Dengbéjlik üzerine yazmak belki de uðraþlarýn en zoru. Konuyla ilgili en olmamasý ve ayný zamanda þuan için en olmasý gereken uðraþlardan biri belki de budur. Söz söylemek üzerine kurulu bir geleneði yazarak anlatmak ne derece mümkün bilmiyorum. Ama þu zamanda yazmadan da yaþatabilmek ne derece mümkün o da ayrý bir konu.

“Söz gümüþse sükut altýndýr” sözünün belki de tek istisnasýdýr “Dengbéjlik”. Çünkü dengbéjlerin heybelerindeki altýn sükut deðildir. Zira sükuta deðil söze ihtiyaç vardýr ve sözün bittiði yerdir dengbéjin uðramadýðý ya da sözün bittiði yerdir yine dengbéjin canlandýrmak, dillendirmek için uðradýðý. Ve bu yüzdendir ki “zýtlýklarýn birlikteliði”nin iflas eþiðidir “dengbejlik” ile “sükut”u bir arada düþünmek.

Dengbéjler için üzerine düþünülmesi gereken en önemli nokta belki de “söz uçar yazý kalýr” deyiþinde saklýdýr. Daha doðrusu apaçýk ortadadýr. Dengbéjlikte sözün uçmasý aslýnda dengbéjliði bir yerde yaþatandýr. Söz ordan oraya uçacak ki baþka kulaklar duyabilsin, o baþka aðýzlar baþka kulaklara aktarabilsin. Ancak bu ayný zamanda öyle bir deyiþ ki hayatý “söz” üzerine kurulu insanlarýn yok oluþlarýný anlatmaktadýr. Yani dengbéjleri vuran silah en etkili silahlarýdýr, “söz”dür... Söz hakikaten de uçmakta, geriye yazý kalmakta. Yakýn bir geçmiþe kadar da kendilerinden söz ettiren dengbéjler zaman kendilerine ayak uydurmadýðý için sözün neredeyse bittiði yerdeler, kelimenin tam anlamýyla ne yazýk ki. Normalde sözün bittiði yeri canlandýrabilen bu deðerler bu defa sözün bittiði yerde olamýyorlar, çünkü “zaman” deðiþkeni önlerine bir set çekmekte.

Acaba kendi eriyen varlýklarýný nasýl dillendirirlerdi dengbéjler? Kýzarlar mýydý acaba zamana veya bize? Bilinmez...

Yazamýyor olmanýn söyleyebiliyor olma üzerindeki etkisi þüphesiz çok fazladýr dengbéjlerde. Bir þekilde yazamýyor olmak söyleyebiliyor olmayý gerektirmiþ vakti zamanýnda. Ýþlevsel okuryazarlýkla da ilintili biraz yani... Bu ilintiyle ilintili olarak da “söyler-yazamazlýk” gayet doðal bir sonuç. Bununla birlikte yazmadan sadece söyleyebiliyor olmak kuþkusuz güçlü bir hafýza ve pratik bir zeka gerektirmekte.

Zaman dengbéjlik geleneðiyle pek de örtüþmeyen dinamikler barýndýrýyor. Görsel-iþitsel iletiþimin sýnýrlarýnýn zorlandýðý yýllardayýz. Yine de diyelim ki zaman dengbéjlerin varlýðýný sindiremeyecek dinamiklerle örülü. Peki ya bizim hafýzalarýmýza ne demeli? Dengbéjliði yaþatabilecek kadar güçlü müyüz? Yoksa bir yatkýnlýk mý var zamana ayak uydurmaya?

Mümkün müdür þu zamanda yazmadan dengbéjliði yaþatabilmek? Ya da mümkün müdür söze dayalý bir þeyi yazýyla ayakta tutmak?

Mümkün veya deðil. Ama mümkün olabileceði ihtimaliyle hareket edebiliyor olmak, bir þeyler yapýyor olmak en azýndan geciktirici veya baþka bireysel ve/veya toplumsal çabalarý tetikleyici olabilir.

Her daim bir ses olmalý ve bu sesin bir sahibi ve takipçileri olmalý.

Dengbéjlik sürmeli bu seslerde, yazýlarda, satýr aralarýnda, satýrlarda...