M.NÝHAT MALKOÇ

     Türk edebiyatýnýn þaheserlerinin baþýnda gelir Dede Korkut Hikâyeleri… 12 hikâyeden oluþan bu eser, eski Türklerin yaþantýsýna ýþýk tutmaktadýr. Bu eseri millî bir destan olarak da nitelendirebiliriz. Bu eser içerik olarak Türk milletinin millî hayatýný, kültürel zenginliklerini, hissiyatýný, erdemlerini, hünerlerini bir hikâye akýþý içerisinde sýralamaktadýr. 15. yüzyýlýn sonu ile 16. yüzyýlýn baþlarýnda yazýya geçirilen bu kýymetli metinler için Türk Edebiyatý tarihçisi Fuat Köprülü þu enteresan ifadeyi kullanmýþtýr: “Bütün Türk edebiyatýný terazinin bir gözüne, Dede Korkut’u öbür gözüne koysanýz, yine Dede Korkut aðýr basar.”

     Trabzon Devlet Tiyatrosu oyuncularý Türk edebiyatýnýn eþsiz metinlerinden sayýlan Dede Korkut Hikâyeleri’nden biri olan “Deli Dumrul” u sahnelediler. Güngör Dilmen tarafýndan yazýlan oyunu tecrübeli yönetmen Yücel Erten yönetti. Bu oyunda dekor Hakan Dündar, kostüm Sevgi Turgay, ýþýk tasarýmý Yüksel Aymaz, dans düzeni Salima Sökmen, müzik Babür Tongur tarafýndan gerçekleþtirilmiþ. Bu ekipte özellikle kostümleri büyük bir baþarýyla ve isabetle seçip hazýrlayan Sevgi Türkay’ý kutlamak istiyorum.

     Daha önce Ýzmir Devlet Tiyatrosu tarafýndan da oynanan Deli Dumrul oyununda görev alan sanatçýlar kiþisel özelliklerini çok iyi kullanarak baþarýlý bir oyun çýkardýlar. Oyuncular içerisinde en çok rolü olan, oyunu adeta sýrtlayan Deli Dumrul rolündeki Fatih Topçu’yu özellikle isim vererek kutluyorum. Topçu’nun sanat kumaþýna iyi bir tiyatroculuk rengi hâkim… Deli Dumrul’u çok iyi yansýttý izleyenlere. Elif rolündeki Þebnem Dokurel, diðer rollerdeki Ufuk Þener, M. Ceyhun Gen, M. Fatih Dokgöz, Zeynep Ekin Öner, Erþan Utku Ölmez, Sinem Þahin, Birkan Görgün, Elif Þeker Saka, Duygu Dokgöz, Baþak Anat, Aslý Artuk Þener, Þevki Çepa, Kadri Özcan, Aynur Yýlmaz, Gizem Gen, Duygu Ertan, Melike Þivil, Serdar Kurutçu gibi isimler rollerinin hakkýný fazlasýyla verdiler. Dede Korkut hikâyelerinin en önemlilerinden biri olan Deli Dumrul’da þu olay anlatýlmaktadýr:

“Duha Koca oðlu Deli Dumrul, bir kuru çayýn üstüne köprü diker, geçenden 30 geçmeyenden 40 akçe alýr. Bunun sebebini de erliðinin, yiðitliðinin yayýlmasý olarak açýklar. Köprünün etrafýnda birinin ölmesi üzerine Deli Dumrul, bu yiðidin canýný alan Azrail’in gelip kendisiyle savaþmasýný ister. Bu baþkaldýrý üzerine Allah, Azrail’i Deli Dumrul’un canýný almasý için yollar. Deli Dumrul, Azrail’i bir türlü yakalayamaz ve Allah’ýn birliðine iman eder. Bir can getirmesi þartýyla caný baðýþlanacak olur. Yakýn çevresinden can diler.
Annesi de, babasý da can vermeyi kabul etmez. Artýk öleceðine inanan Deli Dumrul, karýsýyla helalleþmeye gider. Karýsýnýn kendisine canýný vermesini istemesi üzerine Allah’a “Ya ikimizin canýný da al, ya ikimizi de yaþat.” der. Allah ikisine de 140’ar yýl ömür verir. Öte yandan çocuklarýna can vermeyen anne ve babanýn da canýný alýr.”

Dede Korkut Hikâyeleri’nde Dede Korkut çok önemli bir isim olarak yer alýr. Dede Korkut bu hikâyelerin ne kahramanýdýr, ne de yazarýdýr. O, hikâyelerde sýk sýk ortaya çýkan, arabulucu ve özlü sözler söyleyen bir Türk bilgesidir. Fakat bu oyunda Dede Korkut’u çok hafif bir karakter olarak sunmuþlar seyircilere. Dede Korkut bir kiþinin sýrtýna binmiþ, onun sözlerini kendisini taþýyan kiþi yansýma þeklinde tekrar ediyor. Bu durum belki seyirciyi güldürüyor ama Dede Korkut gibi halkýn muhayyilesinde ulvileþmiþ bir destan bilgesini ucuz komedi malzemesi haline dönüþtürüyorlar. Bunu hoþ karþýlamadým. Etrafýmdaki seyirciler de bu hafifliði Dede Korkut’un kiþiliðiyle ve tarihî misyonuyla baðdaþtýramadýklarýný söylediler.

Günümüzde aðýr içerikli oyunlar seyirci tarafýndan tercih edilmiyor. Tiyatro seyircisi gülmek istiyor. Onun içindir ki günümüzde yönetmenler oyunlarýna, özgün metinlerde olmasa da, zaman zaman gülmece unsurlarý katýyorlar. Fakat bunun dozu kaçýnca iþ çýðýrýndan çýkýyor. Bu tiyatroda bir oyuncunun dilini bir karýþ çýkarýp köpek rolüyle yerlerde sürünmesini eþref-i mahlûkat olan bir insan olarak hazmedemedim. Bu, oyunun gereksiz bölümlerinden biriydi. Bütün eksik ve olumsuz yanlarýna raðmen “Deli Dumrul” benden geçer not aldý.