Türkiye'de asgari ücret net 8.500 Türk Lirasý ve yaklaþýk ev kiralarý Ýstanbul'da en düþük 10.000 Türk Lirasý. Bu durumda asgari ücretle çalýþan bir ailenin geçimini saðlamasý çok zor. Hele ki taze ve saðlýklý gýda tüketmek istiyorsa, bütçesini çok zorlayacaktýr.

Bu gerçeklere raðmen, bazý þirketler iþçilerine adil ve yeterli bir ücret teklif etmek yerine, onlarý sömürmeye çalýþmaktadýr. Örneðin, taze ve saðlýklý gýda üretip, daðýtan bir þirketin deneyimli teknik personeline 10.000 Türk Lirasý aylýk maaþ teklifinde bulunduðunu duyduk. Üstelik bu personelin gerektiðinde üretime destek vereceði de söyleniyor. Bu þirket birçok teknik personel ile görüþüyor fakat 15 gün olmasýna karþýn bu takým oyuncusunu bulamýyor. Sonra gerek arkadaþ ortamlarýnda gerekse sosyal medya hesaplarýnda "Nerede bu iþsiz, iþ arayanlar?" diye soruyorlar.

     Bu þirketin yöneticileri acaba kendileri bu maaþla çalýþmayý kabul ederler mi? Ya da ailelerine bu maaþla nasýl bakacaklarýný düþünürler mi? Bu sorularýn cevabýný biliyoruz: Hayýr. Çünkü onlar iþçinin emeðini deðil, kârýný düþünüyorlar. Onlar iþçinin adýný modern köleden köleye dönüþtürmeye çalýþan kiþiler.

Bu kiþilerin karþýsýnda ise iþçilerin haklarýný savunan sendikalar, sivil toplum kuruluþlarý ve siyasi partiler var. Fakat bu siyasi partiler bundan önce aktif bir biçimde iþçileri savunamadýlar. Bu kurumlar asgari ücretin yükseltilmesi, iþ güvencesinin saðlanmasý, çalýþma koþullarýnýn iyileþtirilmesi için mücadele ediyorlar. Asgari ücret zammý için ikinci toplantýnýn 19 Haziran 2023 Pazartesi günü yapýlacaðý haberini aldýk . Bu toplantýda iþçilerin lehine bir sonuç çýkmasýný umuyoruz.

Ýstanbul'da durum böyleyken, diðer þehirlerde de benzer sorunlar yaþanmaktadýr. Örneðin, Ankara'da ortalama kiralýk ev fiyatlarý 4.500 Türk Lirasý, Ýzmir'de ise 5.000 Türk Lirasý civarýndadýr. Bu fiyatlar da asgari ücretle çalýþanlarýn bütçelerini aþmaktadýr. Ayrýca, diðer þehirlerde de taze ve saðlýklý gýda bulmak ve tüketmek kolay deðildir.

     Ýstanbul'un bazý ilçelerinde ise kira fiyatlarý çok daha yüksektir. Örneðin, Beþiktaþ'ta ortalama kiralýk daire fiyatlarý 18.000 Türk Lirasý, Kadýköy'de ise 12.000 Türk Lirasýdýr. Bu fiyatlar asgari ücretin iki katýndan fazladýr.

     Ankara'nýn bazý ilçelerinde de kira fiyatlarý yüksektir. Örneðin, Çankaya'da ortalama kiralýk daire fiyatlarý 7.000 Türk Lirasý, Yenimahalle'de ise 5.000 Türk Lirasýdýr. Bu fiyatlar da asgari ücretin yaklaþýk olarak yüzde 80'ine denk gelmektedir.

     Ýzmir'in bazý ilçelerinde de kira fiyatlarý yüksektir. Örneðin, Karþýyaka'da ortalama kiralýk daire fiyatlarý 8.000 Türk Lirasý, Bornova'da ise 6.000 Türk Lirasýdýr. Bu fiyatlar da asgari ücretin yaklaþýk olarak yüzde 90'ýna denk gelmektedir.

     Bursa'nýn bazý ilçelerinde de kira fiyatlarý yüksektir. Örneðin, Nilüfer'de ortalama kiralýk daire fiyatlarý 9.000 Türk Lirasý, Osmangazi'de ise 7.000 Türk Lirasýdýr. Bu fiyatlar da asgari ücretin yaklaþýk olarak yüzde 100'üne denk gelmektedir.

