Oðuz’un zamanýnda
Uþun Koca adýnda,
Yiðit bir er yaþarmýþ,
Ýki de oðlu varmýþ.
Büyüðün adý Egrek,
O tam bir cesur yürek.
Bayýndýr ve Kazan Han
O, dilerse her zaman,
Alýrmýþ huzuruna,
Oturup yanlarýna,
Sohbete katýlýrmýþ,
Hatýrý sayýlýrmýþ.
Bir gün sohbete gelmiþ,
Tüm beyleri çiðnemiþ.
Ters Uzamýþ, çok kýzmýþ;
Ona dönüp baðýrmýþ:
— Bu oturan tüm beyler,
Ünlü, þanlý yiðitler.
Bre sen baþ mý kestin!
Kime ekmek yedirdin?
Hiç yoksul kuþattýn mý,
Kan döküp ün aldýn mý!..

Egrek yerinden kalkmýþ,
Demiþ ki: — Ters Uzamýþ!
Kan dökmek ve yedirmek
Hüner midir giydirmek!

Ters Uzamýþ’ýn sözü
Gece etmiþ gündüzü.
Kazan Han’a yönelmiþ,
Ondan akýn dilemiþ.
Egrek demiþ ki: — Han’ým,
Ýzin verin Hakaným.
Ben de akýn yapayým,
Ünlenip, þanlanayým...

Akýn izni verilmiþ,
Yiðitleri derilmiþ.
Üç yüz erle mýzraklý,
Yola çýkmýþlar atlý.
Birçok yer yaðmalamýþ,
Bolca ganimet almýþ.
Kara Tekür meðerse
Tuzak kurup kümese,
Uçanlardan tavuk, kaz
Tavþanla geyik biraz
Beslermiþ bir koruda,
Oðuzlarýn yolunda.
Egrek’le yiðitleri,
Kaz, tavþan, geyikleri
Avlanarak yemiþler,
Tam uykuya geçmiþler.
Uyurlarmýþ kaygusuz,
Sere serpe korkusuz.
Yalnýz Tekür’e mahsus,
Görmüþ bunu bir casus.
Haber götürüp vermiþ,
Olanlarý söylemiþ:
— Bre ne durursunuz!
Üç yüz Oðuz korkusuz,
Gelip koruya girdi,
Ördek, kaz, geyik yedi.
Þimdi hepsi koruda,
Yatýyorlar uykuda...

Altý yüz atlý kâfir,
Silah kuþanýp bir bir
Koruya baskýn yapmýþ,
Egrek’i yakalamýþ.
Kaleye götürmüþler,
Alay edip gülmüþler.
Zincirle baðlamýþlar,
Zindana kapatmýþlar.
Haber aþmýþ daðlardan,
Azgýn akan çaylardan
Uþun’un otaðýnda,
Evinde, ocaðýnda,
Kopmuþ feryat, figanlar
Kara giymiþ hep kýzlar...
“Her kemikli geliþir,
Her kaburgalý büyür.”
Uþun’un küçük oðlu,
Bahadýr, deli, dolu
Serpilip yiðit olmuþ.
Bundan haberi yokmuþ.
Onun adý Segrek’miþ
Aðasýndan yiðitmiþ.
Bir gün düðüne gitmiþ,
Kýmýzla þarap içmiþ.
Görmüþ ki iki oðlan,
Kavga eder durmadan.
Ýkisini de dövmüþ,
Meðer biri öksüzmüþ...
“Eski dutlarýn biti,
Öksüz oðlanýn dili
Acý olurmuþ” meðer.
Öksüz döner þöyle der:
— Bre ben bir öksüzüm,
Arkam yoktur, güçsüzüm!
Sen bir yiðitsen eðer,
Aðaný kurtarýver...
Kâfirlerin elinde,
Alýnca Kalesi’nde.
Zincirle baðlamýþlar,
Zindana kapatmýþlar.

