Kalabalýðýn her türlüsü insaný yoruyor. Ýnsanýn, eþyanýn, paranýn fazlasý can sýkýcý olabiliyor. Sanýyorum bu durum çok kitaplar için de geçerli. Bunca kitapla yüz göz olunca insan eski okuduðu kitaplarý merak etmeye baþlýyor. Bana öyle geliyor ki hayatýn akýþý içinde ilgi duyulan ne kadar konu ve mesele varsa hepsi insanýn zihninde tuhaf izler býrakýyor. Böyle olunca okunan her eserden elde ettiðiniz bilgi kýrýntýlarý yüzünden bir takým çýkarýmlarda bulunmaya baþlýyorsunuz…

Her insanýn okuma alýþkanlýðý farklý farklý. Bendeniz bir eseri sindire sindire okumayý severim. Geç olsun ama anlayayým, düþüneyim, kitapla konuþup dertleþeyim isterim. Kitaba bakýþ açým böyle olunca ilk okuduðumda dikkatimi çekmeyen ama ikinci okumada dikkatli okumama raðmen gözden kaçýrdýðým bir sürü ayrýntýyla karþýlaþýyorum…

Geçen ay eski iþ arkadaþlarýmdan Mine Haným aradý. Ýstanbul’dan taþýnacaðýný, elinde 100’e yakýn kitap olduðunu, hepsini bana vermek istediðini söyledi. O gün gidemedim ama geçtiðimiz pazar Kadýköy’den aldým kitaplarý. Kitaplar arasýnda iyi kitaplarda var zaman kaybý olanlarda. Ama en çok hatýrat kitaplarý ilgimi çekti. Özellikle diplomat þair ve yazarlar hakkýnda bir hayli yeni kitabým oldu. Aylar önce Abdülhak Hamid’in hatýratýný yeniden gözden geçirirken kütüphaneme dahil ettiðim yeni kitaplarýmla birlikte tekrar okumaya karar verdim. Abdülhak Hâmid’in hatýratýný tekrar okumaya baþlayýnca karþýma Karýndeþen Jack çýktý.

Birçok filme, belgesele konu olan Karýndeþen Jack (Jack the Ripper), çoðunuzun bildiði gibi; 1888 yýlýnýn ikinci yarýsýnda, Londra’nýn gecekondu semtlerinden Whitechepel’de hayat kadýnlarýna musallat olan ve bütün cinayetlerini tasvir edilemeyecek kadar büyük bir vahþetle iþleyen bir seri katil olarak bilinir. Kimliði bugün bile merak edilen Jack’e bu isim, Ýngiliz istihbarat teþkilâtý tarafýndan katil olduðunu iddia eden birinin gönderdiði mektuptaki imzadan hareketle verildiði söylenir.

Peki konunun Hâmid ile ne ilgisi var?

Okuduðum bu kitapta Hâmid; “Jack the Ripper” isminin Londra halký tarafýndan verildiðini, “Yarýcý Jack” anlamýna geldiðini, “Þikem-þikaf” (Karýndeþen) dememek için “Ripper”in tercih edildiðini söylüyor…

Þimdi gelelim esas meseleye…

Rahmetli Sultanýmýz II. Abdülhamid Han, Londra’dan Jack the Ripper imzasýyla bir suikast mektubu almýþ ve bu mektubun kim tarafýndan yazýldýðýný araþtýrmasý için o tarihte Londra Sefareti’nde baþkâtip olarak görev yapan Hâmid’e iki yüz elli liralýk bir çek göndermiþ. Bu paranýn 200 lirasý “ihsan”, 50 lirasýný da tahkikat için olduðu bildirilmiþ. Çekle birlikte gönderilen mektupta müracaat edilmesi istenen Ýngiliz detektifinin ismi ve adresi de bildiriliyormuþ. Hâmid, Þehbender Emin Efendi’yle birlikte gidip bu detektifle konuþtuðu gibi kendi imkânlarýyla bazý araþtýrmalar da yapmýþ. Bu arada ayný tehdit mektuplarýndan Rus çarýna da gönderilmiþ olduðunu öðrendiklerini belirten Hâmid, “Londra’daki Jack the Ripper… bizim çarþýdaki ‘Sarý Çizmeli Mehmet Aða’dan da beterdi. Yedi milyona karîb nüfusu olan bir þehirde böyle meþhur ve müstekreh bir nâm-ý müstearla yazýlan suikast mektubunun sahib-i mes’ulü kimdir, nasýl tahkik olunabilir? Her taraftan bu yolda cevaplar almýþtýk.” diyor…

