. Onlar, Arkhe'nin gücünü kendilerine mal etmek istiyorlardý. Onlar, suyu kirletiyor, israf ediyor, baþka canlýlara zarar veriyorlardý.

Gençlerden biri üzüldü.

- Neden böyle yapýyorlardý?

Thales cevapladý:

- Çünkü onlar cahildiler. Onlar, Arkhe'nin ne olduðunu bilmiyorlardý. Onlar, suyun sadece bir madde olduðunu sanýyorlardý. Onlar, suyun aslýnda Arkhe'nin ruhu olduðunu anlamýyorlardý.

Gençlerden diðeri kýzdý.

- Peki Arkhe ne yaptý? Onlarý cezalandýrdý mý?

Thales sona yaklaþtý:

- Evet... Arkhe sabrýný yitirdi. Ve büyük bir felaket gönderdi. Su gezegeninin üzerine korkunç bir fýrtýna çöktü. Þimþekler çaktý, gök gürledi, yaðmur yaðdý... Ama bu yaðmur normal bir yaðmur deðildi. Bu yaðmur, Arkhe'nin öfkesiydi. Bu yaðmur, suyu geri almak için gelmiþti.

Gençlerden biri þaþýrdý.

- Nasýl yani?

Thales bitirdi:

- Evet... Arkhe'nin gönderdiði yaðmur, su gezegeninin üzerindeki bütün suyu emdi. Suyu, Arkhe'ye geri götürdü. Su gezegeni kurudu. Üzerindeki canlýlar öldü. Sadece suya saygý duyanlar kurtuldu. Onlar, Arkhe'nin lütfuna erdiler. Onlar, Arkhe ile birlikte yeni bir gezegene gittiler. Bu gezegenin adý Dünya idi.

Gençler hayranlýkla baktý Thales'e.

- Vay be... Ne güzel bir hikaye... Peki bu hikaye gerçek mi?

Thales gülümsedi.

- Belki... Belki de deðil... Ama siz yine de suya saygý duyun. Çünkü su, Arkhe'nin ruhudur. Su, hayatýn kaynaðýdýr. Su, evrenin sýrrýdýr.

Thales, bu sözlerle kalktý ve yürümeye devam etti. Gençler de onun arkasýndan bakakaldýlar. Thales, evrenin ilk ana maddesi olan Arkhe'yi bulmuþtu. Ama bunu kimse anlamýyordu. Oysa Arkhe, her þeyin kaynaðý ve evrenin sýrrýydý.

----
Merhaba arkadaþlar, bu öykümüz ile felsefenin doðuþunu konuþacaðýz.

Felsefe, insanýn varlýk, bilgi, deðer, ahlak, siyaset gibi temel sorunlara akýlcý ve sistematik bir þekilde cevap arama çabasýdýr. Felsefe, her þeyi sorgulayan ve eleþtiren bir düþünce tarzýdýr. Felsefe, mitoloji ve dine dayalý açýklamalardan sýyrýlarak, akla dayalý bir düþünce sistemi olarak geliþmiþtir.

Felsefenin ilk olarak M.Ö. 7. yüzyýlda Ýyonya uygarlýðýnda, Milet kentinde ortaya çýktýðý kabul edilmektedir. Milet kenti, ticaret ve kültür merkezi olan iþlek bir liman kentiydi. Burada yaþayan insanlar, farklý kültürlerden etkilenmiþ ve bilgi birikimi kazanmýþlardý. Bu elveriþli ortam, felsefenin kurucusu olarak kabul edilen Thales gibi düþünürlerin çýkmasýna olanak saðlamýþtýr.

Thales, evrenin ilk ana maddesi olan Arkhe'yi araþtýrmýþtýr. Arkhe, her þeyin kaynaðý ve evrenin sýrrýdýr. Thales, Arkhe'nin su olduðunu bulmuþtur. Çünkü su, her þeyin içinde var oluyordu. Su, hayatýn kaynaðýydý. Su, Arkhe'nin yansýmasýydý. Thales, bunu akýl yürütme ve gözlem yoluyla bulmuþtur.

Thales'ten sonra gelen Anaksimenes ve Anaksimandros da Arkhe sorununa farklý cevaplar vermiþlerdir. Anaksimenes, Arkhe'nin hava olduðunu söylemiþtir. Anaksimandros ise Arkhe'nin belirli bir madde olmadýðýný, sýnýrsýz ve belirsiz bir ilke olduðunu söylemiþtir.

Bu üç düþünür, doða filozoflarý olarak adlandýrýlýr. Çünkü onlar doðal olaylarý ve oluþumlarý açýklarken tanrýlara deðil, ateþ, hava, toprak, su gibi gözlemlenebilir elementlere baþvurmuþlardýr.

Felsefe böylece Ýyonya'da baþlamýþtýr. Daha sonra felsefe baþka yerlere de yayýlmýþtýr. Sokrates ile birlikte felsefe insan ve toplum sorunlarýna yönelmiþtir.
----