Giriþ

MÖ 551-479 yýllarý arasýnda yaþamýþ olan Çin düþünürü Konfüçyüs;

“Bir ülkeyi yönetmeye çaðrýlsaydýnýz yapacaðýnýz ilk iþ ne olurdu?” sorusuna þöyle cevap vererek dilin önemini çok güzel ifade eder:

“ Hiç kuþkusuz, dili gözden geçirmekle iþe baþlardým. Dil kusurlu olursa, sözcükler düþünceyi anlatamaz. Düþünce iyi anlatýlamazsa, yapýlmasý gereken þeyler doðru yapýlamaz. Ödevler gereði gibi yapýlamazsa, töre ve kültür bozulur. Töre ve kültür bozulursa, adalet yanlýþ yola sapar. Adalet yoldan çýkarsa, þaþkýnlýk içine düþen halk ne yapacaðýný, iþin nereye varacaðýný bilemez. Ýþte bunun içindir ki hiçbir þey dil kadar önemli deðildir.”

Peki ya biz…

“Türklüðün vicdaný bir;
Dini bir, vataný bir;
Fakat hepsi ayrýlýr,
Olmazsa lisâný bir.”

diyen Ziya Gökalp'i hatýrlýyor muyuz?

Karamanoðlu Mehmet Bey'in bir fermaný vardý; hatýrlayanýmýz, uygulamaya çalýþanýmýz var mý acaba?..

" Þimden girü hiç kimesne kapuda ve divanda Türk dilinden gayrý dil söylemeye. Defterleri dahý Türkçe yazalar." (13 Mayýs 1277)

Dilde son zamanlarda artan yozlaþma-bozulma, dilimizin geleceðinde olduðu kadar milli varlýðýmýzýn devamýný saðlayabilmek açýsýndan da çok büyük bir tehlikedir. Bu tehlike, Türkiye ve Türkçe Cumhuriyeti’nin en önemli sorunlarýndan biri olmasýna raðmen yeterli önemi görmemektedir.

Dilimizde çok güzel karþýlýklarý bulunan kelimeler yerine yabancý kelimeleri imlalarýyla beraber kullanmak "entellik" olarak algýlanarak "sözde aydýnlarýmýzýn" sayýsýndaki artýþ oldukça endiþe vericidir. Çünkü Muharrem Ergin’in þu tanýmý unutulmaktadýr:

Dil, insanlar arasýnda anlaþmayý saðlayan tabii bir vasýta, kendisine mahsus kanunlarý olan ve ancak bu kanunlar çerçevesinde geliþen canlý bir varlýk, temeli bilinmeyen zamanlarda atýlmýþ bir gizli antlaþmalar sistemi, seslerden örülmüþ içtimai bir müessesedir. (2) Böyle bir yapýyý bozmak kurmaktan daha kolaydýr. Koruyup geliþtirmek ise daha zordur.

“Büyük Uyanýþ” baþlamalý!

Atmayýn! Örnek Verin...
"Bana kusursuz bir dil verin, sana büyük bir millet yaratayým." G. W. Leibniz

Niye atýyoruz? Attýðýmýz nedir? Türkçe “örnek vermek” varken, dilimize Arapça’dan girmiþ ancak Türkçeleþmiþ “misal” kelimesi varken niye atýyoruz?

Misal kelimesinin Türkçe Sözlük’te iki anlamý verilmiþtir. 1. Örnek olarak alýnabilen, gösterilen þey, örnek. 2. Benzer, eþ gibi.

Örnek kelimesinin ise Türkçe Sözlük’te altý anlamý verilmiþtir. Ayrýca devamýnda “örnek almak”, “örnek olmak”, “örneðini çýkarmak” gibi türevlerinin anlamlarý açýklanmaktadýr.

“Örnek vermek” kullanýmýnýn yerine kullanabileceðimiz þekli olarak, Türkçe Sözlük’te “örneðin” kelimesinin de; söz geliþi, söz gelimi, söz misali, örnek olarak, mesela þeklinde açýklamalarý verilmiþtir. (1)

Hal böyleyken niye atýyoruz? Niye söz geliþi, söz misali, örneðin… kelimelerini kullanmýyoruz?


