“Osman Volkan Þahin (imgenet’e býraktýðým mesaj):
Birkaç hafta önce gönderdiðim bir ürünün iki seçici tarafýndan deðerlendirildiðini görüyorum. Deðerlendirmeyi oku kýsmýna týkladýðýmda tekrar ürün kontrol formu sayfasýyla karþýlaþýyorum Yoksa bu edebiyatýmýzdaki onlarca paradoksa bir gönderme mi? Ya da ben beceriksizim. Beni aydýnlatýrsanýz sevinirim.
Teþekkürler.

admin@imgenet.net:

Merhaba,
Ýzlemiþ olduðunuz seçici kurul deðerlendirmesinde bir hata bulunmamaktadýr. Ürün sayýsýnýn fazlalýðý ve seçici üyenin azlýðý nedeniyle her bir ürüne ayrý ayrý deðerlendirme ve/veya yorum yazýsý yapmanýn güçlüðüyle arkadaþlarýmýz yazýnýza yorum eklememiþ... Ürününüzün -þimdiye kadar- iki seçici üye tarafýndan okunduðu bilgisini (sizin de izlediðiniz gibi) aldým. Ancak þiirinizin yayýnlanmasýna yönelik olumlu bir ileti almadým arkadaþlardan. Ay sonuna kadar baþka bir þiirinizi gönderdiðinizde yeni þiiriniz için kýsa sürede deðerlendirme yapýlmasýný isteyeceðim. Çalýþmalarýnýzda baþarý dileklerimle,
Rami

ov_sahin@hotmail.com:

Korkarým bir daha eser göndermeyeceðim. Çünkü biz (edebiyat dünyasýna girmeye çalýþan yeni nesil) süreli yayýnlarýn benzer tavýrlarý nedeniyle sanal ortamý tercih ediyoruz. Bence kim olursanýz olun, ister profesyonelleþmeyi baþarmýþ en büyük yayýnlardan biri (Mesela Varlýk vb.) ister amatörlüðü aþmaya evrilmiþ ortalama bir yayýn (Ýmgenet, Ýmlasýz vb.) size gönderilen tüm eserlere yanýt verme yükümlülüðüne sahipsiniz. Elbette uzun uzadýya þiir kritiði istenmiyor sizden. Neden yayýnlanmadýðýný söylemeniz yeterli. Örneðin bu ay dergilerden seçmeler yapmýþsýnýz. Bu bana bildirilebilirdi. Ya da derseniz ki "sizin þiir anlayýþýnýzla bizimkisi uyuþmuyor", ona da eyvallah.
Ýkinci olarak lütfen sanat eserlerinden bahsederken "ürün" kelimesini kullanmayalým. Onun anlamýný sanatýn lehine daraltalým. Çünkü "üretici" ile "sanatçý"nýn arasýndaki fark çok büyük.

admin@imgenet.net:

Ýkinci ricanýzdan baþlayayým: "Sanat eserlerinden bahsederken "ürün" kelimesini kullanmayalým." demiþsiniz. Bu konuda polemiðe girmeði yersiz buluyorum.
Seçici kurulun deðerlendirme imzasý e-mail adresini de içerir. Þiirinizin neden onaylanmadýðýný deðerlendirme yapan arkadaþlara sorabilirsiniz.
Ýmgenet Edebiyat Seçkisi'ndeki ürün yayýnlama ilkelerini sayfalarýmýz üzerinde yer alan "Aþevi" bölümünden izleyebilirsiniz.
Yapýlan çalýþmalar ve tasarýlar okuyucuya/yazara gerekli görüldüðü zaman ve miktarda bildirilmektedir.
Çalýþmalarýnýzda baþarý dileklerimle,
Rami


ov_sahin@hotmail.com:
Ben anlayacaðýmý anladým teþekkür ederim. “

Yukarýda okumuþ olduðunuz bu metin özel gibi görünse de, bir web sitesinin yetkilisi tarafýndan verilen “rutin” cevaplardan ve benim gibi “sýradan” bir insanýn tepkilerinden oluþtuðu için açýklanabilme özelliðine sahip. Sizin de hemen fark edeceðiniz gibi, yetkililerin (sanki öyle bir zorlarý varmýþ gibi) kullandýklarý resmî üslup, böylesi edebiyat yayýnlarý için git gide tehlikeli bir mevkiciliðe dönüþmüþ. Bu ve bunun gibi tartýþýlmasý gereken pek çok nokta var. Kendilerine emeðini sunan (amatör ya da deðil) birisine karþý takýndýklarý tavýr, kendilerini acaba nerede gördükleri, falan.

