2007 ÖSS’de daha önceki sýnavlardan aþina olduðumuz þeyler gördük. Yine birileri birilerinin yerine sýnava girerken veya girmeden yakalandý. Yakalanmayýp temiz iþ yapanlar eminim ki olmuþtur. Nedir peki iki müþteriyi karþý karþýya getiren olasý sebepler?

Bugün öðrencilerin ne zorluklarla okuduklarýný öðrencilerin çoðu bilir. Yakýn bir örnekle somutlaþtýrabilirim durumu. Lisans ve yüksek lisans öðrenimim boyunca ihtiyacým olduðu için öðrenim kredisi almak durumunda kaldým. Aralýk 2007 itibariyle ödemeye baþlayacaðým tam tamýna 11 bin YTL öðrenim ve harç kredisi borcum var. Ýþin ilginç tarafý bugün olsa yine alýrdým.

2007 ÖSS’de baþkasýnýn yerine sýnava giren ben olsaydým benim gerekçem kesinlikle bu olurdu. Ve bana kalýrsa 3 saat diliminde böylesine iþe yarar bir para kazanmak için birilerinin yerine sýnava giren öðrencilerin de bu ve buna benzer pek çok gerekçeleri illa ki vardýr.

Dönelim alýþveriþteki diðer müþteriye. Kiþi bir þekilde çözemeyeceði için veya puaný kýrýldýðý için hayallerinden vaz mý geçmelidir? Binlercesi vazgeçmek zorunda kalýyor ne yazýk ki. Ve yine ne yazýk ki bir kýsmý da bu yola baþvurmak zorunda kalýyor. Ýdealine giden yolda direksiyonu bir baþkasýna devretmesi veya belki de bir kýsmý için barajý aþamadýðý için bir baþka þoförle yola çýkmasý deðildir bence utanç verici olan. Mevcut eðitim sisteminde liseyi bitirmiþ birinin yine bu sistemin gereði bir sýnavda mütevazi de olsa bir sayýda soruyu doðru cevaplayamýyor olmasýnýn belki kiþiyle ilgili kýsmi bir problemli tarafý evet doðrudur var.

Ancak her iki müþteriyi de böylesine bir alýþveriþe iten büyük mekanizmaya ne demeli?

Hal böyleyken 3 saatte bu borcun bir kýsmýný veya tamamýný kapatabileceðim önerisiyle gelse birileri belki günün sonunda birilerinin yerine sýnava girmezdim ama ikilemde kalacaðým kesin. Ýkilemin öbür ucunu seçmiþ olanlar ya da onlara bu ikilemi sunanlar görünürde, marifet arka fondaki büyük mekanizmayý görmede.

Bir soru daha var cevap gerektiren: Acaba kaç kiþi kendi yerine sýnava girebildi? Binlerce gencecik insan heyecandan, kaygýdan, stresten kendisini gösteremedi. Yine binlercesi de neden çözdüklerini bilmedikleri ya da bilip anlam veremedikleri ya da anlam verip çaresizce doðru çözmek zorunda olduklarý sorularý çözebilecek kývama gelene kadar kendilerini kaybetti. Hayatlarýnýn tek uðraþý haline geldi 5 þýk. Acaba kaç tanesi gerçekten kendisinin yerine giremedi? Önemli bir soru, ama cevabý yok. Ya da kabaca bir cevabý var: Onbinlerce, belki de daha çok… Hangi bir yakalandý peki bunlarýn?

Bundan daha önemli bir noktaysa bu insanlarýn hayatlarýnýn en deli dolu çaðýnýn bir-birkaç yýlýný kendilerini sisteme uygun bir þekilde yontmakla geçirmeleri utanç verici deðil midir? Kendilerini pek çok þeyden alýkoyup 5 þýk çalýþmalarýnýn, çalýþmadýklarý anda ise duyduklarý suçluluðun utancýný kim taþýmalý?

Bakalým bundan sonra kimler kendi yerine girebilecek, kimler ikilemin daha çaresiz tarafýný seçecek ve kimler kýsmen deva bulup kimler sonunda daha çaresiz hale gelecek. Ya da ÖSS ile bir yere yerleþenlerin kaç tanesi istediði bölümü okuyacak. Okudu diyelim, kaç tanesi uðruna en güzel yýllarýný verdiði idealindeki mesleðe giden yolda diplomasý elinde öfkelenecek ve yanacak geçen senelere.

Uzun vade cevaplý sorular. Vadesini dolduran üniversite mezunlarýndan görebiliriz yeni lise mezunlarýnýn oldukça olasý uzun vade cevaplarýný.