Yazarýn dili akýcý, sade ve duru. Yer yer Maraþ þivesiyle dile getirdiði yöre insanýnýn kurnazlýðýný, baðnazlýðýný, tutuculuðunu ve de platonik aþklarýný abartýsýz ve samimi bir þekilde iþlemiþ. Betimlemelerindeki köyler, ovalar ve vadiler o kadar gerçek ki, okurken bir an kendinizi oralarda geziniyorken bulabilirsiniz.
Genç Teyfik’in gönderdiði mektuplar ise romana ayrý bir tat katmýþ.
12 Eylül’de içeri düþen yazar, 1402’e Sayýlý Sýkýyönetim Yasasýna tabi tutularak öðretmenlik mesleðinden uzaklaþtýrýlýr. Onu, annesi, kýz kardeþi ve erkek kardeþiyle zor bir altý yýl beklemektedir.
Yazar ailesine yardýmcý olabilmek için bulduðu her iþte çalýþýr. Çiftçilik, katiplik, elektrik projesi çizimi vs... Yüreði yufkadýr, yoksul Halil’in elinden tutar, onu yüklüce bir haftalýkla yanýna alýr.
Dava açarak tekrar mesleðine döner ya bu sefer de onu Andýrýn’ýn bir köyüne adeta hapsederler. Yeni yerinde onu, bakýmsýz, kirli, þalvarlý çocuklarla, üstleri karþýsýnda yerlere kadar eðilen, sarýþýn, kel bir öðretmen beklemektedir.
Lojmanla okulun arasý beþ metre... Okulun giriþ koridorundan kontrplakla ayrýlmýþ o iki odalý küçücük bölümde dört yýlýný geçirir.
Asýl zorluk da sinirli ve dayakçý bir öðretmen olan Ömer’e katlanmakla haremlik selamlýk düzenindeki çocuklarý karýþýk oturmaya çalýþýrken baþ gösterir. Hayat, öðrencilerine “Merhaba arkadaþlar!” diyen idealist bir öðretmenle her fýrsatta sopasýna sarýlan dayakçý Ömer’i daha ilk günde karþý karþýya getirir. Oysa öðretmenimiz gözü kapalý sorguya tabi tutulurken kendi kendine söz vermiþtir: “Asla öðrencilerimi dövmeyeceðim!”
Ýþe dayaðý kaldýrmak, kýz ve erkekleri yan yana oturmakla baþlar. Ömer’in, “dönük” muhtarýn ve köylünün sýzlanmalarýna aldýrmadan yapar bunu. Kaç kez þikâyet edilirse de kararýndan vazgeçmez. Çabalarý sonunda meyvesini verir; o bakýmsýz, kirli çocuklarla piyesler yaparak ayakta alkýþlanýr.
Kýz kardeþi evlenir, kardeþi askere gider. Annesi koca evde yalnýzdýr artýk. Üçüncü yýlýn sonunda bir tanýdýðýnýn ýsrarýyla devreye giren Vali Yardýmcýsý üzgündür. “Hoca verdiðim üç isimden ikisinin tayini yapýldý bir tek seninki yapýlmadý. Siyasi Þube istemiyor.”
Çaresiz okuluna döner…
Bu arada sevgisiz evliliði yaþamýný gittikçe zora sokar. Son kez tayinini ister. Yine reddedilir. Reþit olmamýþ birkaç genç okula kadar gelerek penceresini taþlar.
1990 yazý. Öðretmenimiz yanýnda karýsý, bir otobüsle Hamburg’a doðru yol alýr. Kitabýn sonunda yazarýn kendisi ile hesaplaþmasý vardýr:
“Aklým fikrim Ekþili’de. Bir de Kýrmýzý Fare’de. Yine ayný sorular... Hayatýmýn onunla kesiþen yaný neydi? Azýnlýklara karþý oluþturulan nefretle, farelere duyulan tiksinti miydi?
Haklarýndaki nefretin boyutunu bilmeden insanlarýn mutfaðýna dalan farelerle, bölüþüm iliþkilerine müdahale eden biz solcular arasýndaki benzerlik miydi? Farelerin öldürülmesindeki doðallýkla bize yapýlanlar arasýndaki benzerlik miydi?
Onun mutfaða, benim Ekþili’ye týkanýp kalýþým mýydý?
Onun hayatta kalma çabasýyla biz ezilenlerin bitmek bilmeyen enerjisi miydi?
Neydi ortak yanýmýz, neden unutamadým onu, neden?
Avusturya’nýn tellerle çevrili, engebeli, yemyeþil arazisini aþarken cesedi gazeteyle örtülmüþ, deri montlu, kýzýl saçlý, motosikletli bir kadýnýn yanýndan geçtik. O anda da Kýrmýzý Fare’yle beni buluþturan kaderi keþfettim; sýrtýmýzdaki çizik...”

Necmettin Yalçýnkaya
26. 03. 2019