Þüphesiz hayvanlarý sevmek insanýn kiþiliðini ortaya çýkarýr. Hayvanlarý sevmek her insanýn sahip olmasý gereken bir erdemliktir. Ama bu vejateryenlýk yani et yemezlik olmamalýdýr. Zira insan anatomisinin temel taþý proteinlerdir. Her ne kadar bakliyatlar bol protein içeriyorsa da hayvansal gýdalar kadar yeterli deðildir.
Hayvan severler Ýstanbul Yeni Cami avlusundaki kuþçu dükkanlarýnda gövde gösterisi yapýyorlar. Ýþ yeri sahipleri iþ yerlerine sahip çýkmasalar belki de dükkanlarý boþaltacaklar.Eðer boþalta bilselerdi ne olacaktý. Oradaki papaðanlar, muhabbet kuþlarý ve diðerleri doðal hayatlarýna döne bilecekler miydi? Kocaman bir hayýr. Papaðan türü kuþlar sanýldýðý kadar zeki deðildirler. Üstelik güvercinler ve diðer göçmen kuþlar gibi yön bulma yetenekleri yoktur. Sadece üstün bir taklit yetenekleri vardýr. Býrakýn doðadaki yerlerine dönmelerini, doðup büyüdükleri yere bile dönebilme yeteneklerine sahip deðillerdir. Açlýðý dayanýlmaz olduðunda gider bir insanýn omuzuna konar. O, eðer omuzuna konduðu kiþi kendisini sahiplenmiþse onun malý olur. Yeni yuvasýnda gördüðü yoðun ilgi onu eskisinden daha mutlu yapar. Evdeki insanlara kolayca alýþýr. Onlarýn genlerinde kedi korkusu yoktur. Sýðýnacaðý insaný bulamazsa bir kediye bile sýðýnmak ister ve kediye yem olur.
Peki ne yapalým. O kuþlar tüm dünyada, hem de ýrk geliþtirme çalýþmalarý ile üretilirken, biz üretmeyelim mi? Bu nasýl bir hayvan sevgisi anlayýþýdýr. Ben yýllarca muhabbet kuþu ürettim. Yaz kýþ ayný yerde otursam yine de üretirim. Kýþ aylarýnda Ýstanbul’da, yaz aylarýnda Foça’da olmam bu zevkten yoksun ediyor beni. Kuþ üretmenin zevkini hiçbir zevke deðiþmem. Ayný çocuk sevgisi gibidir. Salmayý temizlerken veya kuluçkalarý kontrol ederken kavga ettiði rakibinden korkup bana sýðýnan kuþu avucumun içine alýp sevmek doyumsuz bir zevktir benim için. O da bu sevgiden büyük bir yaþam sevincine kavuþur. Yavrular tüyleninceye kadar korku ve savunma nedir bilmezler. Sadece gagalarýný açabildikleri kadar açarlar ve verilecek yemi beklerler.Tüylenmeye baþladýklarýnda savunma iç güdüsüyle gagalarýný silah olarak kullanýrlar ve kendisine uzanan eli gagalamaya baþlarlar. Bu durum benim için büyük bir eðlencedir. Zamanla alýþýrlar ve aramýzda sýcak bir dostluk baþlar.
Foça’da emekli orman Mühendisi Rami Eyüpgiller bana, Hayvan Severler Derneði kuruyoruz. Seni de üye yapalým dediðinde,
Hangi hayvanlarý koruyacaksýnýz diye sorduðumda,
Þimdilik köpekleri dedi.
Hayvanlar alemi köpeklerden ibaret deðildir. Þu etrafýndaki kedilere bir bak. Bunlarýn tümü gensel nedenlerle evlerde yaþamak zorundadýrlar. Bu yýl gördüðün kediyi kýþ sonrasý çoðunlukla göremiyorsun. Neden? Çünkü onlar sokaðýn kýþýna dayanamayýp ölüyorlar. Ancak sokakta doðup büyüyenler yaþama þansýný yakalaya biliyorlar. Evlerden atýlanlarýn ise böyle bir þanslarý yok. Kaldý ki; siz sokaða atýlan köpekleri barýnaklara toplayacaksýnýz. Çocuðu istediði için evlerine köpek alanlar, çocuklarý býktýklarýnda sokaða býrakmaya devam ediyorlarsa bu iþin arkasý gelmez. Her köpeðin saðlýklý beslenmesi ve yaþamasý için neredeyse bir insan kadar gýda gereksinimi vardýr. Devlet hayvanlarý korumak için sahip olduklarý hayvanlarý sokaða býrakanlarý caydýracak aðýr cezai hükümler getirmezse bu iþin yürümesi olanaksýzdýr. Dokuz kiþiyle çýktýðýn yolda birde bakmýþsýn, yapayalnýz kalmýþsýn. Benim kendisine söylediklerimden sonra dernek kurucu üyeliðinden ayrýldý. Derneði kuranlarýn ilk baþarýlarý koruma alanýna topladýklarý otuz köpeði açlýktan öldürmek oldu.
