Emlak ve dolardaki kayýplarýn artçý sarsýntýlarý siyasi sarsýntýlarla birlikte devam ediyorken Amerikan zenginlerinin önemli bir kýsmý kendilerini limandan kopmuþ ve fýrtýna içindeki bir gemide gibi hissediyorlardý. Dolar ve emlaktan ettikleri zararý artýk hesap etmeden paralarýný çekip koparýnca, emtia piyasalarýnda opsiyonlarý hýzla yükselen petrole þuursuzca yüklendiler. Gelecek yýlýn, sonraki yýlýn, on yýl sonranýn petrol anlaþmalarý yapýlýyordu.

Enerji için ihtiyaç duyulan bir madde olmanýn ötesinde artýk hiç görmediði zirveleri aþmýþ bir hisse senedi gibi algýlanan petrolün fiyatýyla oynanan oyun sonu gelmeyecekmiþ gibi devam ediyordu.

Oysa petrolün onlarca yýldýr alternatifsiz kalmasýnýn sebebi aslýnda fiyatýnýn uygun olmasýydý. Yeni fiyatlar artýk doðal enerji kaynaklarýný daha olasý hale getirmiþti. Güneþ enerjisi, rüzgar enerjisi, hidrojen kaynaklarý gibi daha pek çok alternatif kaynak dünyanýn çeþitli ülkeleri tarafýndan daha fazla kullanýlmaya baþladý. Amerika ise hala tüketme alýþkanlýklarýyla, petrole alternatif olarak mýsýrdan sývý yakýtý daha verimli olarak üretmenin imkanlarýný araþtýrmaya dalmýþtý.

Türkiye’de atýlýmcý bir þirket Karadeniz’in diplerindeki hidrojen kaynaklarýný ekonomik olarak baþa çýkýlabilir bir modelle ve maliyetlerle yakýt piline dönüþtürmeyi baþarýnca tüm dünyada büyük bir þok etkisi yaþandý. Oysa zaten pekçok ülke güneþ, rüzgar, su, dalga gibi enerjileri giderek daha yaygýn kullanýyordu. Tüm bu geliþmeler petrol fiyatlarýnýn altýný zaten oymuþtu. Ama on yýllýk opsiyonlara bile imza atmýþ dev sermayeler bu duruma inanmak istemiyor, yaþadýklarý hayali sürdürmenin bir yolunu buluyorlardý. Türkiye’nin yeni ucuz enerjisi, petrol fiyatlarýnýn 3 hafta içinde 200 dolarlýk rekor seviyesinden 40 dolara düþmesine sebep oldu.

Rusya, Ýran, Suudi Arabistan ve daha baþka petrol üreticileri, 10 yýllýk petrol üretimlerini emtia piyasasýnda satmýþ durumdaydýlar. Gerçekleþmiþ opsiyon satýþlarýnýn ortalama fiyatý 300 dolara yaklaþýyordu. Bu ülkeler hayal bile edemeyecekleri zenginliklere ulaþmýþtý. Alýcý tarafta yer alanlarýn ise büyük kýsmý Amerikan sermayesiydi. Avrupa geleneksel olarak yeþil enerjiye daha yakýn olduðu için Avrupa kökenli sermayeler petrol 200 dolara yaklaþmaya baþlamadan çok daha önce petrol piyasasýndan çekilmiþti.

Önce spekülatif yatýrým þirketleri bir kývýlcýmýn kurumuþ bir tarlayý bir alev dalgasýna dönüþerek yutmasý gibi kýsa sürede yok oldu. Bu þirketlerin baþlattýðý domino hareketi, Amerikan finans dünyasýnýn en büyük þirketlerine kadar ulaþtý. Açýklanan her bilançoda onlarca yýlýn karýný silip götüren zararlar ilan ediliyordu.
1929’da yaþananlar ýlýk bir bahar gününde yürüyüþ gibi kalýyordu. Cinnet ve intihar bir bulaþýcý hastalýk gibi yayýlmaya baþladý. Ve California, Federal Hükümetle tüm iliþkilerini ne zaman yapýlacaðý belli olmayan sonraki bir deðerlendirmeye kadar dondurduðunu ilan etti. California uzun süredir enerji ve kültürel hoþgörü alanlarýndaki farklý bakýþý sebebiyle Federal Hükümetle sürtüþme içindeydi. Okullarýnýn herbirinde onlarca dil konuþulan bir eyaletti. Yeþil enerjiyi destekleyen yasalarý vardý. Son yýllarda eyalet yasalarýnda yapýlan düzenlemelerle finans piyasalarýndaki çýlgýnlýðý en azýndan lokal seviyede engellemiþti. California batakta deðildi, Amerika ile birlikte belirsiz bir geleceðe doðru yelken açmamaya karar vermiþti.

Amerikan kökenli çok uluslu þirketler, en kritik yöneticilerini ve tüm dijital varlýklarýný hýzla Amerika dýþýna taþýmaya baþladýlar. Yeni ve bereketli enerji kaynaðý hidrojenle büyük bir atýlým yapmýþ olan Türkiye çok uluslu þirketler için cazibe merkezi oldu. Kocaeli’den Çorlu’ya kadar gökdelenler yerden arpa gibi bitiyorlardý.

California’yý New York izledi. Petrol spekülasyonlarýnýn en büyük yýkým yaptýðý eyalet New York’tu ve merkezi hükümet bu eyaleti kurtarýlabilir görmüyordu. Ama New York’ta hala 1907’nin JP Morgan’ýný hatýrlayanlar vardý. New York finansal bir sýký yönetim ilan etti. Merkezi hükümetten tamamen baðýmsýz olarak hareket ediyordu. Eyalet kasasýndaki fiziksel dolarlarýn yarýsý yakýldý. Eyaletin dijital parasýnýn da yarýsý yok edildi. Sonraki aylarda da Eyalet yönetimi vergi ve diðer yollarla elde ettiði dolarlarýn yarýsýný yok etmeye devam etti. New York, fiziksel varlýklarýna, entelektüel varlýklarýna, var olma gücüne inandýðýný ve tüm bu felaketlere sebep olan gereðinden çok fazla basýlmýþ dolarý normal seviyesine çekerek ayakta kalacaðýný ilan ediyordu. Amerikanýn kalan diðer tüm eyaletleriyle fiziksel ya da dijital para akýþýný kesti. Dýþ ülkelerle doðrudan ve o ülkelerin kendi paralarýný esas alarak ticarete baþladý. New York, bir kez daha küllerinden doðacaðýna inanmýþtý. Bu mücadele ruhu eyaletin her tarafýnda intihar ve cinnetlerin hýzla azalmasýný saðladý.

Washington komik bir askeri darbe deneyimi yaþadý. Ama askerler, birkaç ay öncesine kadar birlik içinde yaþayan eyaletlere nükleer bomba atabilecek durumda deðildiler. Konvansiyonel askeri güçler ise daðýlmýþtý. Amerikan vatandaþlýðý vaadiyle cepheye asker sürmeye çok alýþmýþlardý. Oysa þimdi vatandaþlýk vaadinin hiçbir deðeri yoktu. Darbe kendiliðinden söndü gitti.

6 ay geçmeden, her eyaletin kendi baþýna olduðu herkesin kabullendiði bir gerçek oldu. Kuzey Amerika’da haritalar yeniden çizilecekti. Bedeni duman mürekkebi kan olan bir divitle.

(2053'te yaþayan Kamil Asma'nýn dilinden, Yazar: Mustafa Acungil)