“ Ben Kanada'daki Poundmaker First Nation, sasketchawan'dan, 26 yaþýnda bir Cree kadýnýyým. Tüm hayatým boyunca kendi ülkemde ikinci sýnýf bir vatandaþ , çifte azýnlýk olarak yaþadým. Ýkinci sýnýf diyorum çünkü ben bir Cree'yim ve yanlýþ bir biçimde Hintli (indian) olarak adlandýrýlýyorum, oysa Hintli deðilim ve Hindistan'a hiç gitmedim. Hintlilere karþý deðilim, ancak bize bu ismi verenler, 200 yýl önce nerede olduklarýný bilmeyen Avrupalýlardý.!!! Ayrýca ben bir kadýným, yani ülkemin hükümetinin 19.yy'ýn sonlarýna kadar ayrý bir birey olarak kabul etmediði bir yaratýðým.”diye baþlayan”Bir Kýzýlderili Kadýný Olarak Kanada’da Hayatým”adlý mektubunda oldukça içten bir üslupla atalarýnýn ve onlarýn torunlarýnýn yaþadýðý haksýzlýklarý dile getiren Sonya Tootoosis,halkýnýn aydýn sesini dünya kamuoyuna duyurmaya çalýþmýþtý yazdýklarýyla.Ancak bedeli ödenmeyecek bir kayýp vardý ortada. Asýrlar sonra kendilerine karþý açýlan davalardan dolayý iflas ettiðini bildiren Kanada Anglikan Kilisesi’nin de ödeyemeyeceði bir bedeldi bu.Kayýp bir medeniyetin,kendi öz vatanlarýndan koparýlarak ikinci sýnýf vatandaþ haline getirilen bir halkýn,yaðmalanan servetlerinin,ölen binlerce masum canýn bedeli…

Kimilerine göre insanlýða çað atlatan önemli bir keþif,kimilerine göreyse zaten daha önce üzerinde yýllardýr insanlarýn yaþadýðý topraklardan bihaber olan Avrupalýlarýn bu zengin topraklardan haberdar olmasýydý Amerika’nýn Keþfi.Haçlý seferlerinden umduklarý zenginliðe kavuþamadan eli boþ dönen Avrupalýlarýn ikinci büyük umut kaynaðý olan Coðrafi keþifler,bir nevi korsanlýk olarak da yorumlanabilen denizaþýrý seferlerinden büyük kazançlar saðladýlar.Daha önce farkýnda olmadýklarý ve bilmedikleri birçok þey öðrendiler.Sonuçlarý itibariyle tüm tarihsel olaylarda olduðu gibi bir zincirin halkalarýný oluþturan önemli bir baþlangýcý teþkil ederek Avrupa tarihinde büyük deðiþim ve geliþmelere neden olan bu seyahatlerinin ardýndan, bir medeniyet yükseliþe geçerken ardýnda yýkýk medeniyetleri de býraktý.Bunlardan en önemlileri, kadim Aztek ve Ýnka medeniyetleriydi.Ýzlediðimiz klasik kovboy filmlerinde kafa derisi avcýlarý vahþiler olarak lanse edilen Kýzýlderililer’in atalarýydý onlar.Batýlýlar,Kýzýlderililere toptan indians demekle birlikte,Kýzýlderililer daha çok kendi kabile adlarýyla anýlmayý tercih etmiþlerdir.Her ne kadar kabileler halinde yaþamaktaydýlarsa da ortak bir dile ve kendilerine özgü ortak bir kültüre ve hayat anlayýþýna sahiptiler.Siyasi organizasyonlarýnda þehir devletleri yanýnda, kabile konfederasyonlarý da mevcuttu. Kýzýlderililerin batýlýlarýn tabiriyle “vahþi” olmadýklarý hatta tam tersine ruhsal,manevi ve insani deðerlere önem veren özelliklere sahip olduklarý bir gerçektir.Sadece “farklý”ydýlar.Asýl problem de onlarda deðil,her dönem ve çaðda olduðu gibi farklýlýðý hazmedemeyen anlayýþtaydý.Kýzýlderililerin sanýldýðýnýn aksine, bilge insanlar olduðunu, günümüze ulaþan þu atasözlerinde açýkça görmek ve hissetmek mümkündür:

