Þarkýlarda olduðu gibi þiirde de her yol ‘aþk’a çýkar. Ortak yönleri olsa da ‘yürek’ler kadar çeþitlidir aþklar. Sezai Karakoç’un tabiriyle “kaderin üstünde bir ‘kader’ olduðu” gibi, aþklarýn da ‘aþký’ vardýr. Kor alevler gibi ruhu sarýp sarmalayan, gözleri çeþme, yüreði rehin, zihni bulutlu yapan ve Leyla ile Mecnun, Mona Rosa ve Rüveyda’yý yeþerten masum aþk’lardýr onlar…

Nurullah Genç’in artýk klasikleþen þiiri Rüveyda özellikle sað cenah edebiyatseverler için ikinci bir Mona Roza olarak kabul edilir. Ama, fakat ve lakin iki þiir arasýnda gözle çok ciddi farklarýn olduðunu görmeyenler için birkaç noktaya deðinmek istiyorum…

Mona Rosa’da sadece ‘sevgili’ vardýr ve þiir tümüyle bu ‘sevgili’ üzerine kurulmuþtur. Rüveyda’da ise þair, olmasýný arzu ettiði, hayalini kurduðu, bir dünyayý, ‘hayatý’ anlatýr: “Beni peþinden koþturan þey nedir? Bir dava mý, bir kadýn mý çözemedim. Ve sonunda kýymet verdiðim, peþinde koþtuðum her þeyi birleþtirdim. Birbirleriyle uyumsuz olanlarý, daha doðrusu benim ana fikrimle, anlayýþýmla, idealimle uyumsuz olanlarý ayýkladým. Bunlarýn hepsini Rüveyda ismi ile yorumlamaya çalýþtým. Burada da net bir sevgili var ama o sevgili hâkim unsur deðil, o sevgili diðer unsurlarla beraber anlam kazanýyor” diyor bir açýklamasýnda Nurallah Genç.

Mona Rosa’da olmazsa olmaz olan sevgili, Rüveyda’da pek çok unsurdan biri haline geliyor. “Burada tek baþýna ‘sevgili’ var derseniz þiiri örtmüþ olursunuz. Böyle bir unsur var ama ayný zamanda bir sorgulama ve mahþer de var”. Þiir yazarýnýn diline tercüman olacak sorgulamalarla dolu zaten:

“Sular köpürmemeliydi Rüveyda / kýrýlmamalýydý ýslak dallarý hasret selvilerinin / ben zehire alýþkýným, þerbete deðil / rüyalar nefret eder avare duruþumdan / kabuslar çeker ancak derdimi yeryüzünde / Sen gün boyu simsiyah bir ufukla beraber / ben her gece bir mehdi türküsüyle çilekeþ / yargýlamak için zeval kayýtlarýný / inkýlap bekliyorum” der…

Þair zevale erenin kayýtlarýný yargýlamak için sihirli bir el veya mehdi, bir kurtuluþ beklemektedir.

Rüveyda ‘aðýt’la bütünleþiyor ve onunla anlam ve bütünlük kazanýyor diyebiliriz. Yani Rüveyda’yý tamamlayan ‘Rüveyda’ya aðýt’týr. Bu, þiirin devamýndan da anlaþýlýyor. ‘Rüveyda ben sendeyim, sen bendesin Rüveyda’ sözleri ile deðerlendirildiðinde mahþere kadar, hatta öldükten sonra bilinmeyene kadar giden bir ‘sevgi’nin varlýðý söz konusu…

Sultan ve dilencisi

Rüveyda’da mecazi anlatýmlara da yoðun olarak baþvurulmuþ. Þiirin baþlangýcýndaki ‘Býrak da böyle bitsin bu günahkar serüven / býrak da kurtarayým bu emanet sarayý’ mýsralarýnda geçen ’emanet sarayý’, hem beden, hem ülke, hem de dünya anlamýnda kullanýlmýþ. ‘Emanet’i atýp, ‘saray’ olarak nitelendirerek yola çýkarsak karþýmýza ise hiç kuþkusuz ‘beden’ çýkýyor. Onun çaðrýþtýrdýklarý ile beraber deðerlendirildiðinde özellikle cumhuriyet sonrasý deðiþime iliþkin sorgulamalar göze çarpar diyor Genç ve ekliyor; “Ve yine ‘senin gözlerin dram; oysa aðlatan benim’ mýsraý da pek çok anlama geliyor. Asýl sevgi daðýtan ben, sevgi bende var, medeniyet bende var, mutluluk ben de var ama baþkalarý buna sahip çýkýyor. Ben dilenci pozisyonundayým. Düþünün çok seviyorsunuz. Aslýnda sevgi sizde, sevgi daðýtan sizsiniz, sizin sevginiz olmasa onun bir anlamý olmayacak, ama yine de siz vuslat dilenen pozisyonundasýnýz. Ben dilenci; o sultan. Vuslat dilenen benim, oysa sevgi bende, sevgi daðýtan benim, benim sevgim olmasa seni kim tanýyabilir, ben þiir yazmasam kim takar rüveydayý.”

