Ulaþ’ýn oðlu Kazan Han,
Yeni çýkmýþ kurultaydan.
Ala gölgelikler dikmiþ,
Ýpek halýlarý sermiþ.
Kara gözlü, örme saçlý,
Eli bilekten kýnalý,
Esir kýz almýþ düþmandan.
Toplantýda þen þaduman,
Kýzlar þarap sunuyormuþ.
Alp erenler coþuyormuþ.
Han, oradaki beylere,
Yiðit ve alp erenlere
Çadýr, otað, elbiseler
Kaftanlar ve daha neler...
Herkese çok baðýþ yapmýþ,
Oturup çevreye bakmýþ.
Kara Göne sað tarafta,
Aruz Koca sol tarafta.
Bunlarý görünce gülmüþ.
Uruz’a bakýp üzülmüþ.
Bu hâl Uruz’a dokunmuþ,
Kalkýp Kazan Han’a koþmuþ.

Demiþ: — Hiç saklama benden.
Babam Kazan, bilmem neden?
Saða baktýn keyiflendin,
Sola bakýp neþelendin.
Bana bakýnca yakýndýn!
Sebep nedir ki aðladýn?
Bana söylemezsen eðer,
Yiðitleri alýp gider,
Akbaza Ýl’e varýrým.
Altýn haça el basarým.
Papaz cüppesi giyerim,
Kâfir kýzýný severim.
Bir daha gelmem karþýna,
Hiç uðramam çadýrýna.
Ey Han babam söyle bana,
Karabaþým kurban sana...

Kazan burada kýzarmýþ,
Oðlu yüzüne bakarmýþ:
— Beri gel ey tayým oðul
Kýlýcým ve yayým oðul.
Saða baktým Kara Göne.
Bu kardeþim, onca sene
Kan dökmüþtür, baþ kesmiþtir.
Saðýmdaki garýndaþým,
Solumdaki benim dayým.
Her ikisi kan dökerek,
Düþman baþýný keserek
Bu dünyada ün almýþtýr,
Çok ganimet kazanmýþtýr.
On altý yaþýna bastýn,
Daha bir ün alamadýn!..
Ok atmadýn yay çekmedin,
Baþ kesmedin, kan dökmedin.
Ben ölürüm, sen kalýrsýn
Korkarým çok zorlanýrsýn.
Tacýmý, tahtýmý sana,
Vermezler ki anlasana!..
Sonumu andým, aðlarým.
Bu yüzden yaþ akýtýrým.

Uruz demiþ: — A bey baba,
Sen göstermedin ki çaba!
Hüneri kim öðretecek?
Sen var iken belletecek...
Beni alýp hiç gitmedin,
Kýlýç ve ok belletmedin.

Kazan, burda gülümsemiþ,
Beylerine þöyle demiþ:
— Sizler devam edin beyler.
Uruz oðlum doðru söyler.
On günlük azýk alayým,
Oðlanla daða çýkayým.
Kan döküp, baþ kestiðim,
Ok atýp, kýlýç çektiðim,
Cýzýðlara, Gökçe Dað’a,
Aðlaðan’a, Ala Dað’a;
Gidip biraz av yapalým.
Yabani geyik yýkalým.
Ben dünyadan ayrýlmadan,
Oðlan öðrensin babadan...

Yaðýz atýný çektirmiþ,
Sýçrayarak ona binmiþ.
Uruz’u alýp yanýna,
Çýkmýþ daðlarýn baþýna.
Avlamýþlar, kuþlamýþlar
Çimenlere uzanmýþlar.
Tatyan ve Saka Kalesi,
Ah o ömrü kesilesi!
Casuslar gitmiþ Tekür’e
Bu durumu haber vere:

“— Köpeðini havlatmayan,
Kedini miyavlatmayan,”
Alplar baþý o Kazan Han,
Yanýnda da Uruz oðlan.
Sarhoþ olmuþ yatýyorlar,
Kaygýsýzca uyuyorlar...

