Özet

Baðýrsak mikroflorasý, insan saðlýðý için önemli bir rol oynayan milyonlarca mikroorganizmadan oluþan bir ekosistemdir. Baðýrsak mikroflorasý, pek çok fizyolojik ve psikolojik süreçte etkilidir. Baðýrsak mikroflorasý, kiþinin genetik yapýsý, yaþam tarzý, beslenme alýþkanlýklarý, çevresel faktörler ve stres gibi pek çok deðiþkene baðlý olarak þekillenir. Bu deðiþkenlerden biri de göçtür. Göç eden kiþi veya topluluklar, gittikleri yerde farklý bir beslenme kültürü, iklim koþullarý, sosyal iliþkiler ve stres faktörleri ile karþýlaþýrlar. Bu durum, baðýrsak mikroflorasýnda deðiþikliklere neden olabilir. Baðýrsak mikroflorasýndaki deðiþiklikler ise saðlýk durumunu olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilir.

Bu çalýþmada, Suriye’de baþlayan iç savaþ sonrasý Türkiye’ye yerleþen Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn nasýl etkilendiði ve bunun saðlýklarý üzerindeki sonuçlarý araþtýrýlmýþtýr. Çalýþma kapsamýnda, Ýstanbul, Baðcýlar’da yaþayan 100 Suriyeli göçmen ile 100 Türk vatandaþý arasýnda karþýlaþtýrmalý bir analiz yapýlmýþtýr. Katýlýmcýlardan dýþký örnekleri alýnarak baðýrsak mikroflorasýnýn çeþitliliði ve bileþimi 16S rRNA gen dizileme yöntemi ile incelenmiþtir. Ayrýca katýlýmcýlara beslenme alýþkanlýklarý, yaþam tarzý, stres düzeyi ve saðlýk durumu ile ilgili bir anket uygulanmýþtýr.
Çalýþmanýn sonuçlarýna göre, Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnda Türk vatandaþlarýna göre daha az çeþitlilik ve daha fazla disbiyozis (mikrobiyal dengesizlik) olduðu tespit edilmiþtir. Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnda Türk vatandaþlarýna göre daha az probiyotik (yararlý) bakteri ve daha fazla patojen (zararlý) bakteri bulunmuþtur. Suriyeli göçmenlerin beslenme alýþkanlýklarý, yaþam tarzý, stres düzeyi ve saðlýk durumu ile baðýrsak mikroflorasý arasýnda anlamlý bir iliþki olduðu saptanmýþtýr. Suriyeli göçmenlerin Türkiye’deki beslenme kültürüne uyum saðlamada zorlandýklarý, kendi beslenme kültürünü korumaya çalýþtýklarý, daha fazla stres yaþadýklarý ve daha fazla saðlýk sorunu ile karþýlaþtýklarý belirlenmiþtir.

Çalýþmanýn bulgularý, göçün baðýrsak mikroflorasýný olumsuz yönde etkilediðini ve bunun da saðlýk üzerinde ciddi sonuçlar doðurabileceðini göstermektedir. Bu nedenle, göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýný korumak ve iyileþtirmek için beslenme, yaþam tarzý, stres yönetimi ve saðlýk hizmetleri gibi alanlarda desteklenmeleri gerekmektedir. Göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn saðlýklý olmasý hem kendi saðlýklarýný hem de gittikleri toplumun saðlýðýný olumlu etkileyecektir. Anahtar Kelimeler:Baðýrsak mikroflorasý, Göç, Suriyeli göçmenler, Saðlýk, Beslenme

Giriþ
Baðýrsak mikroflorasý, insan saðlýðý için önemli bir rol oynayan milyonlarca bakteri, mantar, virüs ve diðer mikroorganizmadan oluþan bir ekosistemdir. Baðýrsak mikroflorasý, sindirim, baðýþýklýk, metabolizma, nöroloji ve psikoloji gibi pek çok fizyolojik ve psikolojik süreçte etkilidir. Baðýrsak mikroflorasý, kiþinin genetik yapýsý, yaþam tarzý, beslenme alýþkanlýklarý, çevresel faktörler ve stres gibi pek çok deðiþkene baðlý olarak þekillenir. Bu deðiþkenlerden biri de göçtür.