Segrek demiþ: — Vay baþým!
Demek varmýþ gardaþým...
Artýk hiç kaygýlanmam,
Ama burda duramam!

Han’dan izin istemiþ,
Herkesle helâlleþmiþ.
Ana evine gitmiþ,
Ona þöyle söylemiþ:
— Ana bir düðündeydim,
Yemek ve sohbetteydim.
Boz atlý biri geldi,
Bize haber getirdi.
Meðer bir yiðit varmýþ,
Esirmiþ, zindandaymýþ.
Allah yardýmcý olmuþ,
Bir yol bulup kurtulmuþ.
Egrek’miþ onun adý.
Büyük-küçük kalmadý,
Karþý gitti tüm Oðuz.
Ne yapayým buyrunuz?
Ana gitsem mi ben de?
Çabuk bana bir þey de...

Anasý demiþ: — Caným,
Koçum, yiðit evladým.
O dilini seveyim,
Aðzýn için öleyim.
Yýkýlmýþtý daðlarýn,
Çekilmiþti çaylarýn,
Dallarýn kurumuþtu,
Þimdi cana kavuþtu...
Kavuþunca kucakla,
Ellerini öp, kokla.
Kardeþ de, sarýl ona
Haydi, oðul koþsana...
Oðul, durma sen de git.
Senin aðan o yiðit.

Segrek demiþ ki: — Ana!
Niçin demezdin bana?
Ana kurusun aðzýn!
Neden benden saklardýn?
Benim kardeþim varmýþ,
Kâfir ilde tutsakmýþ...
Allah’tan korkmasaydým,
Seni hiç saymasaydým,
Kýlýncýmý çekeydim,
Güzel baþýn keseydim.
Hay ana zalim ana,
Yapýlýr mý bu bana!

Babasý demiþ: — Segrek,
O haber deðil gerçek!
Oðul yanlýþ haberdir,
O, kardeþin deðildir.
Aksakallý babaný,
Þu ihtiyarcýk ananý,
Gel eyleme, aðlatma
Yalan söze inanma...

Segrek demiþ ki: — Baba,
Boþa gösterme çaba!
Alplar ava çýksalar,
Kavgaya tutuþsalar.
Kardeþi olan Alplar,
Gayretle vuruþurlar.
Kardeþsize tos deðse,
Sýrtýndan yumruk yese,
Aðlar, dört yana bakar,
Elâ gözden yaþ akar...
Baba burda duramam,
Aðamdan ayrýlamam.
Öldü mü, esende mi?
Köle midir, bende mi?
Diri mi bilmeyince,
Yüzünü görmeyince,
Kanýný almayýnca,
Onu kurtarmayýnca,
Oðuz iline gelmem,
Israr etme dönemem...

Ana-baba aðlamýþ,
Kazan’a haber salmýþ:
“Oðlan kardeþi andý,
Gidecek hazýrlandý.
Han’ým yardým eylesen,
Bize bir öðüt versen.”

Haber salmýþ Kazan Han:
“Oðlaný ayaðýndan,
At kösteðiyle baðla,
Çýkarma sakýn yola...”
Duyunca Uþun Koca
Kurban kestirip bolca,
Hemen düðün baþlatmýþ;
Ona engel çýkarmýþ.
Segrek’i evermiþler,
Gelini getirmiþler.
Gerdek gecesi oðlan,
Ayrý yatarmýþ kýzdan.
Kýlýç koymuþ araya,
Kýz baþlar yalvarmaya:
— Yiðit kýlýcý kaldýr,
Murat ver, murat aldýr.
Sarýlalým, yatalým,
Caný cana katalým...

Oðlan der: — Kavat kýzý!
Yüreðimde bu sýzý,
Varken ben sarýlamam,
Gerdek merdek anlamam!
Aðamý görmeyince,
Diri mi? bilmeyince,
Onu kurtarmayýnca,
Kanýný almayýnca,
“Okuma saplanayým,”
Kýlýçla doðranayým,
Bir tek oðlum doðmasýn,
Doðarsa yaþamasýn...
Üç yýl bekle beni sen.
Haber gelmezse benden,
Öldüðümü bilesin,
Yemeðimi veresin.
Kimi tutarsa gözün,
Kimi severse gönlün,
Var git onunla evlen,
Otaðýnda gölgelen...