On altý bin kara dinli,
Kara kara elbiseli,
Dörtnala savaþa gitmiþ,
Kazan Han’a hücum etmiþ.
Uzaktan görünce tozu,
Han, uyandýrýp Uruz’u.
Kalkan tozu incelemiþ,
“Bu gelen düþmandýr”, demiþ.
On altý bin üzengili,
Kýzgýn dilli, azgýn dinli,
Toz içinden kâfir çýkmýþ.
Uruz, babasýna bakmýþ:

— Aðam Kazan, ýþýldayýp
Yýldýz gibi parýldayýp
Denizler gibi kabaran,
Ormanlar gibi kararan...
Gördüðümüz bu þey nedir?
Aðýz dilden bana bildir.

Kazan demiþ: — Oðlum Uruz,
Düþman geldi vuruþuruz.
Çalkanýp gelen asker,
Iþýldayan baþta miðfer.
Parlayýp gelenler mýzrak,
Kara dinli kâfire bak!

Uruz demiþ: — Düþman nedir?
Aða, düþman kime denir?

Kazan demiþ: — Dinle Uruz,
Yetiþirsek biz vururuz.
Tutarsa öldürür onlar,
Uyanýk ol saldýrýrlar!..

Uruz demiþ ki: — Baba can,
Alp yiðitten akýtsam kan,
Kandavasý güderler mi,
Beni dava ederler mi?..

Kazan demiþ: — Oðul dinle,
Keþke olmasaydýn benle.
Güzel yerde geldi zýndýk,
Ayak baðý oldun yazýk!

Uruz demiþ: — Babam Kazan,
Bekliyordum geldi o an.
Böyle güne cins atýmý,
Ejder dilli mýzraðýmý,
Kara çelik kýlýncýmý,
Bedenimdeki baþýmý,
Saklýyordum geldi zaman,
Karabaþým sana kurban!
Þimdi içine dalayým,
Kellelerini alayým...

Kazan demiþ: — Caným evlât,
Savaþmak istersin fakat,
Kâfirlerin okçularý,
Acýmasýz cellâtlarý,
Sana göre deðil yavrum,
Ben gideyim Han Uruz’um.
Kýlýç nasýl çalýnýrmýþ,
Mýzrak nice atýlýrmýþ,
Hayle alýnýrmýþ kelle,
Babacýðýný seyret belle...

Uruz da Han’a söylemiþ,
Dinleyiniz neler demiþ:
— Arafat’da erkek kuzu,
Sen de oðlun Han Uruz’u,
Baþýn için eyle kurban,
Býrak gideyim baba can...

Ona þöyle demiþ Kazan:
— Oðlum, þimdi çýk aradan.
Evlat sen hiç baþ kesmedin,
Þimdiye dek kan dökmedin.
Kýrk yiðidi al yanýna,
Yüce daðlarýn baþýna,
Çýk pusuya yat orada.
Ben savaþayým burada...

Uruz yiðitleri almýþ,
Daðýn baþýnda saklanmýþ.
Davullar çalýnmýþ, dan dan.
Cenk havasý tunç borudan...
Kazan Han abdest alarak,
Namaz kýlýp yalvararak,
Salâvat çekip haykýrmýþ,
Düþmanlara kýlýç çalmýþ.
Uruz seyretmiþ savaþý,
Toplayarak arkadaþý:
— Gelin görün arkadaþým,
Size kurban olsun baþým.
Gördünüz ya, babam Kazan;
Baþ keserek döküyor kan.
Biz de bir uçtan düþmana,
Saldýralým þu sað yana...