Hâmid, Sultan Abdülhamid’in tahkikat için gönderdiði paranýn çok azýný harcadýklarýný ve “netice-i tahkikat”ý “atebe-i þâhâne”ye arz ettiklerini de söylüyor.

Burada insaný en çok þaþýrtan þey Sultan Abdülhamid’in böylesine önemli bir meseleyi o zamanýn Sefiri (elçi) olan Kostaki Musurus Paþa’ya deðil de þiir yazmaktan ve güzel yaþamaktan baþka derdi olmayan Abdülhak Hâmid’e bu görevi tevdi etmiþ olmasýdýr… Ýnsan acaba sýrf Hâmid’e para göndermek için mi yapýyor diye düþünmeden edemiyor doðrusu.. Zira üstad, hatýratýnýn Karýndeþen Jack meselesini anlattýðý sayfalarýnda, “Hazine-i Hassa’dan muhassas (tahsis edilmiþ) maaþým yoktu. Sultan Hamid’in vükelâsýndan yahut jurnalcilerinden deðildim” demiþ olsa da, mektuplarý dikkatle okunduðunda baþka neticelere de ulaþabiliyorsunuz.

Yukarýda sözünü ettiðim yazýda, Tanpýnar’a dayanarak Abdülhamid’in Hâmid’e daima þüpheyle baktýðýndan söz etmiþ olan Prof. Dr. Ýnci Enginün, Dergâh Yayýnlarý’ndan çýkan “Abdülhak Hâmid’in Hatýralarý”ný incelediðimde konuyla ilgili detaylý bir þey yazmadýðýný gördüm. Ancak ne var ki kendisi bu konuda þüpheleri olduðunu da ifade etmiþ. Beri taraftan Ýnci Hoca’nýn söz ettiði çarpýcý ayrýntý ise þöyle: Hâmid, Sultan Abdülhamid’le özel olarak haberleþebilmek için bir þifre anahtarý hazýrlamýþ! Açýkçasý, Sultan Abdülhamid’in “Þair-i Azam”la iliþkisi var; durum anlaþýlmasýn diye Hazine-i Hassa’dan ek bir maaþ tahsis etmemiþ, ama Karýndeþen Jack’ý tahkik etmek gibi sudan sebeplerle para gönderip durmuþ.

Hâmid, çekirdekten yetme bir hariciyeci gibi görünse de hep amatör kalmýþtý; üstelik diplomat olarak ciddi bir faaliyetinden ve baþarýsýndan söz etmek de mümkün deðildi. Güzel giyinmeyi, pahalý restoranlarda güzel yemekler yemeyi seviyor, çok içiyor ve çapkýnlýkta ise sýnýr tanýmýyordu. Fakat o hem “Þair-i Âzam”dý, hem de öyle anlaþýlýyor ki, zât-ý þâhânenin has adamýydý!
Baþkalarýnýn meslek hayatýný bir anda bitirebilecek kusurlar, ihmaller ve skandallar onda hoþ görülüyordu. Esat Cemal Paker’in Kýrk Yýllýk Hariciye Hatýralarý’nda, Hâmid’in amatör memur olduðu için Musurus Paþa’nýn kendisinden iþ ve yardým beklemediðini, esasen Abdülhamid’in onu Londra’ya iþ görsün diye deðil, bir bakýma mecburi istirahate gönderdiðini söylemesi de dikkat çekici oldu benim için…

Evet, yeni aldýðým bu kitaplarla birlikte yeni öðrendiðim bir gerçek daha var artýk: Hatýrat kitaplarý genellikle bazý gizli þeyleri açýklamak için deðil, gizlemek için yazýlýr imiþ…
Þimdi gel de neye inanacaðýný þaþýrma…

Kalýn saðlýcakla…