*Arkamda yürüme, ben öncün olmayabilirim. Önümde yürüme, takipçin olmayabilirim. Yanýmda yürü, böylece ikimiz eþit oluruz. (Ute Kabilesi)
* Ölüler güç ve bilgilerini beraberinde götürmez, yasayanlara ilave eder. (Hopi Kabilesi)
* Düþmanýmý cesur ve kuvvetli yap! Eðer onu yenersem utanç duymayayým. (Apache Kabilesi)
* Bir baþkasýnýn kabahati hakkýnda konuþmadan önce daima kendi makoseninin içine bak (Sauk Kabilesi)
* Doðum yapan her þey diþidir. Kadýnlarýn ezelden beri bildiði kainatýn dengelerini erkekler de anlamaya baþladýklarý zaman, dünya daha iyi bir dünya olmak üzere deðiþmeye baþlamýþ olacaktýr. (Mohawk Kabilesi)
* Unutmayýn çocuklarýnýz sizin deðildir. Onu yaratýcýdan ödünç aldýnýz. (Mohawk Kabilesi)
* Günümüzde insanlar bilgiyi arar oldu, hikmeti deðil. Halbuki bilgi mazidir, hikmet ise istikbal (Lumbee Kabilesi)
* Aþký tanýdýðýnda, yaratýcýyý da tanýrsýn. (Fox Kabilesi)
* Allah'ýn kelimeleri, meþe yapraðý gibi sararýp düþmez; çam yapraðý gibi ilelebet yeþil kalýr. (Mohawk Kabilesi)

Batýlýlarýn gözü dönmüþ bir þekilde bu hikmet sahibi kendi halinde yaþayan insanlarýn servetlerini ve topraklarýný yaðmalamasý, onlarý elbetteki vatan ve namus için savaþmaya mecbur kýldý. Bu sýrada en utanç verici ve kanlý çarpýþmalar da Apache, Sioux ve Comanche kabileleri ile gerçekleþti.Ancak demirle barutun birleþimine karþý ok ve mýzrak yetersiz kalýnca ve yüz beyaz adama ancak bir apaçi düþünce 1860 yýlýndan itibaren savaþý kaybetmeye baþladýlar. Avrupalý kaþifler, Seminoles, Cherokees , Miccusuki Shoshone, Paiute, Cahuilla ,Mewuk ve daha birçok kabileden hayatta kalabilen çok az sayýdaki yerliyi yurtlarýndan sürerek onlar için belirlenmiþ dar ve verimsiz yaþama alanlarýna mahkum ettiler. En fazla kelle getiren Kýzýlderili avcýlarý ödüllendirilerek bu kelleler bir müzede sergilendi.Avrupalýlarýn kýtaya ayak bastýðý sýrada Kuzey Amerika’nýn tamamýnda nüfûsun 4,2 milyon, Güney Amerika’nýn ise 10 milyon dolayýnda olduðu tahmin edilmektedir.Ancak savaþ, salgýn hastalýklar ve kýtlýklar sonucunda sayýlarý çok azalmýþtýr.Yýllarca birçok haksýzlýða maruz kalmaya devam eden torunlarý,kendi ülkelerinde ancak 1924 yýlýnda vatandaþlýk hakkýna sahip olabildiler. Þu anda bile hak arama mücadelesini sürdürmekteler.

Duwarmish Kýzýlderililerinin reisi Seattle’nin 1853’te Amerikan baþkaný Franklin Pierce’e yazdýðý þu sözler, manidardýr:

"Washington'daki büyük baþkan bizden topraklarimizi satýn almak istediðini bildiren bir mektup yollamýþ. Dostluktan sözetmiþ büyük baþkan... Ama biz, sizin dostluðumuza ihtiyacýnýz olmadýðýný biliriz.
Gökyüzünü nasýl satýn alabilirsiniz ? Ya da satabilirsiniz ? Ya topraklarýn sýcaklýðýný?
Aðzýmdan çýkan sözler yýldýzlara benzer , büyük baþkan , hiç sönmezler. Bu yüzden söyleyeceklerime güveniniz.
Havanýn taze kokusuna ,suyun pýrýltýsýna sahip olmayan biri onu nasýl satabilir ?
Kutsaldýr bu topraklar benim için ve ulusum için...
Yaðmur sonrasý ýþýltýlý her çam yapraðý, denizi kucaklayan kumsallar,karanlýk ormanlarýn koynundaki sis, þakýyan böcekler...
Ve bilin ki:
Kýzýlderili adamýn anýlarý aðaçlarýn özsuyunda saklýdýr. Toprak bizim anamýzdýr
Wahingtondaki büyük baþkan bizden topraklarimizi istediði zaman bütün bunlarý istemektedir. Büyük baþkan bizim babamýz, biz de onun çocuklarý olacakmýþýz.
Büyük ruh ulusumuzu sever fakat nedendir bilinmez, Kýzýlderili çocuklarýný terk etti. Simdi size makineler yolluyor ve çok yakýnda beklenmedik yaðmurlar sonrasý yataklarýmýza taþan ýrmaklar örneði beyaz adam bu topraklarýn her karýþýný dolduracak. Bizler yetim kaldýk. Çünkü baþka ýrklardanýz , çünkü ihtiyarlarýmýz farklý öyküler anlatýrlar.
Bilesiniz ki:
Derelerin ve ýrmaklarýn içinden geçen sular, sadece su deðildir. Atalarýmýzýn kanidir o.
Babalarýnýn mezarýný geride býrakýr beyaz adam. Topraðý çocuklarýndan çalar.
Açlýðýn dünyayý saracak beyaz adam. Ve ardýnda koskoca bir çöl býrakacaksýn.
Sabahýn sisi daðlarýn karnýndan doðan güneþi görür Ve kaçar.
Demir at (lokomotif) öldürüp çürümeye býraktýðýnýz, binlerce buffalodan nasýl kýymetli olabilir ?
Nasýl ? Anlamýyorum. Hayvanlar insanlarý býraksa , insanlar ruhlarýnýn yalnýzlýðýndan ölmez mi ?
Hayvanlarýn baþýna gelen, insanin da baþýna gelecektir.Topraðýn baþýna gelen , oðullarýnýn da baþýna gelecek ...