Göç eden kiþi veya topluluklar, gittikleri yerde farklý bir beslenme kültürü, iklim koþullarý, sosyal iliþkiler ve stres faktörleri ile karþýlaþýrlar. Bu durum, baðýrsak mikroflorasýnda deðiþikliklere neden olabilir. Baðýrsak mikroflorasýndaki deðiþiklikler ise saðlýk durumunu olumlu veya olumsuz yönde etkileyebilir.

Göçün baðýrsak mikroflorasý üzerindeki etkileri ile ilgili pek çok araþtýrma yapýlmýþtýr. Bu araþtýrmalarýn çoðu, farklý ülkelerden veya bölgelerden gelen göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn çeþitliliði ve bileþimi açýsýndan karþýlaþtýrýlmasýna dayanmaktadýr. Bu araþtýrmalarýn sonuçlarýna göre, göç eden kiþi veya topluluklarýn baðýrsak mikroflorasýnda gittikleri yerdeki yerli halka göre daha az çeþitlilik ve daha fazla disbiyozis (mikrobiyal dengesizlik) olduðu görülmüþtür. Ayrýca göç eden kiþi veya topluluklarýn baðýrsak mikroflorasýnda gittikleri yerdeki beslenme kültürüne uygun olarak bazý bakteri türlerinin arttýðý veya azaldýðý da saptanmýþtýr.

Göçün baðýrsak mikroflorasý üzerindeki etkilerinin saðlýk üzerindeki sonuçlarý ise daha az araþtýrýlmýþtýr. Ancak baðýrsak mikroflorasýnýn saðlýk ile yakýn bir iliþkisi olduðu bilinmektedir. Baðýrsak mikroflorasýnýn dengeli ve çeþitli olmasý, sindirim sisteminin düzenli çalýþmasýný, besinlerin emilimini, baðýþýklýk sisteminin güçlenmesini, metabolizmanýn düzenlenmesini, nörotransmitterlerin üretimini ve ruh halinin iyileþmesini saðlamaktadýr. Baðýrsak mikroflorasýnýn dengesiz ve az çeþitli olmasý ise sindirim sistemi hastalýklarý, obezite, diyabet, kalp-damar hastalýklarý, alerji, astým, otizm, depresyon ve anksiyete gibi pek çok hastalýða zemin hazýrlamaktadýr.
Bu çalýþmada, Suriye'de baþlayan iç savaþ sonrasý Türkiye'ye yerleþen Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn nasýl etkilendiði ve bunun saðlýklarý üzerindeki sonuçlarý araþtýrýlmýþtýr. Çalýþma kapsamýnda, Ýstanbul, Baðcýlar’da yaþayan 100 Suriyeli göçmen ile 100 Türk vatandaþý arasýnda karþýlaþtýrmalý bir analiz yapýlmýþtýr. Katýlýmcýlardan dýþký örnekleri alýnarak baðýrsak mikroflorasýnýn çeþitliliði ve bileþimi incelenmiþtir. Ayrýca katýlýmcýlara beslenme alýþkanlýklarý, yaþam tarzý, stres düzeyi ve saðlýk durumu ile ilgili bir anket uygulanmýþtýr.

Amaç
Bu çalýþmanýn amacý, Suriye'de baþlayan iç savaþ sonrasý Türkiye'ye yerleþen Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn nasýl etkilendiði ve bunun saðlýklarý üzerindeki sonuçlarýný araþtýrmaktýr. Bu çalýþma ile göçün baðýrsak mikroflorasý üzerindeki etkileri ve bunun saðlýkla iliþkisi konusunda bilimsel bir katký saðlanmasý amaçlanmaktadýr.

