Sokrates, Atina’nýn en ünlü filozofu, bir gün pazar yerinde yürürken, kendisine hikmetli bir adam diye tanýtýlan biriyle karþýlaþtý. Bu adam, varlýk, bilgi ve deðer üzerine tam ve bütün bir bilgiye sahip olduðunu iddia ediyordu. Sokrates, merakla yanýna yaklaþtý ve ona sordu:

Sen kimsin?

Ben hikmetli bir adamým.

Hikmet nedir?

Hikmet, bütün olan bitenlerin esasýný bilmektir.

Peki, sen bütün olan bitenlerin esasýný biliyor musun?

Evet, biliyorum.

Nasýl biliyorsun?

Çünkü hikmet tümel bir bilgidir, yani her þeyi kuþatan bilgidir.

Her þeyi kuþatan bilgi nasýl elde edilir?

Akýl yoluyla elde edilir.

Akýl yoluyla her þeyi bilebilir misin?

Evet, bilebilirim.

Öyleyse bana þunu söyle: Bu elma nasýl oluþtu?

Bu elma, tohumdan oluþtu.

Tohum nasýl oluþtu?

Aðaçtan oluþtu.

Aðaç nasýl oluþtu?

Topraktan oluþtu.

Toprak nasýl oluþtu?

Su ve ateþten oluþtu.

Su ve ateþ nasýl oluþtu?

Havadan oluþtu.

Hava nasýl oluþtu?

Adam, bu soruya cevap veremedi. Sokrates, gülümseyerek devam etti:

Görüyorsun, sen hikmetli deðilsin. Sen sadece akýl yoluyla ulaþtýðýn sonuçlarý tekrarlýyorsun. Ama bu sonuçlar tam ve bütün bir bilgi deðildir. Çünkü her þeyin nedenini ve sonucunu açýklayamazsýn. Senin bilgin parçalý ve sýnýrlýdýr. Felsefe ise böyle bir iddiada deðildir. Felsefe, hikmete ulaþma amacýnda deðildir. Felsefe, hikmeti sevme ve ona yönelme anlamýnda bir bilgidir. Felsefe, sorgulamayý esas alýr. Felsefe, kendini ve dünyayý tanýmaya çalýþýr. Felsefe, her zaman daha fazlasýný öðrenmek ister. Felsefe, hiçbir zaman kendini hikmetli sanmaz.
Adam, Sokrates’in sözleri karþýsýnda þaþýrdý ve utandý. Sokrates ise ona dostça bir tavsiyede bulundu:

Eðer gerçekten hikmetli olmak istiyorsan, önce kendini tanýmaya çalýþ. Çünkü kendini tanýmayan hiçbir þeyi bilemez.

----
Bu metni öyküyü de gözönüne alarak þöyle bir sýnýfta ders verir gibi anlatabilirim:

---

Bu öykümüz ile felsefe ve hikmet arasýndaki iliþkiyi konuþacaðýz. Felsefe, bildiðiniz gibi, varlýk, bilgi ve deðer gibi temel kavramlarý sorgulayan bir bilimdir. Felsefe, bu kavramlar hakkýnda kesin ve nihai bir bilgiye ulaþmayý amaçlamaz. Felsefe, bu kavramlarý anlamaya ve yorumlamaya çalýþýr. Felsefe, bu kavramlar üzerine düþünmeyi ve tartýþmayý sever. Felsefe, bu kavramlarla ilgili farklý görüþleri ve teorileri eleþtirir ve karþýlaþtýrýr. Felsefe, bu kavramlarla ilgili yeni sorular ve problemler ortaya koyar. Felsefe, bu kavramlarla ilgili bilgisini sürekli geliþtirmeye ve güncellemeye çalýþýr.

Hikmet ise, varlýk, bilgi ve deðer üzerine tam ve bütün bir bilgiye ulaþýlmasýna denir. Hikmet, bütün olan bitenlerin esasýný bilmektir. Hikmet tümel bir bilgidir, yani her þeyi kuþatan bilgidir. Hikmet, bu kavramlar hakkýnda kesin ve nihai bir bilgiye sahip olduðunu iddia eder. Hikmet, bu kavramlarý açýklamak için tek bir ilke veya yasa kullanýr. Hikmet, bu kavramlar üzerine düþünmeyi ve tartýþmayý gereksiz bulur. Hikmet, bu kavramlarla ilgili farklý görüþleri ve teorileri reddeder veya yok sayar. Hikmet, bu kavramlarla ilgili soru ve problemleri çözülmüþ kabul eder. Hikmet, bu kavramlarla ilgili bilgisini deðiþtirmeye veya güncellemeye ihtiyaç duymaz.

Gördüðünüz gibi, felsefe ve hikmet arasýnda önemli bir fark vardýr. Felsefe, hikmete ulaþma amacýnda deðildir. Felsefe, hikmeti sevme ve ona yönelme anlamýnda bir bilgidir. Felsefe, hikmete ulaþmanýn mümkün olmadýðýný veya en azýndan çok zor olduðunu düþünür. Felsefe, hikmete ulaþtýðýný iddia edenleri þüpheyle karþýlar. Felsefe, hikmete ulaþmak yerine, hikmete yaklaþmaya çalýþýr.

Bu öyküde Sokrates adlý ünlü bir filozofun pazar yerinde kendisine hikmetli bir adam diye tanýtýlan biriyle yaptýðý sorgulayýcý diyalog anlatýlýyor. Bu adam, varlýk, bilgi ve deðer üzerine tam ve bütün bir bilgiye sahip olduðunu iddia ediyor. Sokrates ise onu sorgulamaya baþlýyor ve ona gerçek hikmetin ne olduðunu gösteriyor.
----