Çocuklarýnýza bizim öðrettiðimiz þeyleri öðretin. Toprak bizim anamýzdýr. Ve topraða tükürülmez.Toprak insana deðil, insan topraða aittir. Ýnsan, hayat dokusunun içindeki bir liftir sadece...
Beyaz adam neyi satýn almak istiyor ?
Gökyüzü ve topraklarýn sýcaklýðýný mi ?
Koþan antiloplarýn çabukluðunu mu ?
Biz size bunlarý nasýl satabiliriz ?
Ve siz nasýl satýn alabilirsiniz ?

Bir kaðýt parçasýný imzaladýðýmýz ve beyaz adama verdiðimiz için her þeyi yapabileceðini mi zanneder beyaz adam? Havanýn tazeliðine ve suyun pýrýltýsýna sahip deðilsek, bunu nasýl satabiliriz size ? Son buffalo da öldüðünde onlarý tekrar nasýl satýn alabilirsiniz ? Beyaz adam geçici bir iktidardýr ve o kendini her þey zannetmektedir . Bir insan annesine sahip olabilir mi ?
Günlerimizin kalan kýsmýný nerede geçireceðimiz önemli deðil. Çocuklarýmýz babalarýný gururlarý kýrýlmýþ gördüler.Savaþçýlarýmýz utandýrýldýlar. Yenilgiler sonrasý kendilerini içkiye ve yemeðe verdiler. Bu yolla vücutlarýný uyuþturuyorlar. Bir kaç kýþ ömrümüzün kaldýðý bu topraklarda yakýnda matemimizi tutacak tek bir kiþi bile kalmayacak. Ama niye aðlayayým ? Ýnsanlar denizdeki dalgalar gibi gelip geçerler. Biz gidiyoruz, ama beyaz adamýn da bir gün keþfedeceði þeyi bugünden biliyoruz. Hepimiz ayný büyük ruhtan geliyoruz . Beyazlar da bir gün bu topraklardan gidecektir. Belki de bütün ýrklardan daha çabuk. Yataklarýnýzý zehirlemeye devam edin. Ve bir gece kendi çöplerinizde boðulacaksýnýz. Bu kader bizim için su anda bilinmezdir. Fakat biliyoruz ki batýðýnýzda her tarafa parlak bir ýþýk yayacaksýnýz.

Bütün buffalolar öldürüldükten , yaban atlarý ehlileþtirildikten, ormanýn en gizli köselerine kadar dünya insan kokusu ile dolduðunda , sevimli tepelerin görüntüsü konuþan tellerle kirletildikten sonra, bir bakacaksýnýz ki gökteki kartallar yok olmuþ. Hýzlý koþan taylara elveda demiþsiniz. Bu ne demektir biliyor musunuz ? Bu yasamýn sonu ve sadece daha fazla hayatta kalmanýn baþlangýcýdýr...

Biz kardeþlerininkinden ne kadar farklý olursa olsun her insanin istediði gibi yasamasýný savunuruz. Eðer biz teklifinizi kabul edersek, bu sadece yeni topraklarý güvence altýna almak için olacaktýr ve orada son günlerimizi rahat ve huzurlu geçirebiliriz belki...

Size bu topraklarýmýzý sattýðýmýz zaman, siz onu bizim sevdiðimiz gibi seviniz, onunla bizim ilgilendiðimiz gibi ilgileniniz. Ve onu bugün bulduðunuz gibi hatýrlayýnýz. Bu topraklarý ve üzerindeki canlýlarý çocuklarýnýz için koruyunuz. Çünkü bu dünya kutsaldýr. Beyaz adam bile ortak kaderimizden kaçamaz, belki biz hepimiz kardeþiz. Bunu zaman gösterecek."