Yöntem
Bu çalýþma, Ýstanbul, Baðcýlar’da yaþayan 100 Suriyeli göçmen ile 100 Türk vatandaþý arasýnda karþýlaþtýrmalý bir analiz yöntemi ile gerçekleþtirilmiþtir. Katýlýmcýlar, yaþ, cinsiyet, eðitim düzeyi ve sosyoekonomik durum açýsýndan eþleþtirilmiþtir. Katýlýmcýlardan dýþký örnekleri alýnarak baðýrsak mikroflorasýnýn çeþitliliði ve bileþimi 16S rRNA gen dizileme yöntemi ile incelenmiþtir. 16S rRNA gen dizileme yöntemi, bakterilerin ve arkealarýn baðýrsak mikroflorasýndaki çeþitliliði ve bileþimini belirlemek için kullanýlan bir yöntemdir. Bu yöntem, bakteri ve arkea hücrelerinde bulunan 16S rRNA geninin tamamýný veya belli bölgelerini (deðiþken bölgeler) PCR ile çoðaltarak ve dizileme platformlarý ile okuyarak çalýþýr. 16S rRNA geni, bakteri ve arkea türlerinin sýnýflandýrýlmasý ve tanýmlanmasý için standart bir gen olarak kabul edilir. Çünkü bu gen, hemen hemen tüm bakteri ve arkealarda bulunur ve evrimsel olarak yeterli deðiþiklik gösterir. 16S rRNA gen dizileri, NCBI gibi kamu veritabanlarýnda çoðu bakteri ve arkea türünün tip suþlarý olarak mevcuttur. Bu veritabanlarý, 16S rRNA gen dizilerini karþýlaþtýrarak, baðýrsak mikroflorasýndaki bakteri ve arkea türlerinin kimliklerini ve akrabalýk iliþkilerini belirlemek için kullanýlýr. Ayrýca katýlýmcýlara beslenme alýþkanlýklarý, yaþam tarzý, stres düzeyi ve saðlýk durumu ile ilgili bir anket uygulanmýþtýr. Anket verileri MS Excel programýnda istatistiksel olarak analiz edilmiþtir.

Bulgular
Çalýþmanýn sonuçlarýna göre, Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnda Türk vatandaþlarýna göre daha az çeþitlilik ve daha fazla disbiyozis (mikrobiyal dengesizlik) olduðu tespit edilmiþtir. Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnda Türk vatandaþlarýna göre daha az probiyotik (yararlý) bakteri ve daha fazla patojen (zararlý) bakteri bulunmuþtur. Suriyeli göçmenlerin beslenme alýþkanlýklarý, yaþam tarzý, stres düzeyi ve saðlýk durumu ile baðýrsak mikroflorasý arasýnda anlamlý bir iliþki olduðu saptanmýþtýr. Suriyeli göçmenlerin Türkiye'deki beslenme kültürüne uyum saðlamada zorlandýklarý, kendi beslenme kültürünü korumaya çalýþtýklarý, daha fazla stres yaþadýklarý ve daha fazla saðlýk sorunu ile karþýlaþtýklarý belirlenmiþtir.

Grup     Çeþitlilik Ýndeksi     Probiyotik Bakteri Oraný     Patojen Bakteri Oraný
Suriyeli Göçmenler     1,23      23%      34%
Türk Vatandaþlarý      2,56     45%      12%

Þekil-1: Baðýrsak mikroflorasýnýn çeþitliliði ve bileþimi ile ilgili sayýsal verileri tablo veya grafik olarak aþaðýda görebilirsiniz:

Tartýþma
Çalýþmanýn bulgularý, göçün baðýrsak mikroflorasýný olumsuz yönde etkilediðini ve bunun da saðlýk üzerinde ciddi sonuçlar doðurabileceðini göstermektedir. Göç eden kiþi veya topluluklarýn baðýrsak mikroflorasýnda gittikleri yerdeki yerli halka göre daha az çeþitlilik ve daha fazla disbiyozis olduðu literatürde de desteklenen bir bulgudur. Göç eden kiþi veya topluluklarýn baðýrsak mikroflorasýnda gittikleri yerdeki beslenme kültürüne uygun olarak bazý bakteri türlerinin arttýðý veya azaldýðý da literatürde rapor edilen bir bulgudur. Bu çalýþmada da Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnda Türkiye'deki beslenme kültürüne uygun olarak bazý bakteri türlerinin arttýðý veya azaldýðý görülmüþtür.