Sevgilinin elleri

Mona Rosa, Sitare, Rüveyda ve diðer pek çok þiirde ‘sevgili’nin ellerinin tarifi var. Peki bunun nedeni nedir? Yani ellerini anlatmaya neden gerek duyuluyor? Nurullah Genç bunu þöyle cevaplýyor; “El, yapýlan þeyleri anlatýr, bir faaliyeti dile getirir. Ama Rüveyda’daki el Mona Rosa’da tarif edilen el deðil. Yani ‘Ellerinden belli olur bir kadýn’ deðil. Buradaki el çok farklý. ‘Hangi umut çiçeðidir bilmem ellerin.’ Ellerin ne yapýyor, neyi üretiyor, hangi umudu yeþertiyor. Umut yeþertmedir, hangi umuda hizmet ediyor, yoksa umutsuz mu, hiçbir þey yapmýyor mu? Uzanýr da gönlüme rüveyda, derinden bir ok saplanýr gönlüme. Yani eli bana umutsuzluk veriyor, baðrýma acý veriyor, ama bu ille de baþkalarýna da acý, umutsuzluk vereceði anlamýna gelmiyor, baþkalarýna umut veriyor olabilir.”

Aþk, acý ve ‘sevgili’nin kayýtsýzlýðý

Rüveyda da göze çarpan bir özellik de çok da olumlu bir sevgili imajýnýn olmamasý. Þair, þiirin sonunda bunu dile getiriyor. “At vuruldu; içim paramparça rüveyda / gölgelerin ardýna sakladým kusurumu / sen orda kayýtsýzca gülümsüyor gibisin / ben burda damla damla eriyip akýyorum / yine de çiðnetemem kimseye gururumu / istenmediðim yeri sessizce terkederim / hatýra kalsýn diye býrakýr da ruhumu / mahzun bir derviþ gibi boyun büker giderim.” ‘Sevgili’, aþýðýn çektiði acýlar karþýsýnda kayýtsýzdýr, onu umursamamaktadýr. Bu, maþuðun, aþýðý görmezlikten gelmesi ile karýþtýrýlmamalý. ‘Sevgili’nin aþýða yüz vermemesi, onu yok saymasý aþkýn raconudur, ancak burada aþýðýn çektiði acýlara karþý kayýtsýzlýk vardýr. Denebilir ki, acý çekmek aþkýn doðasýnda vardýr, aþkýn karþýlýklýsý olmayacaðýna göre ‘sevgili’ her halükarda aþýðý görmezden gelecektir. Aþýðýn çektiði acýlarýn bitmesi için vuslatýn gerçekleþmesi gerekir ki, o zaman aþk diye bir þey kalmaz.

Ahirette kavuþma…

Deliler gibi sevmiþtiniz ya hani tüm planlarý onunla birlikte olma üzerine kurmuþ, bir kuþ hafifliðinde sokaklarý, caddeleri arþýnlamýþ, tüm bedeninizi sarýp sarmalayan o sýcaklýðýnýn mutluluðunu yaþamýþsýnýz ama beklenen vuslat bir türlü gerçekleþmiyor. Yaþýnýz ilerliyor, evlenmek zorunda kalýyorsunuz. Onun da kendinizin de baþkasýyla birlikte olmasýna tahammül edemiyor, bundan büyük ýstýrap duyuyorsunuz fakat elinizden de bir þey gelmiyor. Evlendiniz ama unutamadýnýz, zaten unutmanýz da mümkün deðil, çünkü can da canan da o ve gerisi yalan sizin için. Canana kavuþmak mümkün mü, bu dünyada kavuþulamayan sevgiliye ahirette kavuþma imkaný var mýdýr? Tabii ki en doðrusunu Allah bilir. Bu sorunun endoðru cevabýný hep birlikte orada göreceðiz…

Kalýn saðlýcakla…