-ba
ayaklarý kýrýlmýþ bir Albatros gibi uçuyorum
kýrýldýkça çoðalan çiçeklerle dolu uçurumlardan…
acýsý hafiflesin diye kanatlarýmýn…
-ba

Açýk-kapalý bir çok kapý arasýna sýkýþtýðým bir demde alýp baþýmý gitmek istedim… Hayati kararlar vermem gereken bir arifede… Ve gittim… Tüm kýþlarýn kapýya dayandýðý bir “Aralýk”tan, giderek çoðalan, ruhumun soðuyan ve daralan kanallarýndan bir inþirahlýk nefesin ardýna düþerek… Topal bir duaydý benimkisi. Sýzýlarýmýn dinmesi ve yüzümde iðreti durmayan bir tebessümle geri dönebilmek için.

“Yüreðim arafta atýyordu…
Ayaklarýma bakýyordum, dönecekler mi diye…”
Yol Düþleri/ Cemal Þakar

Ailem merak etmesin diye telefonumu yurt dýþýna açtýrmaya çalýþmýþtým ama olmamýþtý. Sýcaklýk gibi acýlarýn da gelip, geçici olduðunu kendi varlýðýma ispatlamak istercesine, üzerimde mevsimliklerle, Bayrampaþa’dan bir otobüse atlayýp gecenin eþliðinde Makedonya ve sonrasýnda Bosna’ya doðru bir yolculuða çýkývermiþtim iþte… Kimselere bir þey söylemeden…

“Belki oralarda, hüzünlerle inceldiðim bir gece yarýsý, sokak sonunda aðlarken, aðlamanýn güzelliðini yeniden bulacaðým.”
Yol Düþleri

Otobüs þirketlerinde bazý kaçakçýlýk sorunlarý olduðu için vaktiyle bir dostumun tavsiye ettiði þirketi seçiyorum. Meðer bu þirket de yaklaþýk 16 saat sürecek yolculuðumuz boyunca sigara içme yasaðý bulunmayan tek þirket olma özelliðini taþýdýðýndan; tüm tiryakiler bu otobüsle yolculuk etmeyi tercih ediyorlarmýþ. 16 saat boyunca biri sönmeden diðer sigaranýn neredeyse tüm yolcular tarafýndan yakýldýðý bir otobüste oksijen maskem olmadýðýndan olaya pozitif yönüyle bakmaya çalýyorum. Þöyle ki; baþýmýn dumanlarýný rahatlýkla çevremdekilerden gizleyebilirdim en azýndan.

Ve yol… Bitmek bilmeyen gümrük kontrolleri... Muavinin ayný paralellikte bitmek bilmeyen, hayretengiz rüþvetleri... Otobüsün bazý bölmelerini sadece gümrük görevlileri ve polisler için hazýrlanan þaraplara ayýrmýþlar. Muavin sýnýrda, yolcu listesini koyduðu dosyayý her seferinde ayrý bir þarap þiþesine sarýp kabinde bekleyen görevlinin önüne koyuyor. Böylece eþyalar ve otobüs fazla aranmadan, liste fazla irdelenmeden beklememiz gereken vakit kýsaltýlýyor ve belki bizim bilmediðimiz baþka baþka sebepler… Bir polis arkadaþýnýn aldýðý rüþvetin kokusuna gelip nasiplenmek için iþi yokuþa sürüyor, her yer didik didik aranýyor.

16 saatin kesintisiz 6 saati boyunca yolculardan bir kaçýyla, hayata ve hayatýmýza biz istemesek de müdahil olan sistemler ve sorunlar hakkýnda konuþuyoruz. Üsküpten Ýstanbul'a çalýþmaya geliyorlar. Hafta sonlarý evlerine dönüyorlar. Aralarýndan biri Ýstanbul'da önceden bir müslümanýn yanýnda çalýþtýðýný hakkýný gaspettikleri için þuan hakkýný fazlasýyla veren bir yahudinin yanýnda çalýþtýðýný söylüyor, üzülüyorum... Pasaport kontrolünde de yardýmcý oluyorlar. Polis yeþil pasaportu görünce saðolsun “hmm, Speþiaall!” diye baðýrýyor ve ardýndan herkes bana garip garip bakýyor. Sanýrým yeþil pasaportlular genelde uçaðý tercih ediyor olacaklar ki benim otobüsteki varlýðým biraz garipseniyor.