Ýzedebiyat’ý takip edenler bilir: Bundan uzun bir süre önce baðlarýmý kýsmen koparmýþtým burasýyla. Gerekçelerimin yer aldýðý “Ýzedebiyat Ahalisine Açýk Mektup” baþlýklý yazým (15 Ocak 2005 itibariyle) halen forum sayfalarýnda yayýnlanmakta. Þu an okuduðunuz yazý bir özeleþtiri deðil, söylediklerinden geri dönme hiç deðil. Belki biraz tilki-kürkçü iliþkisi. Ama ne kadar da eleþtirse, ne kadar de kýzsa ailesi gibi olmuyor insanýn (beni Ýzedebiyat’la tanýþtýran Ýsmail Bora’ya ne diyeyim artýk). Hele kendini ifade özgürlüðü varsa, cabasý. Bunlarýn yaný sýra, sitedeki geliþmeleri izledikçe biraz aceleci davranmýþ olabileceðimi düþünmeden edemiyorum.

Baþa dönecek olursak, yazýþma içerisinde önemli bir nokta var ki benim ayrýlýþ gerekçelerimden birini oluþturuyordu.

Ýzedebiyat’taki yazýlarýma bakacak olursanýz benim de bol bol yaptýðým bir hata vardý. Üzerinde uzun uzun düþünüp vazgeçtiðim bir hata. Hani Ýmgenet admin’i tarafýndan polemik yaratmakla suçlandýðým “ürün” mü “eser” mi meselesi.

Bazý arkadaþlar belki yanlýþ kullanýyor olabilirler ama “polemiðe girmek” TDK Sözlüðü’nde “Siyasi, bilimsel veya edebî konularda sert tartýþmalar yapmak” þeklinde tanýmlanmýþtýr. Yani karþý tarafý olumsuzlamakta kullanýlsa da biraz, ihtiva ettiði anlam bakýmýndan nedense düþünülmüyor. Yani bir tartýþmaya girmek istemezseniz karþý tarafý polemikçilikle suçlarsýnýz. E peki tartýþmalar, hatta kavgalar olmaksýzýn siyasi, bilimsel, edebî konularda geliþim saðlanabilmiþ midir? Kuramlar insanlarýn içine mi doðmuþtur? Yoksa varolan anlayýþlarý sorgulayan, onlarla hesaplaþan polemiklerle mi olgunlaþmýþtýr? Bu polemik olayýna kafayý taktým. O konuya bir daha bakacaðýz

“Ürün” mü, “eser” mi? Yahut “yapýt” mý? Benim baktýðým pencereden eser=yapýt’týr. Yazý boyunca eser’i kullanacaðým. Çünkü amacým “ürün” sözcüðüne ve onun kapsamýna karþý çýkmak, sanat özelinde.

TDK’nin sözlüðüne bakarsak ürün’ün ilk anlamýnýn mahsul, mecazî anlamýnýn eser olduðunu görürüz. Eser ve yapýt ise bir kiþinin emeði sonucunda ortaya konan þey ve sanatçýlarýn yaratýlarýný vs. ifade ediyor (birinci ve ikinci anlamlarýnda).

Ancak günlük yaþamda aslýnda nerelerde kullanýldýklarý önemli bu sözcüklerin. TDK ile de tartýþmýþ oluruz böylece. Bunun için cüret gerekiyorsa var iþte.

Ürün, üretilen þey, mahsul demek. Bu anlamda çok geniþ bir alaný kapsýyor olabilir. Lakin kapitalist toplumlarda ürün, doðada varolan ve emekle iþlenerek ve ekonomik deðeri olan her türlü metayý ifade eder. Buradaki “ekonomik deðer” ise sermaye sahibine getireceði kâr’dan baþkasý deðildir. Bir gemi de, iþlenmiþ buðday da, þiþelenmiþ su da, ilaç da birer üründür.