Hayvanlar insan sevgisiyle korunur. Derneklerle deðil. Gerekmeyenler kýsýrlaþtýrýlarak korunmaya alýnýr ve sokaklara yenileri salýnmazsa bu soruna on, on beþ yýl içerisinde çözüm bulunur. Kedinin ortalama ömrü on iki yýl köpeðin ise sekiz yýldýr. Ama bu ortalama ömrü ikiye katlayanlar da olabilir. Eðer insanlar o hayvanlarý sahiplenmezse hangi derneðin üyeleri onca masrafýn altýndan kalkabilir?
Hayvanlarý sevmek çok güzel bir duygu. Onlarý koruyacaðým derken soylarýný kurutmaya neden olmamak gerekir. Papaðan ve muhabbet kuþlarýnýn yeri yaþadýklarý kafeslerdir. Yeter ki onlara ev sahipliði yapanlar bilinçli olsunlar. Onlarýn kaçmalarýný önleyecek önlemleri aldýktan sonra evin içerisinde özgürce dolaþmalarýný saðlasýnlar.
Aldýðým üç muhabbet kuþunu kaçýrdýktan sonra evimin giriþ kapýsýna, balkon ve ýþýklýk kapýlarýna sineklik yaptým. Alacaðým kuþun evde özgürce dolaþmasýný saðlamak için. Kuþçuya gidip elimi satýlýk kuþlarýn arasýna sokup bekledim. Bir tanesi gelip parmaðýma kondu. Yakalayýp taþýma kafesine koydum. Kuþçunun parasýný ödedikten sonra doðruca eve gittim. Ýlk günde kýrk yýllýk dost gibi olduk. Dilimin ucuna koyduðum yemleri yemek en büyük zevki olmuþtu. Avucumun içine koyduðum az miktardaki þekeri severek yiyordu. Ýki ay içinde söylediklerimizi öðrenip taklit etmeye baþladý. Olaðan üstü taklit yeteneði vardý. Atatürk’ü çok seviyorum. En büyük yeþim baþka büyük yok. Oynama yeþim ateþe düþersin. Git baþýmdan iþim var benim. Þþþþit Rabiþ hala yaramazlýk yapma döverim haaaaa. Oynama þýkýdým þýkýdým ve daha niceleri söyledikleriydi. Mutfak penceresi açýk unutulduðunda pencereden çýkýp gitti ve bir daha geri dönmedi. Yerel radyo Çaðrý Radyoya verdiðimiz ilandan da sonuç alamadýk. Yitirilmiþ bir evlat gibi belleðimizde yer etti. Daha sonra aldýðým kuþlarýn hiç birinde ondaki yeteneðe rastlayamadým. Halen bir kuþumuz var. Yitirdiðimiz yeþim nerede, bu nerede. Omuzuma konup babacým, babacým demesi bile yetiyor bize.
Hayvaný alýp eve kapatmak sevgi deðildir. Bence gösteriþten ibarettir. Hayvana mutlaka yaþadýðý doðal ortama yakýn bir yaþam alaný saðlanmalýdýr. Hele hele köpekleri toplayýp barýnaklara üst üste yýðmanýn hayvan sevgisiyle hiç ilgisi yoktur. Onlara doðal ortamda yaþadýklarý ortama uygun yaþamalarýný saðlayamadýktan sonra barýnaðýn bence anlamý iþkence odasýdýr. O hayvanlara kimsenin iþkence etmeye haklarý yoktur.
Sokaklardaki baþý boþ kedi ve köpekleri sýký bir takibe alýp aþýlamak, kýsýrlaþtýrmak ve onlarýn üremelerini kýsýtlamak en akýlcý yoldur. O hayvanlara özgürce koþuþmalarýný ve aralarýnda oynamalarýný saðlayacak büyük alanlar oluþturulmadýkça, barýnak adý verilen kafeslerdeki yaþamlarýný sürdürmeye mahkum etmek bence pranga mahkumluðuyla eþ anlamlýdýr. Onlara eziyet etmeye kimsenin hakký yoktur. Adý hayvan sever olsa da. Ve bu hayvan severlere bir soru, küçük baþ ve büyük baþ hayvanlar hayvan deðil midir? Hayvan olma hakký yalnýzca köpeklere mi tanýnmýþtýr? Kedilerin hayvan hakký yok mudur. Üstelik kedilerin, sahil yerleþim alanlarýnýn dýþýnda neredeyse soylarý tükenmiþtir. Sahillerde balýkçýlar sayesinde yaþamlarýný sürdürebilmektedirler.
Soyu tükenmekte olan hayvanlara nasýl bir yaþam ortamý hazýrlandýðýný gözden ýrak tutmamak gerekir. Hayvan barýnaklarýnda o ortama yakýn bir ortam saðlanýlmalýdýr.
                                   Özcan NEVRES