Küçükken benim için yol, sarý renkli, homurtular çýkararak çalýþan iri aracýn karnýndaki kocaman býçakla topraðý kümeler halinde kaldýrarak mahallemize yaptýðý kývrýmlý dar geçiþti. Hemen peþine yine sarý renkli iri kamyonun týs týs diye ses çýkararak aþaðýda bir kývrýmý görülen Ceyhan ýrmaðýndan getirdiði çakýl taþlarýný bu yola dökmüþtü. Bazýlarý renkli farklý büyüklükteki bu taþlar uzun süre biz çocuklarýn oyuncaðý olmuþlardý.

Gördüðüm ilk asfalt yol, köydeki tek ulaþým aracý traktörün römorkunda babamla ilk defa þehre giderken Menderes’in Ceyhan nehri üzerine yaptýrdýðý köprünün yoluydu. Bu siyah asfalt yolu uzaktan kývrýlan koca bir karayýlana benzetmiþtim.

Demiryolunu da Menderes’in köprüsünden geçerek gittiðimiz asfalt yol sonunda þehre giriþte sarsýlarak üzerinden geçtiðimizde görmüþtüm. Yan yana uzanan iki kalýn çizginin nasýl olupta yol olduðunu algýlayamamýþtým. Daha sonra ilk treni gördüðümde ancak o zaman bu algýmý düzeltmiþtim.

Ýstasyona ilk gittiðimde babam ve amcamlarýn askere gidiþlerini anlatýlarý mekanlarýn buralar olduðunu fark edecektim. Askerler askerlik yapacaklarý yerlere trenle giderlerdi. Hatta devlet onlarýn tren ücretlerini de verirdi. 1990’da askeri birliðe gitmeden askerlik þubesinde iþlemlerimi yaptýrýrken yol rayici adýyla demiryolu tarifesinden cüzi bir miktar ücret aldýðýmý hatýrlýyor gibiyim.

Tren istasyonlu yaþadýðým þehirde tren, sabah ve akþamlarý þehrin her yerinden duyulan gürültüsüyle yük taþýyan vagonlardan ibaretti. Trenle özellikle þehirlerarasý yolculuk geri kafalýlýk olarak görülürdü. “Bir günde otobüsle gideceðin yolu trenle bir haftada mý gideceksin!” denilirdi.

Ýstasyondan trenle sabah ve akþamlarý taþýnan yükten daha fazlasý, günün her saatinde yerleri sarsarak þehrin ortasýndaki yoldan geçen iri týrlarla taþýnýrdý.

Batýlý yazarlarýn kitaplarýný okudukça onlarda demir yolu ulaþýmýnýn önde olduðunu gözlemledim. Trenle seyahat eden roman kahramanlarý benim çevremdeki gibi küçümsenmiyorlardý. Yanlarýna aldýklarý bir yýðýn kitapla çýktýklarý yolda vagon rahatlýðýnda bolca kitap okuyorlardý.

Doksanlarda Ýstanbul-Ankara arasý hýzlý çalýþan mavi trene gidiþ-dönüþ iki defa bindiðimde bu yolculuðu daha çok alt gelir halk tabakasýnýn tercih ettiðini gördüm. Adý hýzlý olmakla birlikte otobüsten bir, bir buçuk saatlik gecikmeyle ulaþýyordu.

Büyüklerimin ayrýlýk özlemlerini tren gidermiþti. Askerler trenle ailelerine kavuþurlardý. Bunlar genlerime tevarüs etmiþ olmalýydý ki þimdi bile,