Evvelce aldýðým, Bursa'nýn kestane þekerlerinden koltuk komþularýma ikram ediyorum. Herkes yanýnda getirdiklerini otobüs içinde gezdiriyor. Bulgaristanlý, Kosovalý, Makedonyalý, Bosnalýlarla hep bir aradayýz. Bu uzun yolculuðumda iki koltukluk yere sahip olmanýn avantajlarýný bol bol kullanýp baðdaþ kuruyorum. Gümrüklerin meþakkatini atlatmamýzýn ardýndan, gecenin karanlýk örtüsünden sýyrýlan yoldaki iþaret ve çizgilere uzun uzun bakýp tefekküre dalýyorum.

Yanýmda taþýdýðým deftere bir þeyler karalýyorum. Bana yoldaþlýk eden kitaplardan birine göz atýyorum. Kuran meali… Fakat gece uzadýkça uzuyor. Camdan yol kenarlarýna, hala yanan ýþýklara ve derinlemesine karanlýða bakýyorum, aydýnlýkta nasýl yerler olduklarýný hayal ederek...

“Köprüler üstünde þaþýrdýðým bir an…
Alýþmaktan korkuyorum. Ýnsan bir þeylere alýþtý mý onlardaki güzelliði ya da çirkinliði ayýrt edemez oluyor. Hele insan yaþamayý öðrendiðinde gerisi akýp gidiyor. Oysa bizim sivri yanlarýmýz vardý, oralarýmýzý sivriltir dururduk… „
/Yol Düþleri

Ýçimde yol alan o ilk buharlý gemiye siz de binmelisiniz benimle… Buharlarýn arasýndan görebildiðim bir meydanýn ortasýnda yükselen devasa çýnarýn etrafýna serpilmiþ taburelerden oluþan bir çay bahçesinde otururken buldum kendimi… Ortalýðýn dumanýyla baþýmda esen rüzgarlar birbirine girmiþ..!

6 gün boyunca ayrý bir derya, farklý bir rüya olan Makedonya’da Osmanlý'nýn birkaç ay evveline dek yaþayan son aliminin evinde misafir olarak kalýyorum. Makedonya ve Üsküp, þaþkýnlýk verici gerçekliðiyle, en az geçtiðim yollar, bastýðým tarihi taþlar, dolandýðým çarþý, tanýmakla bahtiyar olduðum ihtiyarlar, dostlar sayýsýnca ve bir o kadar diri haliyle ruhumda dolana dursun, ben sanki her an Bosna’yý unutmama imkan varmýþ gibi titrek parmaklarým arasýndan hissettiklerimi usulca fýsýldayayým yerin kulaðýna.

Yaþamýn Suni Sancýlarýndan Kaçýþ/3


Kaldýrýmlar;

"Ýçte uzayan bir lisan..."

Necip Fazýl Kýsakürek

Kaldýrýmlar;

"Hakikati arama monoloðunun hakikate varmak için uzayan dili!..."

Sezai Karakoç

Gece Bosna’ya doðru yol almak için gelecek otobüsü beklerken, insanýn iliklerine iþleyen, nefes alýp verdiðinde soluðunu kesen soðuðu bile yeterince hissetmeme mani olan karýþýlacaklarýma dair merak ve heyecan, garip bir burukluk hissediyorum. Sonunda beklenen otobüs karanlýðý yara yara geliyor. Ellerimdeki birkaç ufak çantayý koltuðumun üzerindeki bölmeye yerleþtirip beni evlerinde 6 gündür misafir eden, misafirden öte aileden biriymiþ gibi davranan, evlerinin üst katýný bana tahsis eden yatýlý okuldan arkadaþýma ve babasýna teþekkürlerimi iletip, vedalaþýyorum. Yine yaklaþýk 16 saat süreceði söylenilen yolculuðuma otobüsün ilk sýrasýna kurularak baþlýyorum. Ki þoförden sonra hükmen de olsa câným Bosna’ya sýnýrdan ilk ben girebileyim diye. Uzun yolculuðun hatýrýna herkese imkanlar dahilinde çifter koltuðun tahsis edildiði otobüsümüzün yanýk Boþnak türküleri eþliðinde karlý ve benim açýmdan bir o kadar da kârlý yolculuðumuza kaldýðýmýz yerden yeniden baþladýk gidiyoruz…