Eser ise insanýn estetik kaygýyla yarattýðý her þeydir. Ýnsanlarýn estetik ihtiyacýný karþýlamasý, manevi bir katký saðlamasý, kâr hedefleyen bir neden yahut sonuç olmadýðý için kapitalist anlamda bir ekonomik deðeri yoktur. Maliyeti, emtia’sý yoktur falan. Reel ekonomi söz konu olduðunda belki. Çeþitli kýtsalar içerisinde bir paha biçilebilir. Ancak pahaya indirgeyemezsiniz. “Þaheser” (baþyapýt) her þey estetik yaratýcýlýðýn sýnýrlarýný ileri anlamda deðiþtiren çalýþmalar deðil midir?

Zurnanýn o malum sesi çýkardýðý yer burada baþlýyor. Çünkü bir ürün’ün üreticisi ve bir eser’in yaratýcýsý vardýr.

Ürün’ü üreten üreticidir. Kol ve beyin emekçileri ekmek parasý için, sermaye ise kâr için üretir. Bu anlamda üretilen meta’nýn ne olduðu önemini yitiriyor. Ekonomi saðlayacak her þey üretilir. Tam tersi durumlarda hemen ondan vazgeçilir.
Sanatçýlarýn karýnlarýný doyurma sorunlarý bir yana, kâr gözetmeksizin yaratýr onlar. Ortada bir sermaye yoktur. Maliyetler vs. yoktur. Mahzunî Þerif’in de dediði gibi sermayeleri dertleri, servetleri ah’larýdýr. Siz Mozart’ýn ürününü çalan bir piyanist dinlediniz mi? Nâzým Hikmet’in Memleketimden Ýnsan Manzaralarý ürününü okuyan bir genç. Dino’nun kaç tane ürünü, kaç tane eseri vardýr?

Peki, özen göstermeksizin “ürün”ü kullansak zararý mý var?

Elbette var! Bakýn “tekelleþen” yayýnevlerine Neyi tercih ediyorlar yayýnlamak için? “Ýþ yapacak olan”ý deðil mi? Gazete ve dergileri kimler süslüyor? Peki bilboardlar eser mi tanýtýyor, ürün reklâmý mý yapýyor?

Siz tüketim toplumunun bu keþmekeþliðinde “iþ yapan” tanýmýný neye göre yaptýklarýný sanýyorsunuz? Bir sanat eseri için böyle bir taným mümkün müdür? Ýncecik ve hiçbir þey anlatmayan romanlar, okunup bir kenara konan þiir kitaplarý. Ýþte hepsi tüketime yönelik deðil mi? Korsanla savaþ, sanatçý ve eserler için mi? Yoksa yayýn sermayesinin gasp edilen kârý için mi?

Hamburger de dünyada en çok satýlan yiyeceklerdendir. Allah için karýn da doyuruyor. Ama obeziteye neden oluyor. Ocaklarý karatýyor.

Vahim olan bir þey daha var. Yeni kuþaklar bunlarý görerek, yaþayarak büyüyor. Ama serpilmiyor. Hamburger yiyerek büyüyen zavallý Amerikan gençleri gibi. Türkiye’de sanat kan aðlýyor. Kurulan onca yayýnevine raðmen kitap basýlmýyor. Ama piyasanýn durumu yine de iyi. Estetik deðerler yok oluyor. Ýnsana ait ne varsa eriyor. Toplumsal çürüme bayrak dikecek zirve seçemiyor. Fakirler birbirini öldürüyor. Herkes bir kuyu kazýp içine düþecek birini bekliyor.

Sonra her fikir “ideolojik”, bunlarýn ifadesi “polemik” oluyor. Tabii yürüyüþ yapan memurlara “terörist” diyen demokrat baþbakanýmýz da her eleþtiriye “ideoloji” diyor ya. Yahu bu söz “dünya görüþü” demektir. (TDK’nin verdiði taným bunun sonucudur). Herkesin bir dünya görüþü vardýr, olmalýdýr. Ve bunlar dile getirilmeli ve tartýþýlmalýdýr. Engizisyonu nasýl yýktý insanlýk?

Allah’tan Ýzedebiyat var ve bunlardan uzaktan duruyor. Bana kýzsa da beni reddetmiyor. Yeniden kucak açýyor. Yeniden “merhaba” sana.

Funda Bismillah*

*: Denizcilikte “demir at” komutudur. (Forumda yer alan açýk mektubumu eski bir denizci olduðum için “demir al” anlamýndaki “vira bismillah”la bitirmiþtim. Bu kez tam tersini yapýyorum)