Ýslam coðrafyasýnda, fikirleri ve eserleriyle öne çýkan ilim ve hikmet sahibi çok sayýda þahsiyet yaþamýþtýr. Onlar, karanlýk gecelerde yýldýzlar gibi, parlaklýklarýyla yönümüzü bulmamýza yardýmcý olmuþ, saçtýklarý ýþýkla da yolumuzu aydýnlatmýþlardýr. Ýnanç dünyamýzýn þekillenmesinde büyük pay sahibi bu deðerli insanlarý çoðumuz tanýyoruz aslýnda. Kimimiz büyüklerinden duydu, kimimiz de kitaplardan okudu bu zatlarýn ‘gerçek’ hayatýný. Hal ve yaþayýþlarýyla topluma örnek olan bu nadide insanlar tarihte yaþadýlar ve bizlerde onlarý tanýtmakla mükellefiz diye düþünüyorum.
Ýlk yazacaðým Þahsiyet Sehy Edebalý 1206 yýlýnda Merv’de doðdu.Selçuklularýn Þeyh’ül Ýslam’ý Þeyh Sadrettin Konevi ve Mevlâna Celâleddini Rumi’nin çaðdaþýdýr.Künyesi Ýmadüddin Mustafa b.Ýbrahim b.Ýnac el-Kýrþehri’dir. Edebalý ilk tahsilini Karaman’da yaptý.Hanefi hukukçusu Necmeddin ez-Zahidi’nin öðrencisi oldu.Daha sonra Dýmaþk’a(Þam)giderek Sadreddin Süleyman b.Ebül-iz ve Cemalettin el-Hasiri gibi dönemin tanýnmýþ alimlerinden dini ilim tahsil etti.Þam’dan ülkesine dönünce tasavvufa yöneldi.Eskiþehir yakýnlarýnda bulunan Ýtburnu Köyü’nde bir zaviye kurarak halký irþada baþladý.Aþýkpaþazade zaviyesinin hiç boþ kalmadýðýný,Edebalý’nýn gelip geçen fukaranýn hertürlü ihtiyacýný gidermeye çalýþtýðýný,hatta bu maksatla koyun sürüsü bulundurduðunu kaydederler.
Þeyh Edebalý geleceði görebilen bir kiþiliðe sahipti.Neyin ne kimin kim olduðunu bilen bir insandý.O gelecekteki Türk birliðini,Kayý Boyunun dolayýsýyla Osman Bey’in kuracaðýný sezmiþti.Tüm Kayý Erenleri edebalýdan feyiz almýþtý.

Söðüt ve Domaniç yaylalarý,Selçuklu Devleti tarafýndan aþiretine yaylak ve kýþlak olarak verilen Osman Gazi sýk sýk Edebalý’nýn zaviyesinde misafir olarak kalýrdý.Orta Asya’dan getirdikleri bir takým özelliklerden dolayý alim ve sûfilere karþý son derece hürmeti olan Osman Gazi,mübarek günlerde Edebalý’nýn zaviyesine giderek dini ve idari konularda ,onun görüþlerini alýrdý.

Misafir olarak kaldýðý bir gecede gördüðü rüya þöyle idi.Þey Edebalý’nýn koynundan çýkan bir ay geldi kendi koynuna girdi.Göðsünden bir aðaç bitti.Öylesine büyük bir aðaç oldu ki dallarý gökleri,kökleri tüm dünyaya sardý.Gölgesi bütün yeryüzünü tuttu.Ýnsanlar o aðacýn gölgesinde toplandýlar.Ulu daðlara ve daðlarýn eteðinden çýkan coþkun sulara hep o aðaç gölge etti.

Osman Bey rüyasýný Þeyh Edebalý’ya anlatýr.Edebalý rüyayý þöyle yorumlar:"Oðul Osman,Hak Teala sana ve soyuna hükümranlýk verdi mübarek olsun,kýzým Malhun Hatun senin helâlin olsun."der.Edebalý’nýn bu yorumu üzerine Osman Gazi Malhun Hatun(Rabia Bala Hatun)ile evlenir.

Edebalý,mutasavvýf olmasýnýn yanýnda ilk Osmanlý kadýsý ve müftüsüdür.Dönemin birçok fakihi ile görüþmüþ ve onlardan ders almýþ,çok sayýda talebe yetiþtirmiþtir.Önde gelen öðrencilerinden ayný zamanda damadý Dursun Fakih,Edebalýdan sonra Osmanlý Devleti’nin ikinci müftüsü ve kadýsý olmuþtur.Mevlidi Þerif’in yazarý Süleyman Çelebi,Mahmut Paþa yönüyle ikinci kuþaktan Þeyh Edebalý’nýn torunudur.

Þeyh Edebalý ahi teþkilatýnýn reisi idi.Ahi Þehliðinin Edebalý’dan sonra kime geçtiði bilinmemektedir;ancak daha sonra I:Murat’a intikal etmiþtir.Bilecik’in Osmanlýlar tarafýndan fethedilmesinden sonra zaviyesini buraya taþýyan Edebalý,ayný þekilde dini hizmetlerine devam etmiþtir.Osman Gazi’nin vefatýndan sonra kýzý ve torunu Alâaddin Bey ile Bilecik’te Edebalý’ya Kozaðaç(Þimdiki Karaaðaç) köyünün öþür ve hasýlatý verilmiþ,kýzý Rabia Hatun da kendilerine verilen bu köyü tekkeye vakfetmiþtir.Þeyh Edebalý uzun bir hayat sürdükten sonra 726(1326)yýlýnda Bilecik’te vefat etti.Zaviyesinin mescid olarak kullanýlan odasýna defnedildi
Ahi reisi Þeyh Edebalý kendisini dinleyenlere;
"Topraða baðlanýn.Suyu israf etmeyin.Mirasýnýzýn saðlam kalmasýna dikkat ediniz.Veriniz,cömert olunuz elleriniz yumuk kalmasýn.Ýlim sahiplarini koruyunuz.Aðaç dikiniz.Ödünç aldýðýnýzý fazlasýyla iade ediniz.Kuran-ý Kerimi güçlü olmak için okuyunuz.Baðýnýzý bahçenizi viran býrakmayýnýz.Hadis ezberleyiniz.Bildiklerini öðretenler unutmazlar.Asýl ölüm ilimden payýný almayanlaradýr.Faydalý ile faydasýzý bilenler bilgi sahipleridir...."der ve tavsiyelerde bulunurdu.
Bu gün bu tavsiyeler bizler içinde geçerlidir ne dersiniz? olumlu ve güzel tavsiyeler deðilmi?

Sevgiyle Kalýn.