Totem, çevresi de kendisi olan; bir alandý. Kült merkezleri içten dýþa salýným gelgitleriyle büyüyüp geliþiyordu. Kültün merkezi denge salýnýmlý kaynak olmakla çevresini salýnýmlar ile düzenletil yapmanýn senkronlayým osilasyon merkeziydi.

Kült merkezli çevre; totem alan gibi deðildi. Kült merkezli çevre; kendi dýþýnda olan birçok totemilerden oluþuyordu.

Üç tür kült merkezi oluþmuþtu. Birincisi ön ittifaklardý. Ön ittifaklar kendi dýþýndaki totemilerle olan ortaklýklarý ilahi kült merkezi ekseninde gerçekleþiyordu. Ýlahi sentezler kabul ve beklenti oluþmasýnýn tapým merkeziydi.

Ýkinci tür kült merkezi de köleci imanlý özel mülk ihsaslý kült merkezleriydi. El Beyt olan birçok kült merkezleriydi. Ki bu merkezler özel mülkiyetçi inþaya imaný olmanýn merkeziydi.
Üçüncü tür kült merkezi, günümüzdeki tür tekelci sermaye çevreli kült merkezleriydi.

Her üç kült merkezi, hem sentez olmak zorundalar. Hem de kendi içinde çeþitli parça durumla aþamalý olmalarýyla süreçlenmek zorundadýrlar.

Ýlk kült merkezi kolektif oluþun merkezidirler. Son iki kült merkezi özel mülkün ve sermayenin putu ve ritüel merkezi olmakla, sermaye ile özel mülkün kýblesi ve Kâbe’sidirler.

Soyutlama yetisi o varlýðýn ya da iletime de olan o sosyal yapýlarýn, en önemli özne ve sosyal öznellik özelliðidirler.

Soyutlama bir þeyi somluðundan; ya da bir þeyi somut görünüþünden soymak anlamýna gelir. Soyutlama yaparken soyutlamaya konu olan nesne özelliklerden ayrýlmasýyla düþünülür. Soyutlama ansal, öznel bir özelliktir. Soyutlama yetisi geliþmenin en belirgin yanlarýndan birisidir.

Soyutlama yetisi fantezi oluþla ortaya çýkabilmekte. Hücre içi organ el sentezleriyle ortaya çýkabilmektedir. Böylece iþ birliðini yapan sentezin (sosyo toplumsa olanlarýn) durumu zahiri görülebilmektedir.

Soyut düþünmeler, sentezin kesim noktalarýna gidip gelen duyarlýlýkla baþlamýþtý. Soyutlama daha çok bir sentezilik özelliðidir. Sentezin vücut bulmasý olan soyutlama biyolojik bireyin; özne ve öznel oluþun, tekilliði üzerinde durulmuþtu.

Soyutlama gücü içte karmaþýk giriþmeleriyle ruh dünyasýna yansýmýþtý. Dýþta sosyo toplumsa olanýn diyalektik etkisiyle de iyice þahlanmýþtý. Alan etkili totemi mana algýlarýndan kotarýlan anlamalar kiþisi soyutlamadýrlar.
Kiþiler bu saný kanýlarýný kendi grup alaný içinde sembol ve simgeler üzerinde soyut mana etmekle grup ortak bilincine ulaþýrlar. Ve yine kiþilerdeki bu saný kanýlar grubun ortak biçimlemesi yapýlmakla; bu ortak biçimlemeli mana anlayýþý kiþilerdeki bu soyutlama olgunlaþmasýnýn sýçramasýydý.

Her soyut anlamayý; her soyut manayý; onun simge öznesi olan somutluklar takip edecekti. Her somutun bir soyutluðu varsa, soyut olan þeyin de temsili veya uygulanýr bir somutu vardý. Totem, soyut anlamanýn somut temsilce, sembolüydü.

Somut þeyler totemde soyut edilip tüzeli oluyordu. Soyut olanlarda totemde söylenip totemden anlam yapýlmakla uygulanýyor, davranýþlar somutluðuna dönüþüyordu.

Ya da davranýþa dönüþen eylemler þekil, yontu ediliyordu. Totem, somut temsilciliði tüzel kýlmanýn mana þekliydi. Mamon özel mal mülk sahipliði bilinciydi. Ýlkin her bir özel mülk sahipliði olan temsilci meþruiyetlik, El olmakla þekil ve sembol edildi. Mamon; El’i, El yapan toplam içkinliklerin bir simgede anlam kýlýnmasýydý.

Atalarýmýz hem kendi öncesi sosyo totemi inþayý oluþmanýn deneyim ve kurallarýný söz olarak bizlere aktardýlar. Hem de kendi deneyimlerini, anlattýklarý bu müktesebatlarýn içine kattýlar.