Kýz burada söylemiþ,
Görelim neler demiþ:
— Üç, dört, beþ, altý... Yiðit
Ýster daha fazla git...
Gelmesen bekleyeyim,
Yola çadýr dikeyim.
Senden haber verene,
Müjdeler getirene,
Elbiseler vereyim,
Kaftanlar giydireyim.
Þer haber getireni,
Vurayým kellesini.
Erkek sineði bile,
Kondurmam üzerime.
Murat ver de öyle git,
Sen de murat al yiðit...

Oðlan geri dönmemiþ,
Kýz þöyle fikreylemiþ:
“Ayaðý uðursuz gelin,
Düðünü kutsuz gelin...
Bana söylemesinler,
Varsýn þöyle bilsinler:
Bu bir hayâsýz gelin,
Hem de saygýsýz gelin...
Kaynatama diyeyim,
Anama söyleyeyim...”
Kýz burada söylemiþ,
Görelim neler demiþ:

— Anamdan daha tatlý,
Babamdan da kýymatlý,
Develerin, koç aygýrýn,
Ürktü gider koyunlarýn...
Ona bir þey kâr etmez,
Çobanlar döndüremez.
Segrek, kardeþi andý
Gider oldu, atlandý.
Kâr etmez gelin sözü,
Kimseyi görmez gözü.
Demedi demeyiniz,
Benden bellemeyiniz...”

Kimseyi dinlememiþ,
Seðrek attan inmemiþ.
Gece-gündüz dememiþ,
Üç gün boyu yol gitmiþ.
Yolda bir koru görmüþ,
Atýný ora sürmüþ.
Her yer tuzak doluymuþ,
Onlarla korunurmuþ.
Birçok kýsrak çobaný,
Otlatýrmýþ hayvaný.
Onlara hücum etmiþ,
Beþ tane tepelemiþ.
Kýsraklarý ürkütmüþ,
Aðýla doðru sürmüþ.
Yere inmiþ atýndan,
Yularý da kolundan
Aygýrýna baðlamýþ.
Hemen uykuya yatmýþ.
Segrek yatýnca yere,
Bir casusla Tekür’e
Haber gidip ulaþmýþ.
Tekür asker yollamýþ.
Tamamý gürbüz canlý,
Gelmiþ altmýþ silahlý.
Aygýr oðlaný çekmiþ,
Sýçrayarak çömelmiþ.
Görmüþ bir alay atlý,
Hepsi silah, pusatlý…
O zaman Muhammed’e
Yaradan’a himmete,
Sýðýnýp kýlýç vurmuþ.
Geri kaleye sokmuþ.
Yine koruya gelmiþ
Uykuyu yenememiþ.
Bu sefer üç yüz atlý,
Eller kýlýç, pusatlý.
Ol vakit Muhammed’e
Yaradan’a himmete,
Sýðýnýp kýlýç vurmuþ.
Geri kaleye sokmuþ.
Gene koruya gelmiþ
Uykuyu yenememiþ.
Tekür’e üçüncü kez,
Haber gitmiþ yine tez.
Tekür binmiþ küplere.
Demiþ ki askerlere:
— Beþ yüz atlý gidiniz,
Baðlayýp getiriniz...

Demiþler: — Varamayýz!
Tek kýlýç vuramayýz.
Keser o hepimizi,
Sað koymaz tekimizi!

Tekür der: — Esir var ya!
Götürünüz kavgaya.
Giydirin, kuþandýrýn,
Silahla, atlandýrýn...

Demiþler: — Yiðit Egrek,
Tekür himmet ederek,
Seni serbest býraktý.
Yola bir deli çýktý.
Gelen-geçeni soyar,
Kervanlarý yaðmalar.
Deliyi öldürürsen,
Sonra azat oldun sen.

