Kesin bilgiyle inananlar, Allah’a ve O’nun kendileri için yarattýðý kadere saygýyla içten boyun eðer, O’ndan gelen her musibetin ardýnda bir hikmet ve hayýr olduðunu bilirler. Yaþadýklarý her olayý en sevdikleri varlýk olan Allah’ýn, kendileri için özel yarattýðýnýn bilincinde, herþeyi sevinç ve neþeyle karþýlarlar. Baþlarýna gelen hiçbir olay onlarý karamsarlýða, mutsuzluða, öfkeye sürüklemez, her an tutarlý davranýþlar sergilerler.


Dünya hayatý kusursuz yaratýlmýþ bir imtihan ortamýdýr ve yaptýðý hata insanýn sýnanmasý içindir. Hatalarýnýn da bir kader üzere gerçekleþtiðinin bilincindeki müminlerin tevekküllü ruh halleri Kur’an’da, "... Allah’ýn bizim için yazdýklarý dýþýnda, bize kesinlikle hiçbir þey isabet etmez. O bizim Mevlamýzdýr. Ve müminler yalnýzca Allah’a tevekkül etmelidirler." (Tevbe Suresi, 51) ayetiyle haber verilir.


Kadere tabi olan mümin, yaþamýnýn baþýna dönse ayný hatalarý yine yapar. (Doðrusunu Rabb’im bilir.) Allah, piþmanlýk duymasý için onu yaratmýþtýr; hayýr içerir. Hatasýndan vazgeçmesi ve davranýþýný düzeltmesi gerektiðini bilir. Yaptýðý hatadan ibret alan mümin, aczini görür, baðýþlanma diler ve tevbe ederek Allah’a yaklaþýr. Hata, yanlýþýný fark edebildiði için müminin þükretmesine, baðýþlanma dilemesine, tevbe etmesine ve tevekkülüne vesile olur.


Müminler hatalarý nedeniyle üzüntü, stres, endiþe gibi duygulara kapýlmazlar; ancak iman etmeyenler için bu durum söz konusu deðildir. Yaþadýklarý her zor olayda bu duygularý yoðun hissederler. Hata yapmak ayrýca diðer insanlarýn gözünde küçük düþecekleri korkusuyla onlar için büyük bir azaptýr. Müminler gibi Allah’a teslimiyeti yaþayamadýklarýndan, psikolojik açýdan çökerler. Çünkü Allah’tan korkmayan ve emrettiði üstün ahlak özelliklerini yaþamayan kiþiler arasýnda hataya yer yoktur. Hata yapan kiþi toplumda adeta damgalanýr; baðýþlanmaz, aþaðýlanýr, ezilmeye çalýþýlýr.


Müminler ise hata yapan kardeþlerini yalnýz býrakmaz, aksine yardýmcý olurlar. Piþmanlýk duymasý ve kendini düzeltmek için çaba harcamasý nedeniyle de ona olan sevgi ve saygýlarý artar.


Kuþkusuz hatasýnda direnen insan sevilmez. Ancak hatasýndan dolayý bir insandan nefret de edilmez; unutmuþ, düþünememiþ, gaflete düþmüþ olabilir. Uyarýldýðýnda hatasýný anlýyor ve öðüt alýyorsa, o kiþiye karþý kalpte bir öfke duyulmaz. Ayrýca insaný geçmiþiyle yargýlamak vicdansýzca bir davranýþtýr; esas olan kiþinin son halidir. Ýnsanda iman alametleri oluþtuktan sonra geçmiþteki hatalarýný dile getirmenin bir anlamý yoktur. Allah’a samimi tevbe ettiðinde insan, diðer insanlarýn gözünde de tertemizdir. Önemli olan Allah’ýn affetmesidir.


Baðýþlamak sevginin önünü açar; hatayý affetmemek ise sevgiyi öldürür. Bir kez hata yaptýðý için bir insaný “silmek, bitirmek” doðru mudur? Kiþiye karþý sürekli bir öfke ve kin Kur’an’a uygun deðildir. Allah kin ve nefretini ömür boyu neden sürdürdüðünü, neden baðýþlayýcý olmadýðýný insana sorar. Ahirette, nefret ettiði kiþiyi Allah’ýn baðýþlamýþ olduðunu ve cennetine aldýðýný görse, “Allah’ým benim kinim hala sürüyor” diyebilir mi insan?..


Sonuç olarak müminler, her insanýn aciz olduðunu, kendilerinin de hata yapabileceðini bilirler ve baþkalarýnýn yaptýklarý hatalardan ibret alýr, ders çýkarýr, ayný hataya düþmemek için gayret gösterirler. Yüce Allah’ýn baðýþlayýcýlýðýna ve merhametine sýðýnýr, hatalarýný affetmesini umut ederler.


“Ancak kim iþlediði zulümden sonra tevbe eder ve (davranýþlarýný) düzeltirse, þüphesiz Allah onun tevbesini kabul eder. Muhakkak Allah, baðýþlayandýr, esirgeyendir. (Maide Suresi, 39)