Derin düþünmenin insana zarar vereceði yönünde yaygýn bir inanýþ vardýr. Öyle ki, insanlar birbirlerini “fazla düþünme delirirsin”, “fazla derine dalma boðulursun” gibi sözlerle uyarýrlar. Oysa düþünmek, Kuran’da çok fazla sayýda ayetle emredilen bir ibadettir. Yüce Allah, ( Bu Kur’an,) Ayetlerini, iyiden iyiye düþünsünler ve temiz akýl sahipleri öðüt alsýnlar diye sana indirdiðimiz mübarek bir kitaptýr . (Sad Suresi,29) ayetindeki gibi ifadelerle insanlara uyarýlarda bulunur, derin düþünenlerin temiz akýl sahipleri olduðununun bilgisini verir. Yanlýþ olan, þeytanýn etkisiyle insanýn olumsuz düþünmesi ve gereksiz kuruntulara kapýlmasýdýr.

Onlar, ayakta iken, otururken, yan yatarken Allah’ý zikrederler ve göklerin ve yerin yaratýlýþý konusunda düþünürler. (Ve derler ki:) "Rabbimiz, sen bunu boþuna yaratmadýn. Sen pek yücesin, bizi ateþin azabýndan koru." (Al-i Ýmran Suresi, 191) ayetinden müminlerin her an yaratýlmýþlar üzerinde düþündüklerini ve düþündükçe Allah’ýn rahmetini kaybetme konusundaki korkularýnýn arttýðýný anlýyoruz. Düþünmek; insanýn Allah’a yakýnlaþmasý ve imanýnýn derinleþmesine sebep olur. Allah Kur’an’da, –toplumdaki yaygýn ve yanlýþ inanýþýn aksine- ancak derin düþünenlerin öðüt alabileceðini haber verir.

Yeryüzündeki canlý cansýz tüm varlýklar muhteþem detaylara sahiptirler. Herbirini incelediðimizde, sahip olduðu her detayda sayýsýz yaratýlýþ mucizesi görürüz. Detaylardaki mucizeler, yaratýlmýþ herþeyin yapýtaþý olan atomlarda baþlar, olaðanüstü dengeler ve düzenlere sahip gökyüzü, galaksiler, güneþ, insan bedeni, bitkiler, çiçekler, meyveler, daðlar, denizler ve mikrodünyadaki sayýsýz detay ve özelliklerle devam eder. Hepsinin sahip olduðu özelliklerde bir sanat vardýr. Bu, Allah’ýn muhteþem yaratma sanatýdýr. Tüm canlýlara dilediði þekli veren, tüm doðaya hakim olan, Sani olan Yaratýcý’nýn sanatý…

Çevresine yalnýzca bakan insan pencereye bakan kiþi gibidir. Pencereye bakanlar ya pencerenin boyasýndaki aþýnan kýsýmlarý görür ya da pencerenin camý üzerindeki lekeleri. Oysa pencereden bakanlar, o pencerenin muhteþem bir dünyaya açýldýðýný görür, pencerenin ardýndaki güzellikleri izler, üzerinde tefekkür eder ve bundan sonsuz haz alýrlar.

Allah’ýn benzersiz yaratma sanatýnýn delillerine sadece bakmak bir anlam ifade etmez. Baktýðýmýz herþeyi görmemiz ve üzerinde düþünmemiz gerekir. Çevremizdeki güzellikler üzerinde tefekkür ederek muhteþem yaratýlýþlarýný farkedebilir, Allah’ýn üstün yaratma sanatýný kavrayabiliriz.

Rabbimiz evrendeki her þeyi en küçük detayýna dek üstün bir ilim, hassas bir ölçü ile yarattýðýný, " Þüphesiz, göklerin ve yerin yaratýlmasýnda, gece ile gündüzün art arda geliþinde, insanlara yararlý þeyler ile denizde yüzen gemilerde, Allah’ýn yaðdýrdýðý ve kendisiyle yeryüzünü ölümünden sonra dirilttiði suda, her canlýyý orada üretip-yaymasýnda, rüzgarlarý estirmesinde, gökle yer arasýnda boyun eðdirilmiþ bulutlarý evirip çevirmesinde düþünen bir topluluk için gerçekten ayetler vardýr. (Bakara Suresi, 164) ayetiyle bildirir ve ayetlerinin canlý örneklerine tanýk olmamýzý ister.

Bediüzzaman yukarýdaki ayetle ilgili olarak þunlarý tefekkür eder: “Þu ayet Allah’ýn varlýðýný ve birliðini gösterdiði gibi, bir Ýsm-i azamý gösteren büyük bir penceredir. Bu ayetin özeti þudur ki: Kainatýn yüksek ve alçak tabakasýndaki bütün alemler ayrý ayrý lisanla bir tek neticeyi, yani bir tek Sâni’-i H’akim’in(hikmet sahibi Yaratýcýnýn) terbiye ediciliðini gösteriyorlar."

Gökler, yer ve ikisi arasýndaki her þey, sahip olduklarý mucizevi sistemleri yaratan ve sürekli denetimi altýnda tutan Rabbimiz’in üstün aklýný iþaret ederler. Canlý cansýz her varlýðý dilediði þekilde yaratan ve tümünü kontrolünde tutan sonsuz güç sahibi Yaratýcý’nýn sanatý, araþtýrýp üzerinde derin düþünüldüðünde gereðince kavranabilir. Toplumun, "derin düþünme boðulursun" telkinine uyan insan ise þeytanýn sisteminde "boðulan" kiþidir.