Ýstanbul-Üsküp arasý yolculuðumu hiç uyumadan geçirdiðim halde ayný direnci Bosna yollarýnda gösteremiyorum. Günlerim gibi gecelerimi de þahitlik ettiðim bu yeni beldelerde uyanýk geçirmeye çalýþtýðým için, yaptýðým uyku tasarruflarý hayli yorgun düþürmüþ olmalý ki bedenimi, çekiyorum üzerime karanlýðýn örtüsünü ve sabahýn ýþýklarýyla aydýnlanan yollarda acýsý dinmemiþ, çýðlýðý susmamýþ duvarlara ve insanlara hakkýyla þahitlik etmek için güç toplamak adýna kendimi Nil’e býrakýlmýþ bir bebek gibi uykunun kollarýna salýveriyorum.
Yollar çok rahat ve geniþ… Yýkýlanlardan arda kalan boþluða en rahat yollar inþa edilebilirdi belki de… 12 saat boyunca geniþ ve etrafý boþ bölgeler arasýnda yol alýyoruz. Arada bir Üsküp'te caminin ýþýklarýný bize açan aðbinin verdiði kitapçýða göz atýp bazý kýsýmlarýn altýný çiziyorum. (Kitapçýðýn Türkçe olmasý þaþýrtmasýn sizi, Üsküp'te sokakta gördüðüm insanlarýn yarýsýndan fazlasý Türkçe konuþuyor.) Geçtiðimiz yollarý, nehirleri, yol kenarlarýndaki tabelalarýn yardýmýyla, kitapçýðýn arkasýna not alýyorum. Düþünüyorum, susuyorum, bir þeyler yazýyorum, bol bol dua edip “Esmaül Hüsna” dan ruhumun ahvaline en uygun isimleri anýyorum.

Þoför aðbimizin karþý istikametten gelen araç sürücülerinin gözlerini almamasý için yakýp söndürdüðü uzak farlarý gibi benim de bilincim uyku ile uyanýklýk arasý yakaza bir halde gidip gelmekte. Bu hali seviyorum uzun yolculuklarda, yemekten hoþnut olduðum ekþi bir meyvenin tadýný alýp damaðýma býrakýyor sanki bu yakaza hal. Ki Bosna’ya yalnýz baþýna ve en olmaz bir demde gitmenin rüyaya yakýnlýðýyla da örtüþüyor bu yakazalýk. Ýçimdeki burukluðu biraz olsun buruþturup yerine yolculuðun heyecanýný dolduruyor. Ayakkabýlarýmý çýkarýp kurulduðum iki koltukluk tahtýmda uyuþan bacaðýmý deðiþtirip vücut aðýrlýðýmý diðer bacaðýma vermek için yol boyunca sað sol yapýp duruyorum. Allah’tan þoför aðbinin direksiyonu benim sað-sollarýma baðlý deðil diye içimden geçirip durduk yere tebessüm üstüne tebessüm ediyorum.