Geyik Muhabbeti
“ Geleceðinizi berbat etmemesi için, konuþmanýzý bir parça düzeltin.” Shakespeare

“Yârenlik etmek, sohbet etmek, muhabbet etmek” gibi kullanýmlarýmýz varken niye geyik muhabbeti yapýyoruz?

Nasýl bir dil kullanýyoruz? Dilimizi bu kadar kolay ve vicdansýzca nasýl bozabiliyoruz? Þaþýrmamak mümkün mü? Atarak tutarak saçma sapan kelimelerle, ne olduðu belli olmayan kelimelerle-kullanýmlarla nece konuþuyoruz?

Güzel, hoþ GEYÝK MUHABBETLERÝNDE birbirimize dilimizin hangi güzel anlamlý kelimeleriyle hitap ediyoruz! Etkili, oldukça “cool” kiþilerle “relax” bir ortamda birbirimizi, dilimizi ne kadar seviyoruz?

Sonuç

Bir Mektup

“Nihayet part-time bir iþ buldum.Öyle extradan bir enerjide harcamýyorum.Kýyafet serbest ; çekiyorum blue-jean’imi , üstüne de bir sweetshirt , yetiyor iþte.Evin olduðu sokaðýn köþesinde Supercorner adýnda bir süpermarket var.Oradan fastfood biþeyler alýp stüdyo ofisimin yolunu tutuyorum.Ardýndan kulaðýmda walkman , slow melodilere eþlik ederek kahvaltýmý yapýyorum.Bir coach’a yerleþip butona bastýktan sonra , radyo perfect bir trip alýyor.Class FM’i , Best’i , Radyo Blue’yu geç ; bugünlerde en çok My Radio’ya takýlýyorum… Finish saatinde Lunch-Cafe’de bir þeyler atýþtýrdýktan sonra down town’a inip showroomlara baka baka eve dönüyorum.Eve girip kapýyý kapattýktan sonra genellikle ilk iþim mouse’a sarýlmak oluyor.Malum , short chatleþmeler beni tatmin etmez.Gerçi þu sýralarda e-mailler için word bulma stresi de yaþýyorum.Bir süre sonra e-mailleþmeler de bana monoton geliyor.Sýkýlýnca TV-guide’ý kaptýðým gibi ekran baþýna geçiyorum.Önce zaping yapýyorum ; Flash , Star , Teleon , Show… Ne ararsan var bu dünyada.En iyisi magazin haberlerine bakmak ; haftanýn in’lerini , out’larýný görmeden olmaz.Ama Top-Secret’tan mý start vermeli eðlenceye , Best of Huysuz Show’dan mý , yoksa Number One olan Televole’den mi? Bir türlü karar veremiyorum.Neyse , epey geç olmuþ zaman , þimdi biraz çýkayým artýk.Ne de olsa outdoor aktiviteler bu saatten sonra baþlýyor.Mektuba da eve dönünce takýlýrým…”(3)

Bizlerde Türkçe takýlýyoruz! Ya siz?

Dilimize gereken deðeri vermediðimiz sürece, yabancý dilden kelimeler alarak “tarzanca” konuþmaya özenerek, dükkânlarýmýza yabancý adlar vererek tam baðýmsýz olduðumuzu, baðýmsýz kalacaðýmýzý söyleyebilir miyiz?

Unutmayalým! Cemil Meriç’in güzel tanýmlamasýyla “Kamus, bir milletin namusudur.” Namusumuza sahip çýkmak bizim elimizdedir.

Ahmet ÇAYLAR
http://ahmetc2.blogcu.com

Kaynakça:
1.Türkçe Sözlük (1998), TDK
2.Ergin, Muharrem (2000), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayýnlarý
3. Halime Gök, TDK, Türk Dili dergisi, S.617