Yiðitlerle at tepmiþler,
Düþman içine girmiþler.
Düþman iyice bunalmýþ,
Oklar havada výnlamýþ...
Uruz Han’a saldýrmýþlar,
Üzerine çullanmýþlar.
Atýný yere yýkarak,
Yiðitleri oklayarak,
Hepsini þehit etmiþler,
Uruz’ tutsak etmiþler.
Urganlarla baðlayarak,
Ak etinden kan akarak
Sürükleyerek çekmiþler,
Onu alarak gitmiþler.

Kazan Han, öyle zannetmiþ,
Düþman yenilerek gitmiþ.
Demiþ ki: — Alplar, beyler
Uruz nerede, yarenler?

Beyler demiþ ki: — Kazan Han,
Kuþ yüreklidir o oðlan.
Biz baþlayýnca savaþa,
Onu korkutmuþ kargaþa.
Oðlan gitmiþ anasýna,
Girmiþ kanadý altýna...

Kazan demiþ ki: — Vallahi,
Hayýrsýz evlat billâhi.
Ben gidip onu alayým,
Kýlýcýmla doðrayayým!
Altý parçaya ayýrýp,
Altý yol aðzýna atýp,
Kýyým kýyým býrakayým,
Âleme ibret kýlayým...

Derhal atý ökçelemiþ,
Dönüp Oðuz Ýl’e gitmiþ.
Burla Hatun boyu uzun,
Ýþitmiþ oðlu Uruz’un,
Babasý savaþtan gelir,
Kurbanlar keser, sevinir...
Kocasýna karþý gitmiþ,
Gelenlere göz gezdirmiþ.
Bakmýþ Uruz yok ortada,
Çok üzgünmüþ Kazan Han da.
O an kara baðrý yanmýþ,
Bütün yüreði oynamýþ!

Burla demiþ Kazan Han’a:
— Karabaþým kurban sana.
Beri gel baþýmýn bahtý,
Gidiþinizde sabahtý.
Anacýðýmýn sevgisi,
Han babamýn güveyisi.
Gözümü açýp gördüðüm,
Bu ne biçim bir kördüðüm?
Atlanarak ava gittin,
Ýki vardýn ve bir geldin!
Bey yiðidim ey Kazan Han,
Bana haber ver oðlumdan.
Onu gecede bulmuþtum,
Doðunca mutlu olmuþtum.
Kayalardan mý uçurdun,
Azgýn suya mý kaptýrdýn?
Kâfire mi yakalattýn,
Ellerini mi baðlattýn?
“Ana!” diye baðýrdý mý,
“Baba diye çaðýrdý mý?
Kara daðýmýn yükseði,
Güçlü belimin desteði.
Aydýnýydý gözlerimin,
Dermanýydý dizlerimin.
Aman, kulaðým çýnlýyor!
Ciðerim yaman yanýyor.
Yýlan sokmadý da tenim,
Þiþiyor bütün bedenim!
Göðsümde sütüm oynuyor,
Oðlum yok, baðrým yanýyor.
Derviþlere adak verdim,
Kuru çaya su gönderdim,
Açlar bularak yedirdim,
Çýplak görerek giydirdim.
Oðul bulmuþtum dilekle,
Büyüttüm bin bir emekle.
Hizmetkâr ve nâip geldi,
Han Uruz’um görünmedi?
Oðlumdan haber ver bana,
Bedduâ ederim sana...
Kara daðdan uçurduysan,
Taþkýn suya kaptýrdýysan
Kazma ile yýktýrayým,
Damarlarýný týkayým.
Kâfirlere tutturduysan,
Tutsak edip aldýrdýysan,
Han babama ben varayým,
Asker, hazine alayým.
Kol but olup düþmeyince,
Dönmem oðlu görmeyince.
Yanaðýmý yýrtayým mý,
Yurda feryat salayým mý?
At gibi kiþneyeyim mi
Koç gibi meleyeyim mi?
Ak otaðlar dikecektim,
Mürvetini görecektim,
Bana gelin getirtmedin,
Muradýma erdirmedin.
Ahüzarda koydun beni,
Bedduâlar tutsun seni!..