Ýstikametimiz Sarayevo. Fakat öncesinde yolumuz birçok köyün kýyýsýndan, köþesinden geçiyor. Ýyi de oluyor. Yollarda ruhumu uzaktan kanatan savaþýn daha doðrusu istila ve katliamýn izlerine yakinen þahitlik ediyorum, zaten Bosna'ya karadan gidiþ sebeplerimden züðürtlüðümden önce daha yakýndan þahitlik etmekti Bosna yollarýna. “Ýyi de oluyor” dedim zira yaþamýn suni sancýlarýna kaptýrdýðýmýz ve böylelikle bir açýdan uyuþturduðumuz benliðimiz utanýlmasý, unutulmamasý, þahitlik edilesi gerçekliklerle yüzleþiyorum. Ýsraf edilmemesi gereken göz yaþlarýmý ve de dualarýmý, bunu hak eden beldelere ve acýlara sarfediyorum.

Duvarlar… Kalbura dönmüþ insanlýk onurunun ruhumuza, suratýmýza tokat tokat çarpan utanç verici tezahürleri. Yýkýmýn hoyrat kolaylýðýna karþýn tamirin ve inþanýn ne denli emek istediðinin, zoru seçen insanlýðýn azlýðýna dair iç yakýcý bir gerçeklik!

"Boynumuzdan göðsümüze
atký havasý veren
püsküllü yalnýzlýklarýmýzý da aldýk
Çýkalým...
Yola...”
Bünyamin K

Sonunda yollar kýsa süreliðine de olsa tükeniyor. Yýkýlmýþ köyler yerini her þeye raðmen, durmak bilmeyen tokmak sesleri eþliðinde, cývýl cývýl bir þehrin kalabalýk meydanýna býrakýyor. Muavin “selametle” diye uðurluyor her birimizi. Bir anda kendimi korunaksýz giysiler içinde kara bir kýþýn içinde buluyorum. Yine de bu tasviri en azýndan mecaz anlamda kullanmýyor olmanýn mutluluðu yetiyor bana. Yerlerde evvelce yaðmýþ, esmiþ, gürlemiþ bir kýþýn beyaz izleri ve apaydýnlýk ýþýyan bir güneþin cömert buseleri. Saçaklardan týp týp akan sular sanki hoþ geldin diyor bana…

Tam olarak nereye gideceðimi bilemiyorum ama nereye gitmeyeceðimi çok iyi bilmem hiç bilmediðim bu memlekette kendimi iyi hissetmem için bana güç veriyor...

Yakýnlardaki birine, sesime soru edasý vererek “Baþ çarþý?” diyorum. Adam bana bir tramvayý iþaret ediyor. Yorgun adýmlarýmý soðuk kaldýrýmlardan sürüyerek gösterilen tramvaya doðru ilerliyorum. Bosnalý olmadýðýmý anlayan Boþnak genç bir bayan kýrýk Ýngilizcesiyle yardým etmeye çalýþýyor. Bu kardeþimden beni Baþ Çarþýya geldiðimizde uyarmasý için rica ediyorum. Bu arada konuþmamýza misafir olan temiz yüzlü bir teyze sebilin önünde inmeye hazýrlanýrken yanýma gelip, ýsrarla ellerimdeki çantalarý taþýmama yardým etmek istiyor. Tramvaydan indiðimizde; Almanca-Ýngilizce karýþýmý bir dille ve kullandýðý karmaþýk dili aþkýn bir samimiyetle beni yemekte misafir etmek için evinin adresini tarif etmeye çalýþýyor. Henüz yönleri çýkartamadýðým Sarayevo’da tarifini doðal olarak anlayamadýðýmý fark edince de tutup elimden hadi beraber gidelim “ben öðlen yemeði hazýrlamaya gidiyordum, gel beraber hazýrlayalým.” diye tutturuyor.

Rahime teyzenin evine gitmeyi kabul ediyorum. Zira yüzün fikirlerin, kiþiliðin az çok fihristi olduðuna inanýrým. Rahime teyzenin yüzünde o emniyet ve samimiyeti görmek evvelce hiç gelmediðim bu beldede kendisine güvenmem için yeterli oluyor.

Beden dili, hal dili, Ýngilizce ve Ýngilizceye benzer kelimelerden anlamaya çalýþtýðým kýrýk bir Almanca eþliðinde muhabbet ede ede katedralin olduðu caddeye doðru ilerliyoruz...

Dilsizmutercim...