Türklerde Hâkimiyet Anlayýþýna Kýsa Bir Bakýþ
“Baðýmsýzlýk benim karakterimdir.” M. K. ATATÜRK

Giriþ:
Üze kök tengri asra yagýz yer kýlýndýkda ikin ara kiþi oðlý kýlýnmýþ. Kiþi oglýnda üze eçüm apam Bumýn Kagan istemi Kagan olurmýþ. Olurupan Türk budunung ilin törüsün tuta birmiþ, iti birmiþ(Ergin, 2001:9).
(Üstte mavi gök, altta yaðýz yer kýlýndýkta, ikisi arasýnda insanoðlu kýlýnmýþ. Ýnsanoðlunun üzerine ecdadým Bumýn Kaðan, Ýstemi Kaðan oturmuþ. Oturarak Türk milletinin ilini töresini tutu vermiþ, düzenliyi vermiþ.)

Kül Tigin Abidesinin Doðu yüzünde yer alan bu ifade, Türklerde hâkimiyet anlayýþýný ve felsefesini çok açýk bir þekilde göstermektedir. Üstte mavi gök ile altta kara toprak arasýnda yaratýlan insanoðlunu yönetmek için benim atalarým gönderilmiþtir demek tüm dünyayý yönetme anlayýþýnýn tecellisidir.

“Daha deniz, daha müren (ýrmak)
Güneþ bayrak gök kurýkan (çadýr).” Oðuz Kaðan

Tarihimize baktýðýmýz zaman, baðýmsýzlýðýný kaybeden Türk milletinin, gecikmeden, ilk fýrsatta baðýmsýz yeni Türk devleti kurmasý da bunun en açýk delilidir. Bu bakýmdan Tarihçi Özbek’in belirttiði gibi(Türklerde Hâkimiyet Anlayýþý) “Türk savaþlarý, tesadüf, kan dökücülük, servete susamýþlýk gibi bir iptidailik veya þan ve þeref arzusu gibi basit içgüdülerle deðil, doðrudan doðruya insanlýktan kaynak alan bir felsefi düþünceye dayanýyordu. Bu felsefenin temeli ‘güneþin doðduðu yerden battýðý yere kadar dünyayý Türk idaresine almak ideali’ þeklinde ifade edilebilir”.

Son olarak, baðýmsýzlýðýný kaybeden Osmanlý Devleti yerine, Atatürk önderliðinde, “Kurtuluþ” Savaþý neticesinde kurulan Yeni Türk devleti, Türkiye Cumhuriyeti bunun en son örneðidir.

Simgesel Deðerler:
Simgeler, bir milletin tarihinden yansýyan kültürel izlerdir. Bu bakýmdan bir millet için deðeri çok yüksek olan bir simge, bir baþka millet için hiçbir anlam ifade etmeyebilir. Bu bakýmdan simgeler bir milletin yaþantýlarýnýn izleridir de diyebiliriz.

Türk milletinin tarihindeki en önemli ve derin anlamlý simgesel deðerler “güneþ, ay ve yýldýz”dýr. Çünkü Türk milletinin hedefleri sýð deðildir. Türk milletinin istikbali göklerdedir ve derin anlamlarý vardýr.

“Kopardýlar ay’ý gökten bir ipek dala astýlar
Yurt dediler gölgesine ayaklarýný bastýlar.” Arif Nihat Asya

Cumhurbaþkanlýðý forsu, ortada bir güneþ ve onu çevreleyen 16 yýldýzdan oluþmaktadýr. Cumhurbaþkanlýðý forsundaki 16 yýldýz, tarihteki 16 büyük Türk imparatorluðunu, ortadaki güneþ ise Türkiye Cumhuriyeti'ni simgeler (http://www.cankaya.gov.tr/tr_flash/gunes.htm). Güneþ ve yýldýzlar burada Orhun Abidelerindeki hâkimiyet anlayýþýnýn yansýmasýdýr. Çünkü güneþ ve yýldýzlar gökyüzündedir ve Türklerde, gökyüzünün altýnda olan her þey, Türklerin hâkimiyetinde olmalýdýr anlayýþý vardýr.

