Aþ(ý)klar ve sayýlar…

“bulutlar hüznünü býrakýrken kentin üzerine
aþk, sayýlara küstü
ve bütün köprüleri dinamitledi þair...”

Öyküler…

Zaman denizinde uzun soluklu serüvenlere yelken açamayanlara seslenir... Yaralar bazen serüvenciyi, bazen de iz býrakýr bir köþede…farkýnda deðilsindir…derinlerde, kuytularda bir yerde bekler sýrasýný…Ve zamaný gelince…

Üniversite yýllarýmda tesadüfen okuduðum bir öykü vardý. Birkaç ay önce bir gazetedeki köþe yazýsýnda bu öyküden bahsedildiðini okuyunca öyküden kalanlarla bendekileri buluþturmak istedim…

Öykü kahramanýmýzýn iþi, bir köprüden geçenleri sayýp köprüyü inþa edenlere bildirmek. Böyle tuhaf bir iþ…Köprüyü inþa edenler, þehir halký için nasýl yararlý bir iþ yaptýklarýný kanýtlamak için ustalýklarýný rakamlara dayandýrmaya bayýlýrlar. Her akþam sayým sonuçlarýný, sayým görevlisinden (kahramanýmýzdan) heyecanla alýrlar. Rapordaki rakamlarý çarparlar, bölerler, toplarlar, çýkarýrlar, yüzdelerini hesaplarlar...Çýkan sonuçlar karþýsýnda kendilerinden geçerler. Bu gündelik hesaplarla da yetinmeyip bir yýl, beþ yýl hatta on yýl sonra kaç kiþinin köprüden geçeceðini hesap eder ve gururlanýrlar sonuçlar karþýsýnda. Her defasýnda ulaþmak istedikleri yer, gelecek zamanýn rivayetidir: “-cekmiþ, -cakmýþ falan filan…”

“Gel gelelim” der kahramanýmýz, “hesaplarý yanlýþ.”

Yanlýþtýr, çünkü kahramanýmýzýn raporlarýna yansýyan rakamlar, dikkatli bir gözlemin ürünü olmaktan uzaktýr. Kahramanýmýzýn o günkü halet-i ruhiyesine göre sayým sonuçlarý çoðalýr ya da azalýr. Diyelim ki keyfi yerinde, o halde köprüden geçen insan sayýsýný abartarak söyleyip köprüyü inþa edenleri mutlu etmenin kimseye zararý yoktur; kafasýnýn bozuk olduðu, içecek sigara bulamadýðý zamanlardaysa köprüden geçenlerin sayýsý azalýr. Yani her durumda hesaplar yanlýþtýr…

Ýþini doðru dürüst yapmaya kararlý olduðu günlerde bile sayýlar doðru deðildir. Çünkü kahramanýmýzýn dondurmacýda çalýþan küçük sevgilisi, sabah ve akþam olmak üzere iki kez köprüden geçmektedir ki bu geçiþler hiçbir biçimde sayým raporlarýna yazýlmaz. Hatta, sevgilinin bu iki dakikalýk yolculuðu (geçiþi) sýrasýnda baþka geçenler varsa, bunlar da istatistiksel hesaplarýn kurbaný olmaktan kurtulurlar. Bu iki dakikalýk zaman ona aittir; kimseye kaptýrmaya, kimseyle paylaþmaya niyeti yoktur bu kýsa mutluluk anýný :

“Küçük sevgilimin gelecek zamanýn rivayetine dönüþtürülmesine hiçbir vakit müsaade etmeyeceðim. Çarpma, bölme iþlemlerine konu olmayacak. Bir hiçten farksýz olan yüzdelik bir rakam haline sokulmayacak o…" diye söylenip durur.


Aþk olsun yaz(g)ýcýya demek geliyor, insanýn içinden. “to be or not to be” meselesinin bir köprü üzerinde kesiþtiði böyle bir anda, yaþananlarý bize anlatmakla görevli kahramanýmýzýn sayýlar karþýsýndaki keyfi duruþu bir anda kararlý mý kararlý bir inada dönüþür. Köprüden iki defa geçen dondurmacý kýzýn hem çevresinde olup bitenlerden hem her gün sayýlara vurulmaktan kurtarýldýðýndan hem de sayým görevlisinin küçük sevgilisi olduðundan haberi yoktur…

Varsýn, olmayýversin. Orada farkýnda olan biri vardýr ve aþkýn koruma güdüsüyle hareket etmektedir. Ýyi ki o, o anda ordadýr; orda, köprünün baþýnda…Dondurmacýda çalýþan küçük sevgilinin her geçiþinde yaný baþýndan geçenleri göremez, kör olur. Bu körleþme ayný anda kendiliðinden küçük sevgilinin/aþkýn kurtarýcýlýðýna dönüþür. Sevgiliye yönelik bu güçlü duygular; sýradanlaþtýrma enstitülerinin, þeyleþtirme akademilerinin kahramanýmýza verdiði görevin yerine getirilmesini imkansýzlaþtýrýr.

Nüfus sayýmlarý, vatandaþlýk (kimlik) numaralarý, anketler, seçim sonuçlarý ve bütün sayýlar ve bütün istatistikler…Hiçbiri ama hiçbiri insan doðasýnýn ne ifade ettiði ve ne istediði konusunda doðru ve yararlý bir bilgi içermez. Ýnsan doðasý konusunda bir yerlerden bir fikir almak ihtiyacý doðduðu anda, baþvuracaðýmýz ilk yer her zaman sanat, özellikle de edebiyat olacaktýr. Çünkü edebiyat insaný toplamaz, çýkarmaz, çarpmaz ve bölmez. Yani edebiyat, insanýn sayýsal bir kadavraya dönüþtürülmesi karþýsýnda sonuna dek direnir!..

Sözün sonuna doðru: Nobel edebiyat ödülü sahibi, Alman yazar Heinrich Böll, “Köprü Baþýnda” adlý bu güzel öyküsünde kýsaca þunu söylemeye çalýþýr : Aþk hesap dýþýdýr, çünkü insan hesap dýþýdýr. Bu gerçeðin en çok farkýnda olan da edebiyattýr. Ýþte, köprünün baþýndaki gözleri aþktan kamaþmýþ adamýn temsil ettiði þeyin/etkinliðin adýdýr EDEBÝYAT… Çoklarýnýn küçümseyici bir edayla seslendirdikleri “Edebiyat yapma!..”nýn neden var olduðunun ve insanoðlu var oldukça neden var olmasý gerektiðinin basit yanýtý da burada yatmaktadýr.

Hiç kuþku yok ki insanlýðýn ikinci Orta Çaðýný yaþadýðý bu günlerde bile, dünyanýn bütün köprü baþlarýnda sevdiklerini sayýlara vurmaktan kurtaran bir edebiyatçý vardýr ve bundan sonra da sayý sevicilerin yanlýþ hesabý Baðdat’a varmadan edebiyattan dönmeye devam edecektir!..

Aralýk – 2003
Fýrat...