Hatun böyle söyleyince,
Kazan düþünmüþ sessizce.
Fikreylemiþ esir oðlu,
Tutmaz olmuþ eli, kolu.
Kan yaþ dolmuþ gözlerine,
Þöyle demiþ evdeþine:
— Oðul gelseydi güzelim,
Sana sorar mýydý dilim?
O avdadýr kaygýlanma,
Gözlerini sil, aðlama.
Yedi gün mühlet ver bana,
Bulup getireyim sana.
Yerde ise çýkarýrým,
Gökte ise indiririm.
Buldumsa alýr gelirim,
Bulamadýmsa bilirim:
Allah verdi, Allah aldý
Döner ederim feryadý!..

Askerlere haber vermiþ,
El altýndan þöyle demiþ:
— Doksan tümen asker gelsin,
Oðlan esir, beyler bilsin!..

Savaþ yerine yetiþmiþ,
Cesetlere göz gezdirmiþ.
Oðlunun atý oklanmýþ,
Kan içinde yatýyormuþ.
Uruz’un kýrk arkadaþý,
Þehit yatar kesik baþý!
Anlamýþ ki oðlu esir,
Kâfirlerin elindedir.
Düþmanýn izini sürmüþ,
Derbent’de onlarý görmüþ.
Han’ým meðerse kâfirler
Kara keçe giydirmiþler.
Ak elini baðlamýþlar,
Çaprazlama yatýrmýþlar.
Gelen geçen çiðniyormuþ,
Ayaðýyla eziyormuþ.
Kazan haykýrmýþ o anda,
Ürkmüþ gören düþmanlar da.
Kimi ata biniyormuþ,
Kimi zýrhlar giyiyormuþ.

Uruz demiþ: — Kâfir ne var?
Neden bunlar telâþtalar?

Kafirler demiþ ki: — Oðlan,
Yardýmýna gelmiþ baban.
Þimdi onu yakalarýz,
Sizi birlikte baðlarýz.
Hele seni býrakalým,
Kazan Han’ý da tutalým.

Ýpten çözmüþler oðlaný,
Göstermiþler babasýný.
Uruz, Han’a karþý gitmiþ,
Babasýna þöyle demiþ:
— Baba nereden iþittin,
Kim söyledi, nasýl bildin?
Benim tutsak olduðumu,
Kâfir ilde kaldýðýmý?..
Baba, kâfirler derler ki:
“Kazan da geldi iyi ki,
Babasýný da tutalým,
Yakalayýp, baðlayalým.
Ýkisini öldürelim,
Ocaðýný söndürelim.
Al kanýný akýtalým,
Kazan Han’dan kurtulalým...”
Çok korkuyorum han babam,
Esir olsan dayanamam.
Aðlatma hatun anamý,
Sýzlatma güzel obamý.
Geri dön de obana git.
Anacýðýma ol ümit.
Validem beni ararsa,
“Nerede” diye sorarsa,
Tutsak olduðumu söyle.
Ýki ay beklesin böyle.
Gelemezsem bu zamanda,
Boðazlayýn atýmý da
Hayýr için aþ yedirin,
Niþanlýma izin verin.
Esen olsa kanlý sular,
Derelerde coþar çaðlar.
Sað olsa kara koç atlar,
Kýsraklar tay doðururlar...
Esen olsa alp erenler,
Analar oðlan verirler.
Anam ile esen olun,
Allah’tan çok oðul bulun.
Ak sütünü hatun anam,
Helâl etsin kurban olam.
Oðuz il yasýmý tutsun,
Baþým sana kurban olsun...