Bu baðlamda, Türklerin ayaðý atýnýn ayaðýyla yere basar. Çünkü hâkimiyetini sürdürmek için sürekli yeni yerleri yönetimi altýna almalýdýr. Zamanýn þartlarýna baktýðýmýz zaman ulaþým ve akýnlar için en kullanýþlý hayvan “evcilleþtirilen” attýr. Yeni yerleri hâkimiyetine alma duygusu ayný zamanda yerleþik hayata geçmelerini geciktirmiþ; bu da yaþantýlarýný giyimden yemeðe, mimariden törenlere kadar her açýdan etkilemiþtir. Bu bakýmdan at da Türk kültüründe baðýmsýzlýk anlayýþýyla beraber anýlmalýdýr. At’ýn Türkün yaþamýndaki yerinden dolayý simgesel ve manevi deðeri de yüksektir. (Avar Ýmparatorluðunun bayraðýnda “At” motifi kullanýlmýþtýr. At, avrat, silah) Bu nedenle “at” hâkimiyetin bir simgesidir.

Yönetim Anlayýþý: Özgürlük ve Hizmet
Ýþte bu yönetme anlayýþýnýn bir baþka yansýmasý olarak da sömürme/sömürgecilik yoktur; hâkimiyet/yönetme vardýr. Çünkü Türkler gerçek anlamda “imparatorluk” kurmamýþlardýr. Türklerin imparatorluðu çok geniþ coðrafyalara hâkim olmakla ilgilidir. Ýmparatorluðun temelinde sömürgecilik vardýr. Türklerin hâkimiyet anlayýþlarýnda ise sömürgecilik yoktur. Atýyla yeni yerleri keþfe çýkar ve egemenliði altýna alýr, yönetir ve hizmet eder.

Dünya devletler ve milletler tarihine baktýðýmýz zaman, Türkler kadar baðýmsýzlýðýna düþkün bir millet daha görmek zordur. Ayrýca baþka bir millet yoktur ki bu kadar baðýmsýz ve büyük devletler kurabilsin. Ancak bu þunun da bir göstergesidir: Türkler sürekli düþman tehlikesiyle ve saldýrýlarýyla yaþamaktadýr. Devletin içine düþen ayrýlýk kimi zaman koskoca bir devletin yýkýlmasýna, milletin ayrýlmasýna neden olmuþtur. Ülke içinde çýkan ayrýlýklar düþmanlarýn ekmeðine yað sürmüþtür. Bu nedenle de gelecek Türk kuþaklarýna öðüt vermek için Orhun Abidelerinde, düþmanlarýmýz ve sinsilikleri çok açýk anlatýlmýþtýr.(Bkz.: Ergin, 2001)

“Ben ezelden beridir hür yaþadým, hür yaþarým.
Hangi çýlgýn bana zincir vuracakmýþ? Þaþarým!” Mehmet Akif Ersoy

“Kut” Anlayýþý:
Türklere hâkimiyet, Kök Tengri tarafýndan verilmiþtir. Türk Kaðaný/Hakaný Tanrý’nýn yeryüzündeki tecellisidir. Bu nedenle hâkimiyet ancak “yaratan” tarafýndan Türklerden alýnabilir. Hiçbir beþeri güç, ilâhi olan bu yetkiyi alamaz. Ancak þunu da unutmamak gerekir ki hiçbir millet tarihine, milletine, Tanrýsýna hizmet etmeden hâkimiyetini elinde tutamaz!

"Hâkimiyet kayýtsýz þartsýz milletindir."- Atatürk.

Türkler Gerçek Anlamda Din Deðiþtirdi mi?
Bir topluluðu millet haline getirebilmek için “dil”den sonra “din” gelir. Ayný zamanda dil ve din milletin özgür biçimde yaþamasýný saðlayan en önemli unsurlardan ilk ikisidir.

“Kök Tengri” (Gök Tanrý) inanýþý ile Ýslamiyet arasýnda düþünce sitemi bakýmýndan çok yakýn benzerlikler vardýr. “Din”in hâkimiyet anlayýþýna yansýmalarý ayrý bir inceleme konusu olarak ele alýnabilir.

Ahmet Çaylar
Kaynakça:
1.     Ergin, Prof. Dr. Muharrem; Orhun Abideleri, Boðaziçi Yayýnlarý, 27. Baský, Ýstanbul 2001
2.      http://www.cankaya.gov.tr/tr_flash/gunes.htm
3.     Özbek, Yard. Doç. Dr. Süleyman, Türklerde Hâkimiyet Anlayýþý, Yayýnlanmamýþ Panel Konferans Metni, Uþak Eðitim Fakültesi, Mayýs 2002