Üç yüz kâfirle Egrek,
Koruya at sürerek,
Dörtnala yetiþmiþler.
Aðýlý çevirmiþler.
Bakmýþlar Segrek uyur.
Kâfirler demiþ: — Buyur,
Buyruk sana Tekür’den.
Yardým bekleme bizden...

Egrek demiþ: — Habersiz
Uyuyor hareketsiz...
Hep birlikte varalým,
Kelleyi koparalým.

Demiþler ki: — Uyumaz,
Alttan bakýyor kurnaz!

Egrek demiþ: — Varayým,
Kolunu baðlayayým...

Atýný sürüp gitmiþ,
Varýnca yere inmiþ.
Elâ gözlü bir çocuk,
Boynunda varmýþ boncuk.
Belinde boyu kadar,
Asýlý kopuzu var...
Egrek kopuzu almýþ,
Teline vurup çalmýþ:
— Kara cins ata binen,
Yiðit doðrul yerinden.
Arku Bel, Ala Dað’dan
Deli deli çaylardan,
Aþýp gurbete geldin.
Bir uykuya yenildin.
Oðuz’dan gelen koçak,
Ak elin baðlanacak.
Seni dama atarlar!
Babanla anan aðlar,
Haydi, kalk gafil olma,
Yeter artýk uyuma.
Her yaný kâfir sardý,
Ölü olsa kalkardý!..

Seyrek hemen uyanmýþ.
Kýlýcýna yapýþmýþ.

Demiþ : — Bre imansýz!
Siz beni ne sandýnýz?
Seni iki parçaya,
Ayýrýrdým hadi ya,
Elinde kopuz vardý,
Bundan kýlýç kalkmadý...
Ak, boz ata binerken,
Kardeþim için erken,
Kalktým buraya geldim,
Çok kâfir tepeledim.
Esir var mý kalede,
Kâfir, bana çabuk de?..

Egrek demiþ: — Ey koçak,
Bana söyle çabucak.
Aðzýn için öleyim,
O dilini seveyim.
Neresi doðum yerin,
Karanlýkta ümidin,
Söyle ki yiðit nedir?
Han baban kimlerdendir?
Deveme çoban mýsýn?
Anama oðlan mýsýn?..
Çabucak söyle bana,
Baþým kurbandýr sana...

Segrek demiþ ki: — Oðlan,
Ümidimdir Yaradan.
Bayýndýr Sancak tutan.
Alpýmýz Salur Kazan.
Uþun Koca’dýr babam,
Esirmiþ Egrek Aðam.
Adýmý sordun Segrek.
Bunlar sana ne gerek?

Egrek demiþ: — Vay caným!
Koçum benim, aslaným...
Tatlý dilin seveyim,
Aðzýn için öleyim.
Gurbet ele ýraða,
Kardeþi aramaða,
Alp kardeþ sen mi geldin?
Ah nasýl sevindirdin!

Kardeþler kucaklaþmýþ,
Kâfirler güreþ sanmýþ.
Atlamýþ cins atlara,
Kýlýçla düþmanlara,
Vurarak öldürmüþler.
Atlarý götürmüþler.
Eriþmiþ Oðuz ele,
Uþun Koca müjdeyle,
Haber almýþ, sevinmiþ.
Oðuzlar karþý gitmiþ.
Kurban kesilip yenmiþ,
Toy düðünler edilmiþ.
Atam Korkut gelince,
Duâ etmiþ kendince:
— Geldi tutsak gardaþýn
Sonu ölüm uzun yaþýn.
Ölüm vakti gelince,
Allah affetsin önce.
Ýmandan ayýrmasýn.
Rahman bizi kurtarsýn.
Yalvaralým Mevla’ya,
Muhammet Mustafa’ya
Bizleri baðýþlasýn,
Esirgesin, saklasýn.

Ahmet KARAASLAN
26/05/2002 – Talas