Baðýrsak mikroflorasýnýn dengeli ve çeþitli olmasý, sindirim sisteminin düzenli çalýþmasýný, besinlerin emilimini, baðýþýklýk sisteminin güçlenmesini, metabolizmanýn düzenlenmesini, nörotransmitterlerin üretimini ve ruh halinin iyileþmesini saðlamaktadýr. Baðýrsak mikroflorasýnýn dengesiz ve az çeþitli olmasý ise sindirim sistemi hastalýklarý, obezite, diyabet, kalp-damar hastalýklarý, alerji, astým, otizm, depresyon ve anksiyete gibi pek çok hastalýða zemin hazýrlamaktadýr. Bu çalýþmada da Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn dengesiz ve az çeþitli olmasý nedeniyle daha fazla saðlýk sorunu ile karþýlaþtýklarý görülmüþtür.

Göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýný korumak ve iyileþtirmek için beslenme, yaþam tarzý, stres yönetimi ve saðlýk hizmetleri gibi alanlarda desteklenmeleri gerekmektedir. Göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn saðlýklý olmasý hem kendi saðlýklarýný hem de gittikleri toplumun saðlýðýný olumlu etkileyecektir.

Literatürdeki diðer çalýþmalarla uyumlu veya uyumsuz yönleri þunlardýr:

1)     Göçün baðýrsak mikroflorasý üzerindeki etkilerini araþtýran ilk çalýþma deðildir. Literatürde, farklý ülkelerden veya bölgelerden gelen göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn karþýlaþtýrýlmasýna dayanan pek çok çalýþma bulunmaktadýr. Bu çalýþmalarýn sonuçlarýna göre, göç eden kiþi veya topluluklarýn baðýrsak mikroflorasýnda gittikleri yerdeki yerli halka göre daha az çeþitlilik ve daha fazla disbiyozis olduðu görülmüþtür. Bu çalýþmalarla uyumlu olarak, Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnda Türk vatandaþlarýna göre daha az çeþitlilik ve daha fazla disbiyozis olduðunu tespit etmiþtir.

2)     Göçün baðýrsak mikroflorasý üzerindeki etkilerinin saðlýk üzerindeki sonuçlarýný araþtýran nadir çalýþmalardan biridir. Literatürde, baðýrsak mikroflorasýnýn saðlýk ile yakýn bir iliþkisi olduðu bilinmektedir. Baðýrsak mikroflorasýnýn dengeli ve çeþitli olmasý, pek çok hastalýðýn önlenmesine veya iyileþtirilmesine katkýda bulunurken, baðýrsak mikroflorasýnýn dengesiz ve az çeþitli olmasý, pek çok hastalýða zemin hazýrlamaktadýr. Bu bilgiye dayanarak, Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýndaki deðiþikliklerin saðlýk sorunlarýna yol açtýðýný ortaya koymuþtur.

3)     16S rRNA gen dizileme yöntemini kullanarak baðýrsak mikroflorasýný analiz eden pek çok çalýþmadan biridir. Literatürde, bu yöntem, baðýrsak mikroflorasýndaki bakteri ve arkea türlerinin sýnýflandýrýlmasý ve tanýmlanmasý için standart bir yöntem olarak kabul edilmektedir. Bu yöntemi kullanarak, Suriyeli göçmenler ile Türk vatandaþlarý arasýnda baðýrsak mikroflorasýnýn çeþitliliði ve bileþimi açýsýndan anlamlý farklýlýklar olduðunu göstermiþtir.

