Þu ara Ýskender Pala’nýn son kitabý Þah ve Sultan’ý okuduktan sonra Reha Çamuroðlu’nun ayný temayý iþleyen iki ayrý kitabý Son Yeni Çeri ve Þah isimli romanlarýný da aldým ve okudum. Ýlginç bir deneyim oldu. Ayný tarihi dönemlere iki ayrý bakýþ açýsýndan bakmak her zaman mümkün olmayabilir. Okuyucu açýsýndan bu büyük bir þans diye düþünüyorum. Beni þaþýrtan bir baþka konu ise bugün yaþananlarý anlamak için insanýn 500 yýl geriye gitmesi gerektiðini anlamak oldu. Ama bunlarýn ötesinde bu okumalarýmdan ben de kalan asýl þey sanýrým “zamanýn sahibi olmak” sözü olacak.

Reha Çamuroðlu Þah Ýsmail’in aðzýndan bu sözü söyletiyor. Zamanýn sahibi olmak istiyor… Çok güzel geldi bana. Ýnsan sadece zamana sahip, gerisinde ne var? Ölümlü olmak bu iþte! Hükmedeceðin þey sadece zamanýn olabilir, baþka hiçbir þeye sahip olamazsýn. Hem Yavuz hem Þah Ýsmail bunun peþinde koþturmuþlar. Onlar için fethin anlamý! Bu nasýl olabilir? Yaþadýklarý zamana nasýl sahip olacaklardý?

Bir sanat akýmýnýn da adý olan eski Latince deyiþ “memento mori”(fani olduðunu hatýrla) doðu medeniyetinin özünde vardýr. Bu öz maddi âleme bakýþýn nirengi noktalarýndan biridir. Dünya’da kalýcý olmamak ve geçici olmak düþüncesi tüm edebi eserlerde vardýr. Buna karþýlýk batý felsefesinde ölüm iþlenmiþtir ama bence hayata bakýþta kalýcýlýk veya ebedilik arayýþý daha aðýr basar.

Zamanýna sahip olmak yaþadýðý dönem boyunca olacaklara karar verebilme, belirleyebilme gücüne ve iradesine sahip olmak mýdýr? Kendi penceresinden nasýl görünüyorsa dünyayý ona benzetmeye çalýþmak acaba zamana sahip olmak olarak mý anlaþýlmýþtýr? Basitçe insanýn sahip olduðu tek þey zamanýdýr demek kolay ama bu söze verilen anlam Sultan ve Þah açýsýndan çok farklý. Onlar zamana sahip olmak isterken aslýnda her bir insana ayrý ayrý verilmiþ zamanlara da sahip olmak istiyorlardý.

Zaman sahip olmak! Düþünmeye deðer…