Kazan demiþ: — Uruz oðlum,
Belimin kuvveti yavrum.
Þafak vakti erken kalktým,
Nerde diye sana baktým.
Bulamayýnca aðladým,
Davul bile çaldýrmadým,
Ulu divan toplamadým.
Beyler hep kara baðladý,
Anacýðýn çok aðladý.
Anana ne cevap verem,
Oðlun esir nasýl diyem!
Namusuma ar geliyor,
Esir olman zor geliyor!..
Ýhtiyarsa kara daðlar,
Üzerinde bitmez otlar.
Ýhtiyar olsa koç atlar,
Kýsraklar tay doðurmazlar.
Kocamýþsa er yiðitler,
Analar neler eylerler?
Anan yaþlý, baban koca,
Nasýl çocuk doðsun bolca!
Daha çocuðumuz doðmaz,
Olsa da yerini tutmaz.
Bulut olup yaðdýrayým,
Þimþek gibi þakýyayým,
Ateþ olup yandýrayým,
Dokuzunu bir sayayým.
Yaradan Allah’tan medet,
Uruz oðlum, çekil seyret...

Deyip atýndan atlamýþ,
Abdest alýp, namaz kýlmýþ.
Peygambere salâvatla
Kalkan, gürz, kýlýç, pusatla
Düþmanlarýna saldýrmýþ.
Nara atarak haykýrmýþ.
Savaþ etmiþ uzun zaman,
Düþmana vermemiþ aman...
Gözüne bir kýlýç deðmiþ,
Kan fýþkýrmýþ, görememiþ.
Meðerse han’ým bu sýra,
Burla Hatun baðrý yara,
Kýrk güzel kýzý alarak,
Kazan Han’ý arayarak,
Ýzini sürerek gitmiþ,
Gelip kocasýna yetmiþ.
Kazan, onu bilememiþ,
Hatununa þöyle demiþ:

— Bindiðin kara atýný,
Elindeki mýzraðýný,
Mavi çelik kýlýncýný,
Oklarýný ve yayýný...
Yiðit hemen ver de bana,
Kale, ülke verem sana.

Burla demiþ ki: — Han Kazan,
Ne baðýrýrsýn durmadan!
Kalkýp doðruldun yerinden,
Ýnmezsin atýn belinden.
Kara daðlarýmý yýktýn,
Kanatlarýmý da kýrdýn!
Beklemeden at koþturan,
Tek Uruz oðluma kýyan...
Belin ölmüþ belli senin,
Tutmaz olmuþ artýk dizin.
Tanýmadý beni gözün,
Kaybetmiþsin, kendin özün!
Ben helâllin Han kýzýyým,
Kaderim neyse razýyým.
Çal kýlýncýný Kazan Han,
Bak yetiþtik biz arkandan...

Tam bu sýrada kudretli
Güçlü, kuvvetli, haþmetli,
Oðuz beyleri gelmiþler,
Þimþek gibi yetiþmiþler.
Kara taþlarý kül eden,
Býyýðýný on yerinden
Ensesinde düðümleyen,
“Yiðit ejderha” denilen,
Yardým için kardeþine,
Çýkýp gelmiþ Kara Göne:
— Vur kýlýcýný kardeþim,
Ben yardýmýna gelmiþim...

Mýzraðýna taktýðýnda,
Erler böðürten ucunda.
Pehlivanlar pehlivaný,
Bir güreþte Kazan Han’ý
Üç kere atýndan yýkan,
Taþý sýksa su çýkaran
Selçuk oðlu Deli Dündar,
Gelmiþ ta yanýna kadar:
— Çal kýlýcýný, vur beyim!
Ben yardýmýna gelmiþim...

Ak, boz atýn yelesinde,
Kar, buz durduran üstünde;
Destursuzca Bayýndýr’dan
Altmýþ bin kâfiri basan;
Yiðit ve deli-doludur,
Gaflet Koca’nýn oðludur.
Þir Þemsettin de dörtnala
O da gelmiþ boz atýyla:
— Çal kýlýcýný Han Kazan!
Ben de yetiþtim arkandan...

