Uçurtmayý Vurmasýnlar*

Minik Barýþ ve Ýnci ablasýnýn iç burkan arkadaþlýðýnýn ve bir zamanlar, aslýnda her zamanlar Türkiye’sinin perde arkasýný anlatan romanýnýn ve filminin adý: Uçurtmayý Vurmasýnlar!

En tabi insani taleplerin nasýl dehþetle, zalimce bastýrýldýðýnýn, ikiyüzlülüðün, iþgüzarcý memur mantýðýnýn ve çocukluðun o el deðmemiþ, kirletilmemiþ insan özünü kafaya dank ettirerek anlatan bir filmdi Uçurtmayý Vurmasýnlar…

Defalarca izledim bu filmi, hiç sýkýlmadým, sýkýlmam da. Barýþ’ýn hüznüyle hüzünleniyor, aðlamasýna aðlýyor, gülüþüne gülüyor, heyecanýyla heyecanlanýyor ve “uçurtmayý vurmasýnlar!” deyiþiyle sitem ediyor insan, küfrediyor, insanlýðýndan utanýyor… O minik yüreðin burkuluþunu izlemek, uzanýp bir þeyler yapamamak çileden çýkarýyor insaný.

Film baþtan sona bize tanýdýk, ezilen, haklarý gasp edilen, sömürülen, dili, kimliði, kültürü inkâr edilen, asimile edilmeye çalýþýlan insanlardan, halklardan, sýnýflardan izler taþýyor. Daha dün belki, yok saatler önce ya da kim bilir, belki þu anda o filmin sahneleri yaþanýyor, ayný anda, birçok yerde, dört parça edilmiþ ve her parçasýna zulüm daðýtýlmýþ ülkemde, on bir meridyende.

Hani büyük tehlikelerin atlatýldýðý zamanlarda söylenen bir söz vardýr: Hayatým bir film þeridi gibi gözlerimin önünden geçti. Ýþte bu da bizim hayatýmýzýn film þeridi: Uçurtmayý Vurmasýnlar!

- Adýn ne?
- Barýþ!
- Suçun ne?
- Düþünmek, kitap okumak…

Barýþ’ýn hayatý keþfi anlamlandýramadýðý tutsaklýkta baþlamýþtý. Ve çok çabuk düþmüþtü daðarcýðýna kocaman sözcükler. Sorularýna ya masum yalanlar cevap olmuþtu ya da sabýrla beklemesi öðütlenmiþti hep.

-Niye uçmuyor Ýnci?
-Uçar bir gün…

Ýrlandalý, 10 yaþýnda bir çocuðun bir þiiri vardý, “neden” diye soruyordu, “anlamýyorum, neden?” Barýþ’ta anlamýyordu. Çevresinde olup bitene anlamsýz bakan gözleriyle bakýyor, aðlýyor, kýzýyordu.

“Anlatýn bana "neden?"
Her þey neden böyle olmalý?
Anlatýn bana neden?
Baþka bir þekilde de olabilirdi?
Anlatýn bana neden?
Anlamýyorum, insanlar neden birbirini incitiyor, neden?”

Yoksulluðun üstüne çirkef baskýlar da eklenince, bazý insanlar onursuzlaþabiliyordu. Yalnýzlaþtýrýlýp onursuzlaþtýrmanýn, deðer yargýlarýný pörsüklemenin yolu, yoksullaþtýrýp muhtaç ettirmekte, baský cenderesinde sözüm ona “ ýslah etmekte” aranýyordu, minik barýþýn yüreðine ekilen nefret tohumlarý unutularak… Nefret nefreti, kini doðuruyordu. Nefret bir kuþaktan bir kuþaða iþte böyle devrediliyordu; çünkü Barýþ’lar çoktu ve çoðalýyordu gün be gün...

*Yapým: 1989, Senaryo: Feride Çiçekçioðlu, Yönetmen: Tunç Baþaran
Yeni Özgür Politika
Bedri Adanýr