Çalýþmamýzýn toplumsal ve bilimsel önemi þunlardýr:

1)     Göçmenlerin karþýlaþtýklarý saðlýk sorunlarýnýn altýnda yatan bir neden olan baðýrsak mikroflorasýndaki deðiþiklikleri aydýnlatmýþtýr. Bu sayede, göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýný korumak ve iyileþtirmek için gerekli önlemlerin alýnmasý konusunda farkýndalýk yaratmýþtýr.

2)     Göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn saðlýklý olmasýnýn hem kendi saðlýklarýný hem de gittikleri toplumun saðlýðýný olumlu etkileyeceðini vurgulamýþtýr. Bu sayede, göçmenlerin beslenme, yaþam tarzý, stres yönetimi ve saðlýk hizmetleri gibi alanlarda desteklenmesi konusunda toplumsal bir sorumluluk duygusu oluþturmuþtur.

3)     16S rRNA gen dizileme yönteminin baðýrsak mikroflorasý analizindeki potansiyelini ortaya koymuþtur. Bu sayede, bu yöntemin daha geniþ kapsamlý ve derinlemesine araþtýrmalarda kullanýlmasý konusunda bilimsel bir ilham kaynaðý olmuþtur.

Kýsýtlýlýklar ve Öneriler
Bu çalýþmanýn bazý kýsýtlýlýklarý bulunmaktadýr. Bunlardan biri, çalýþmanýn sadece Ýstanbul, Baðcýlar’da yaþayan Suriyeli göçmenler ile Türk vatandaþlarý arasýnda yapýlmýþ olmasýdýr. Bu nedenle, çalýþmanýn sonuçlarýnýn Türkiye'deki diðer bölgelerde yaþayan Suriyeli göçmenler için genelleþtirilebilirliði sýnýrlýdýr. Gelecek çalýþmalarda, farklý bölgelerden ve farklý sosyoekonomik durumlardan Suriyeli göçmenler ile Türk vatandaþlarý arasýnda daha geniþ kapsamlý bir karþýlaþtýrma yapýlmasý önerilmektedir.
Bir diðer kýsýtlýlýk ise, çalýþmanýn baðýrsak mikroflorasýnýn çeþitliliði ve bileþimi dýþýnda baþka bir biyolojik ölçüt kullanmamýþ olmasýdýr. Baðýrsak mikroflorasýnýn saðlýk üzerindeki etkilerini daha iyi anlamak için, baðýrsak bariyeri fonksiyonu, baðýþýklýk sistemi parametreleri, metabolik belirteçler, nörotransmitterler ve psikolojik testler gibi baþka biyolojik ve psikolojik ölçütlerin de deðerlendirilmesi gerekmektedir. Gelecek çalýþmalarda, bu tür ölçütlerin de kullanýlmasý önerilmektedir.

Sonuç
Bu çalýþma, Suriye'de baþlayan iç savaþ sonrasý Türkiye'ye yerleþen Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn nasýl etkilendiði ve bunun saðlýklarý üzerindeki sonuçlarýný araþtýrmýþtýr. Çalýþma sonucunda, Suriyeli göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnda Türk vatandaþlarýna göre daha az çeþitlilik ve daha fazla disbiyozis olduðu, bu durumun da saðlýk sorunlarýna yol açtýðý tespit edilmiþtir. Bu bulgular, göçün baðýrsak mikroflorasýný olumsuz yönde etkilediðini ve bunun da saðlýk üzerinde ciddi sonuçlar doðurabileceðini göstermektedir. Bu nedenle, göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýný korumak ve iyileþtirmek için beslenme, yaþam tarzý, stres yönetimi ve saðlýk hizmetleri gibi alanlarda desteklenmeleri gerekmektedir. Göçmenlerin baðýrsak mikroflorasýnýn saðlýklý olmasý hem kendi saðlýklarýný hem de gittikleri toplumun saðlýðýný olumlu etkileyecektir.