Yaþamýmýzý kolay kýlmak için aktarýlan müktesebatlar da; kabul etmeyi ve beklentiyi oluþan kült çevrimli merkeze duyulan minnet ve mihneti duygular da; kiþilerin ayrý bir soyutlama yeteneðiydiler.

Ýkinci soyutlama þekli de, gruplar arasý giriþmelerin ürünü olmakla bileþmenin (ittifakýn) kararlarýný alan ilahi anlayýþlý soyutlamaydý. Süreç Mamon’du soyutlamaya gelmezden önce, Mamon’du soyutlama ilahi soyutlama yapmanýn gücünü görmüþtü.

Ýlahi mana; baþka totem gruplarýn farklý mantýkla oluþan kültürleri içinde çoklu düþünmeyi bir arada deðerlendirme yapmanýn senteziydi. Ýlah temaslarýn saðlanmasýný takdir edendi. Ýttifaký takdir eden irade, takdir eden totemi kiþiler þahsýnda yoðunlaþtýrýlmakla anlaþýldý. Ýlahlarýn soyut bir güç olmalarý, totemi sentezler soyutluðu oluþuyla simge ediliþti.

Bu soyutlamalar melezlerin gözünde totem temsilciler gibi hem somut olanlardan yansýmaydý. Hem de somut temsilci olanlarýn aralarýnda çekilmeleriyle; aralarýnda çekilenlerin ortada býraktýklarý her bir boþluklarýn her bir yeni durumlar karþýsýnda somut düþünce ve duygularla doldurulmasýydý.

Yine soyut kýlýnmakla anlam yapýlan düþüncelerden de yeni çýkarýmlar yaptýlar. Çýkarýmý yapýlan bu soyutlamalar; içine yeni yeni büründürmeler katýlan yansýmalardý. Somut oluþla melezler, ilahlardan doðuyorlardý. Melezlerden de insanlar doðuyordular.

Somut oluþuyla ilahlar; insanlar gibi yiyip içenlerdi. Cinsel birleþme yapanlardý. Alan içi süreci düzenleyen edim oluþun mana anlamasýydýlar. Ortaklaþa olanýn simgesiydiler.

Ýlahlar farklý gruplar giriþmeli sosyal oluþa; toplum sal oluþa vize veren, onay veren sentezin; ilk kurumlaþmasýný yapan tiptiler. Bir yanýyla melezin ve insanýn kendileri gibi olan
ilahlar; diðer yönden sürekli kurul kararý alan donanýmlarýyla söz söylemenin; yol gösterir olmanýn, mana anlamasýydýlar.

Ýlahlar bu yönden maddenin ve mana olmanýn ikili (soyut somut) karakteri olmakla, zýtlýk olmanýn da bir mana tipi oldular.

Ýlahlar somut halde totemi etnik kiþilerdi. Totemi etnik oluþun bir ýrasý da totemilerin kendi aralarýnda münasebet kurmalarýydý. Ýlah pozisyonunda olan totemiler, iç cinsellik iliþkileri kendilerine yasakladýlar.

Ýlahi mana ile gruplarýn kendi arasýnda çoðalmasý yerine; gruplarýn, gruplar arasý temaslarýyla çoðalmasýna geçtiler. Böylece karþý ilahlarýn cinsel birleþmeleri melezlerin ve insanlarýn doðumunu ortaya koydu.

Karþý gruplarýn, eþ deyiþle farklý gruptan etnik ilahlarýn birleþmeleriyle çoðalan yeni tip bir melezlikle insanlar vücut bulmaya baþlamýþtý.

Ýlahlarýn kendi aralarýnda çoðalamama kararý, bir süre sonra kendi aralarýnda üreyemeyen son totem soy ilahlarýn da sonunu getirecekti. Kendi aralarýnda çoðalamayan ilahlarýn etnik saflýklarý; ilahlarýn doðal ölümleri neticesinde son buldu. Ýlah neslinin bu þekilde son bulmasýyla ilahlar adeta insanlar içinde çekilip gittiler.

Ýttifak alaný içindeki kiþilerin dýþlarýnda edindikleri mana soyutlamasýndan birisi de buydu. Günü gelince ilahlarýn insanlar içinde çekip gitmeleri olan soyut düþünceleriydi.

Üçüncü türden sentez ürünü soyutlamalar; ilahi manadaki soyutlamalarýn köleci döneme aktarýlmasýydý. Ýlahi dönem içinden köleci döneme aktarýlanlar; köleci döneme, doku uyuþmazlýðý yapýyordu.

Bu aktarýlanlar köleci sistem envanterleri içinde köleci sisteme göre bað ve baðýtlamaya tabii kýlýndý. Köleci mana kimi ilahi anlamlarý tersine çevrilmekle ilahi manalarý köleci sisteme göre alam etmenin yansýmalarýndan oluþacaktý. Bu soyutlama son iki bin yýl içinde kelimenin tam anlamýyla bir soyutlama oldu.