Kara tren durmaz gider
Yüreðime çöktü keder
Hasretinle yanýyorum
Bu ayrýlýk bitsim yeter
---
Ah tren kara tren,
Odur yari götüren.
Gitti yarim gelmedi,
Budur beni bitiren.
---
Kara Tren Gecikir Belki Hiç Gelmez
Daðlarda Salýnýr Da Derdimi Bilmez
Dumanýn Savurur Halimi Görmez
Gam Dolar Yüreðim Gözyaþým Dinmez
ifadelerini duyduðum yada okuduðumda aniden duygulanýr, bir dönem tren yolu gözleyen insanlarýn acý, keder ve hüzünleri çöker yüreðime.
Bu dizeler muhtemelen benim torunlarýma bir anlam ifade etmeyecektir. Zira toplumca teknik ulaþým aracý olarak ilk tanýþtýðýmýz trenden belirli bir plan dahilinde sürekli uzaklaþtýrýldýk. Týrlara, gösteriþli otobüslere, otoyollara göre tren ve demiryolu taþýmacýlýðý, bu topluma at ve eþek taþýmacýlýðý konumunda gösterildi.
Avrupada ilk demiryolu 1825’te hizmete açýlmýþtý. Batýdan en hýzlý aldýðýmýz teknoloji demiryolu taþýmacýlýðý olmuþtur. Avrupada yaygýnlaþmasýna at baþý olarak demiryolu, Osmanlýya da girmiþti. Anadoluda ilk demiryolu 1860’ta Ýzmir-Aydýn arasýna yapýlmýþtýr. 1871’de Osmanlý devletinin kendi imkanlarýyla yapmaya çalýþtýðý Ýstanbul-Baðdat demiryolu II. Abdulhamit döneminde imkanlarýn yetersizliðinden Almanlara yaptýrýlmýþtýr.

Atatürk döneminde batý ve güneyde bulunan demiryollarý doðuya uzatýlmaya çalýþýlmýþtýr. Ýkinci dünya savaþý atmosferinde duraklayan demiryolu yapým çalýþmalarý ellilerden sonra nerdeyse tamamen durmuþtur. Demiryolu yapýmýný yavaþlatan hükümet ülkeyi karayolu aðýyla örmüþtür. Marshall yardýmýnýn çoðu bu karayolu yapýmýna harcanmýþtýr.
Karayolu ulaþým payýnýn % 72'den % 36'ya düþürülmesini hedefleyen "1983-1993 Ulaþtýrma Ana Planý"na raðmen Özal döneminde karayolu ulaþýmýný rahatlatan otoyollar yapýlmýþtýr. Muhtemelen Özal, karayolu aðýrlýklý kurulu ulaþým sistemini yenilemeyi sýnýrlý kalacak demiryollarý yapýmýna tercih etmiþtir. Yapýlan otoyollar bu ülkeyi rahatlatmýþtýr.
Son dönemde demiryolu taþýmacýlýðý özellikle büyük þehirlerde metro adýyla gündeme gelmiþ ve Ýstanbul, Ankara gibi büyük kentlerimizde metrolar yapýlmýþtýr.
Hýzlý trenlerle yýðýn yýðýn insanlarýn taþýndýðý ABD, Ýngiltere, Fransa, Japonya gibi ülkelere göre mevcuttaki demiryollarýmýzý bile yolcu taþýmacýlýðýnda kullanmýyoruz. Yük taþýmacýlýðýnda ise çok az kullanýyoruz. Avrupa ülkeleri ve özellikle Amerika’da yük taþýmacýlýðýnýn büyük bir bölümü demiryoluyla yapýlmaktadýr. Zira demiryolu taþýmacýlýðý karayolu taþýmacýlýðýna göre çok düþük maliyetlidir. Üstelik çok daha güvenlidir.

Bu ülkeyi ve geleceðini dolayýsýyla bu halký düþünüyorsak öncelikle mevcut demiryollarýmýza sahip çýkýp bakým ve onarýmlarýný yapmalýyýz. Tarihsel görünümlü, sarý boyalý, kiremit çatýlý istasyon binalarý yavaþ yavaþ dökülüyor.
Ýkinci olarak yalnýz metro yapmayýp ülke demiryolu aðýný geniþletmeliyiz.
Üçüncü olarak gerek yolcu gerekse yük taþýmacýlýðýnýn lüzum ve önemini bu ülke insanýna anlatmalý böylece de yaygýnlaþtýrmalýyýz.
Trenle yolculuk nostaljide kalmamalý. Bunu hýzlý trenlerle insanýmýz nazarýnda çaðdaþlýðýn göstergesi haline getirmeliyiz.