     Bu þehirlerde sadece kira ödemek yetmez, ayný zamanda elektrik, su, doðalgaz, toplu taþýma ve mutfak masraflarý da yapmak gerekir. Bu masraflarýn toplamý da asgari ücretin büyük bir kýsmýný oluþturmaktadýr.

     Örneðin, Ýstanbul'da bir ailenin aylýk elektrik faturasý ortalama 300 TL, su faturasý ortalama 150 TL, doðalgaz faturasý ortalama 250 TL, toplu taþýma harcamasý ortalama 400 TL ve mutfak masrafý ortalama 2.000 TL'dir. Bu masraflarýn toplamý ise 3.100 TL'dir. Bu da asgari ücretin yüzde 36'sýna denk gelmektedir.

Ankara'da bir ailenin aylýk elektrik faturasý ortalama 280 TL, su faturasý ortalama 140 TL, doðalgaz faturasý ortalama 230 TL, toplu taþýma harcamasý ortalama 350 TL ve mutfak masrafý ortalama 1.800 TL'dir. Bu masraflarýn toplamý ise 2.800 TL'dir. Bu da asgari ücretin yüzde 33'üne denk gelmektedir.

     Ýzmir'de bir ailenin aylýk elektrik faturasý ortalama 260 TL, su faturasý ortalama 130 TL, doðalgaz faturasý ortalama 210 TL, toplu taþýma harcamasý ortalama 300 TL ve mutfak masrafý ortalama 1.600 TL'dir. Bu masraflarýn toplamý ise 2.500 TL'dir. Bu da asgari ücretin yüzde 29'una denk gelmektedir.

     Bursa'da bir ailenin aylýk elektrik faturasý ortalama 240 TL, su faturasý ortalama 120 TL, doðalgaz faturasý ortalama 190 TL, toplu taþýma harcamasý ortalama 250 TL ve mutfak masrafý ortalama 1.400 TL'dir. Bu masraflarýn toplamý ise 2.200 TL'dir. Bu da asgari ücretin yüzde 26'sýna denk gelmektedir.

Bu verilerden de görüldüðü gibi, asgari ücretle çalýþan bir aile sadece kira ve temel ihtiyaçlarýný karþýlamak için bile büyük zorluklar yaþamaktadýr. Kaliteli bir yaþam sürmek için ise neredeyse imkansýzdýr.

Bu nedenle, iþçiler arasýnda dayanýþma ve birlik oluþturulmasý gerekmektedir. Ýþçiler haklarýný savunmak için eylemler düzenlemeli, siyasi iradeye baský yapmalýdýr. Ayrýca iþverenler de iþçilerine adil ve yeterli bir ücret ödemeli, çalýþma koþullarýný iyileþtirmeli, iþ güvencesini saðlamalýdýr.

     Genel olarak bakarsak, bir ailenin en azýndan kira, elektrik, su, doðalgaz, toplu taþýma ve mutfak masraflarýný karþýlayabilmesi için asgari ücretin en az bu masraflarýn toplamýndan fazla olmasý gerekir.

Bu masraflarýn toplamýný þehirlere göre hesaplarsak; Ýstanbul'da en az 13.100 TL, Ankara'da en az 7.300 TL, Ýzmir'de en az 7.500 TL ve Bursa'da en az 8.200 TL olmasý gerekir. Bu tutarlar sadece temel ihtiyaçlarý karþýlamak içindir. Kaliteli bir yaþam sürmek için ise daha fazlasýna ihtiyaç vardýr.

Bu nedenle, asgari ücretin þehirlere göre belirlenmesi ve yaþam maliyetine göre ayarlanmasý daha adil olacaktýr. Ayrýca asgari geçim indirimi uygulamasýnýn da yeniden hayata geçirilmesi gerekmektedir. Asgari geçim indirimi, çalýþanlarýn vergi yükünü hafifletmek ve geçimlerini kolaylaþtýrmak amacýyla uygulanan bir vergi indirimidir. Ancak bu uygulama 2023 yýlý itibari ile yürürlükten kalkmýþtýr. Bu durum da iþçilerin gelirlerini azaltmýþtýr.

Sonuç olarak, Türkiye'de asgari ücretle çalýþanlarýn durumu çok zordur. Bu durumun deðiþmesi için hem iþçiler hem de iþverenler sorumluluk almalýdýr. Ayrýca devlet de iþçilerin haklarýný koruyacak ve destekleyecek politikalar uygulamalýdýr. Sadece böylece asgari ücretle çalýþanlar daha iyi bir yaþam sürdürebilirler.