Han’ým bunlarýn ardýndan
Bayburt’ta surlardan uçan,
Oðuz’un sevilenidir,
Yedi kýzýn ümididir.
Yola çýkmýþ sabahleyin,
Ýnançlýsý Kazan Bey’in,
Boz aygýrlý Bamsý Beyrek,
O da dalmýþ kükreyerek:
— Vur kâfire Han Kazan!
Ben de geldim arkandan...

Han’ým bunlarýn ardýndan
Nice kâfirleri kýran,
Atýndan beyleri yýkan,
Hasmýný kovarak yoran...
“Dönüp bakarsa çalýmlý,
Beli de eklem kuþaklý,”
Alýcý, kartal hünerli,
Kulaðý altýn küpeli...
Kara çelik demir kolu,
Kazýlýk Koca’nýn oðlu,
Yardýma gelmiþ dörtnala.
Seslenerek Kazan Han’a:
— Vur hele aðam Kazan!
Ben de geldim arkandan...

Onun ardýnca han’ým,
Niceler gelmiþ sultaným!
Sayýlarý hiç bilinmez,
Sayýlmakla da tükenmez...
Abdest alýp arý suyla,
Ýkiþer rekât namazla,
Allah’ý zikreylemiþler...
Sâlâvat, hamd þükretmiþler.
Gümbür gümbür davullarý,
Çalýnmýþ tunç borularý.
Kâfirlere at salmýþlar,
Kýlýçlarýný çalmýþlar...
Kýyamet bir savaþ olmuþ,
Her yer kesik baþla dolmuþ.
Dündar ile Dýþ Oðuzlar,
Sað tarafýndan tutmuþlar.
Yiðitlerle Kara Budak
Sol tarafa saldýrarak,
Düþmana kýlýç çalmýþlar,
Doðrayýp parçalamýþlar.
Kazan merkeze at sürmüþ,
Orada Tekür’ü görmüþ.
Tekür yenilmiþ ve kaçmýþ.
Askerleri hep saklanmýþ.
Gazasý mübarek olmuþ,
Kazan Han Uruz’u bulmuþ.
Baba-oðul görüþmüþler,
Sarýlarak öpüþmüþler...
Akça Kale Sürmeli’ye,
Hep dönmüþler Oðuz Ýl’e.
Yedi gün ve yedi gece
Þölen yapýlmýþ güzelce.
Kýrk kulunu, kýrk köleyi
Kýrk tane de cariyeyi,
Sevgili yiðit oðlunun,
Hatýrý için Uruz’un
Salývermiþ, azat etmiþ.
Çobanlarý bey eylemiþ.
Koçyiðitlere de ülke,
Vermiþ þalvar, çuha, cüppe...
Birçok kiþi sevindirmiþ.
Oðuz ili þenlendirmiþ.
Korkut Ata’mýz gelerek,
Bir de destan söyleyerek,
Oðuzlara öðüt vermiþ.
Dinleyiniz neler demiþ:

— Hani o beyler, erenler
“Dünya benimdir” diyenler?
Ecel eriþti de, geldi.
Onlarý da yer gizledi.
Ölümlü dünya kalmadý,
Hiç kimseye yâr olmadý.
Gelenler gidimli dünya,
Son ucu ölümlü dünya...
Bir duâ edeyim Han’ým,
Kabul buyursun Allah’ým.
Daðlarýnýz yýkýlmasýn,
Sularýnýz kurumasýn,
Aðacýnýz kesilmesin,
Kýlýncýnýz çentilmesin,
Atýnýz sendelemesin,
Ümidiniz kesilmesin,
Allah imândan ayýrmasýn,
Ecdâdýnýz baðýþlansýn.
Hep yalvaralým Mevla’ya,
Adý güzel Mustafa’ya
Azim, bizi baðýþlasýn,
Esirgesin ve saklasýn...

Ahmet KARAASLAN
05/12/2003 – Talas/Kayseri