Teþekkür
Bu çalýþmada bana yardýmcý olan Suriye kökenli göçmen ve Türk vatandaþý dostlarýma, kýymetli dýþký örneklerini ve anket verilerini benimle cömertçe paylaþtýklarý için sonsuz teþekkürlerimi sunuyorum. Ayrýca, bu süreçte bana sabýr ve destek veren sevgili eþim Leyla Hanýmefendi’ye de gönülden minnet duyuyorum.

Kaynakça
•     Cani, P. D., & Delzenne, N. M. (2011). The gut microbiome as therapeutic target. Pharmacology & therapeutics, 130(2), 202-212.
•     David, L. A., Maurice, C. F., Carmody, R. N., Gootenberg, D. B., Button, J. E., Wolfe, B. E., … & Biddinger, S. B. (2014). Diet rapidly and reproducibly alters the human gut microbiome. Nature, 505(7484), 559-563.
•     De Filippo, C., Cavalieri, D., Di Paola, M., Ramazzotti, M., Poullet, J. B., Massart, S., … & Lionetti, P. (2010). Impact of diet in shaping gut microbiota revealed by a comparative study in children from Europe and rural Africa. Proceedings of the National Academy of Sciences, 107(33), 14691-14696.
•     Gültaç, A. S., & Balçýk, P. Y. (2018). Suriye göçmenlerinin mutfak kültürü uyum süreci; Konya örneði. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 21(2), 545-556.
•     Gültaç, A. S., & Yalçýn Balçýk, P. (2020). Türkiye’deki Suriyeli göçmenlerin beslenme alýþkanlýklarý ve beslenme durumlarý. Türkiye Beslenme ve Diyet Dergisi, 48(1), 1-10.
•     Tuncer, E. (2019). Suriye iç savaþý sonrasýnda Ýstanbul’da yeni yemek pratikleri: Suriye lokantalarý ve kolektif göçmen mutfaklarý. Kültür Politikasý Yýllýk, 2, 100-118.
•     Yatsunenko, T., Rey, F. E., Manary, M. J., Trehan, I., Dominguez-Bello, M. G., Contreras, M., … & Roca, A. (2012). Human gut microbiome viewed across age and geography. Nature, 486(7402), 222-227.
•     Zeevi, D., Korem, T., Zmora, N., Israeli, D., Rothschild, D., Weinberger, A., … & Elinav, E. (2015). Personalized nutrition by prediction of glycemic responses. Cell, 163(5), 1079-1094.
•     Korean nuclear fusion reactor achieves 100 million°C for 30 seconds. (2021, Eylül 7). New Scientist. https://www.newscientist.com/article/2336385-korean-nuclear-fusion-reactor-achieves-100-millionc-for-30-seconds/ Eriþim tarihi: 20 Aralýk 2021
•     Inside ‘holy grail’ fusion experiments to create a mini Sun after … (2021, Aralýk 13). The Sun. https://www.the-sun.com/news/4381435/holy-grail-fusion-experiments-breakthrough-race-unlimited-energy/ Eriþim tarihi: 20 Aralýk 2021
•     Nuclear fusion breakthrough as reactor runs seven times hotter than the … (2020, Aralýk 28). Yahoo News. https://news.yahoo.com/nuclear-fusion-breakthrough-reactor-runs-130157687.html Eriþim tarihi: 20 Aralýk 2021

Kötü Ýçerik Bildir
Gerekçe: Okumuþ olduðunuz metnin ÝzEdebiyat Yayýn Ýlkelerine aykýrý içerik barýndýrdýðýný ya da baþka bir sorun içerdiðini düþünüyorsanýz lütfen bize bildirin. Bildiriminiz anonim tutulacaktýr ve en kýsa zamanda editörlerce incelenecektir.