Toplumsal akýl kiþiden, kiþinin isteðinden ve kiþinin bilincinden baðýmsýz bir var oluþtur. Böyle olduðu için inþacý temel toplumsal ortak akýl sizin isteminizle, sizin oylamanýzla deðiþecek bir þey deðildir.

Örneðin toplum; ortak bir akýl olan transatlantiði toplumsal akýl yapmýþsa; Trans Atlantik’e iliþkin toplumsal aklýn içinde olan bilgi " suya atýlan cismin aðýrlýðý, cismin kapladýðý yerdeki suyun kaldýrma kuvvetinden azsa; o cisim yüzer" diyen ve ortak akýl olan yüzme kanununu, kamu oylamasýyla ortadan kaldýramazsýnýz. Yani insan öznesinin öðrenmesi olan yasalara iliþkin inþacý ortak aklý kaldýramazsýnýz.

Çünkü yüzme yasalarý insanýn bilincine ve insanýn isteðine, insanýn iradesine baðlý deðildir. Bu yasalarý insan bilinci yapan kolektif ortak akýl da ister istemez özne nesnel süreçlere baðlýdýrlar.

Ortak akýl ve ortak oluþlar gibi sahiplikler olan miras, "El gibi öznel, soyut, mesnetsiz söylemle" deðil; aksine "temel düzlem üzerinde kolektif baþlayan; kolektif süreçli, ortak akýl ve kolektif birim zamanlý süreçler olmasý nedeniyle; sahiplik, ortak akýl ve ortaklýktý".

Böylesi bir ortak akýldan, böylesi bir tarihselden ve böylesi bir inþacý oluþtan yoksunluk ne ortak akýldýr. Ne de ortak aklýn tartýþmasýný yapmakla ön yargýyý yýkan bir fikri özgürlüktür. Ortak akýl hükmünde olan parametreler yanlýþ olsaydý inþa uygulamasý ve geliþtirmesi olamazdý

Ortak akýl kolektif ortak akýl olmakla ve pratik ortak akýl içinde olmasýyla kýlgýndý., Pekin (duru) bilgiydi. Bu kýlgýn ve pekin bilgilerden biri olan yerçekimi yasasýdýr. Ve bu yasaya uygun ortak akýl ile mekiðin ivmesi gibi ortak akýl içinde kolektif birim zamanlý olan icat ve üretimler vardýr.

Mekiðin ivmesini veren pratiði ortaya koyan ortak (kolektif) aklýn hangi ön yargýsý nedenle, bu ortak aklý nasýl ve neyle yýkacaksýnýz? Ki, kýlgýn ortak akýl olaný, ön yargý baðlamlý bir hezeyanla ve ortak aklý ön yargý kabul edip, ortak aklý tartýþýlýr yapmanýn iþtahýyla ön koþulsuz kabulleri olmaz demek ne anlamdý?

Ortak akýl, kiþi isteði ile kiþinin arzusuyla, kiþisi iradeyle deðil; ancak kýlgýn ortak akýl tarafýndan yýkýlýr. Yer çekimi karþýsýnda uzaya çýkan kýlgýn bir aracýn, ortak aklýný bilmeden; ön koþulsuz kabul olup olmadýðýný nasýl bilecektiniz.

Ya da tersi. Kolektif sürecin ortak aklýný bilmeden uzaya çýkmayý hayal etmek dýþýnda, uzaya gitme iþini nasýl söyleyecektiniz?

Kiþi ortak akýl dýþýnda olduðu zaman kusurludur. Yol (ortak akýl) iþleyiþi belirler. Ýþleyiþ te yolun (ortak aklýn) öznel kusurlarýný belirler. Ortak aklý taþýyamayan kiþilerin her daim kafa putlarý vardýr. Tekelci ya da saltanatçý yönetim ortak akýl deðildir.

Bu nedenle cennetten cehenneme kadar hezeyanlarý içindeki tekelci totaliter yönetimlerin her zaman ve tarih boyunca birçok kafa putlarý vardýr. Osmanlý padiþahlarýna karþý söylenen "lütfu þahanenin bir takdiridir" söylemi, ortak akýl içermeyen bir kafa putudur.

Kolektif emekle, kolektif fetihle kazanýlan imparatorluk topraðý nasýl lütfu þahane oluyordu? Kolektif güç olmadan padiþah kýlýç sallamakla mý kazanmýþtý?

Daha mý bir ülkeyi yönetenlerin hýzlý karar alamýyorum. Güçler ayrýlýðý elimi kolumu baðlýyor. Onun için yetkiler bende olursa ekonomiyi uçururum" demesi tam bir kafa putudur. Neden?

Tarih boyu süre gelen inþacý süreç þimdiki durumda parlamenter siteme gelmiþti. Köleci sistemden beri diktatörce monarþince iþleyen tek adam yönetimlerinden gelen inþacýlar meclisli sistemin yavaþ iþleyiþ yapacaðýný bilmiyorlar mýydý? Bu ortak akýl karþýsýnda tek sivri zekalý olan biz miyiz? Amerika’yý yeniden mi keþfediyorduk?

Her maliyet bir faturaya tabiidir. Bu kural doðada da böyledir. Ya da her kazanç her yeni organizasyon mutlaka zýt bir kayýpla karþýlanýr. Bunu niye söylüyorum. Bilimsel bir ortak akla sahip olmadýðýmýz için söylüyorum.

Örneðin, ilk sosyal inþa, ortak aklý ve kolektif birimli bir zaman içinde olmayý öngörüyordu. Kiþi gerek ayna nöronlarý yoluyla, aðaçta düþenlerin benzer acýsýný kendisi de hissediyordu. Yine kiþinin kendi açlýðýný karþýlama yapmak için doðaya yönelmesindeki analojiyle; gerek kendini savunma ve koruma yapmasýndaki tutumundan hareketle kiþimiz, karþýdakinin duygusunu beyninde canlandýrýyordu.

Buna empati de diyoruz. Gerek ayna nöron algýsý gerek empati gerek doðanýn zorluðunu ortaya koyan doðadaki baskýya karþý süreçler kiþileri birbirine yaklaþtýrýyordu. Bu süreçler kiþileri ortaklaþan yaþam saðlatmasý içine doðru itiyordu. Ortak yaþam ayný duygudaþlýkla hayatýn saðlamasýný garanti ediyordu.

Fakat bu garanti ediþe karþýn tekil insan sosyal yapý içindeki insana göre kendi yaptýðý avý kendi hemen yiyordu. Topladýðý meyveyi kiþi hemen yiyordu. Bulduðu bir besini kiþi hemen tüketiyordu.

Oysa ayný tekil kiþimiz þimdi sosyal yaþam içindeydi. Sosyal yaþam ortak yaþamdý. Þimdi kiþimiz ortak ve dayanýþan bir ortak akýl içinde olmasýyla, artýk bulduðu besini kendisi yiyemiyor grubun barýnma yerine getiriyordu. Bu hem yük taþýmakla kiþiye eziyetti. Hem kiþinin tüketim yapmakta gecikmeydi. Ýþte bunlar kiþinin yaþam saðlamalarýný garanti eden sosyal yaþama karþý kayýplardý. Ödenen faturaydý.

Sosyal yaþam içinde olmayan kiþinin, kendisine yeten kadarýný bulup hemen tüketim yapmasý kiþiyi, kiþisi davranmaya ya da bencilliðe yöneltiyordu. Oysa þimdi sosyal alan içinde özgecil olmuþtu.