Yaþamak için yemek; yemek için yaþamak diyen bir telaffuzda belki de hiçbir þey olmaz. Gibi gözükse de bu söylem kendi etrafýndaki kýsýr döngülü tavafý nedenle düþünceyi çýkmaz sokaða götürür. Üstelik böyle si bir söylem geliþmiþle geliþmemiþ ülke arasýndaki farkýn nüansýna dönüþür. Bu söz, "her þey Allah’tan” demeyle özdeþleþen bir tükenmiþlik sendromundan kaynaklýdýr.

Evet, "belki her þey Allah'tandý. Evet, "yaþamak için yiyorduk". Ancak yemek için deðil de, yediðimiz nedenle de yaþýyorduk. Allah’tandý diyen söze; yiyorduk diyen söze; yaþýyorduk diyen söze; nasýl Allah’tandý? Nasýl yaþýyorduk? Neden yiyorduk?" gibi soru cümleleri eklemeliyiz. Sorularý hikmetinden sual olmaz diye kestirip atýnca; kýsýr döngüye (fasit daireye) düþüyorduk.

Yani nasýl gibi sorularla kendimize düþünce ve eylem alaný açýyorduk. Araþtýran, buluþçu olan, gözlem eden deneyi de bu söylemlere eklememiz gerekir! Aksi halde “Allah’tandýr” gibi sorgusuz sualsiz kabul edilmiþ kuru söylemler içinde, bir kanýksama ve kendi kendimize uyuþmaktan baþka bir þey çýkmaz.

Ýçinci nedenlere kapýlmaktan ötürü "her þey Allah'tandýr" ifadesine ne? Nedir? Nasýl? Neden? Gibi soru sözcüklerini getirsek te soruya yanýt vermekte hayli sýkýntýlar olacaktýr.

Her þey Allah’tandýr demesinin deneyi, gözlemi olamayýp; bu tür ifade sel söylemlerin açýklanmasý yoruma baðlýdýr. Yanýtlarý hep tartýþmalý olacaktýr. Bu tür söylemler tamamen soyut ve sanal düþünce çýkarýmlarý nedenle üzerinde uzlaþýlamayan bir inanç olacaktýr.

Bu tür inanmalar kendi kendisini yatýþtýrýcý söylemlerdir. Ýnançlar en az enerji harcama düzeyi içinde olmanýn kendi kendisine tiril hareketi olan düþünsel çevrimine bir tavaf merkezi olacaktýr. Ýnançlaþma fazla bir enerji harcama yorulmasý yapmadan ve kýsa yoldan kendi kendini ikna etmenin gayretiydi.

Ýnançlaþma, bir düþünce ve söylem çevrimi içinde sonu gelmez düþünce çaðlamalarýna düþmeden kendimizi sorgulara kapamaktý. Elbette düþünce açmazlarý karþýsýnda bir süreliðine bu da bir yoldur. Fakat kiþisi düþünceyi deðil de kolektif düþünmeyi böyle nadasa alýrsak bu yol çýkmaz sokaktý.

Çünkü açmazlar karþýsýnda toplum ya bir yol bulacaktý. Ya da yeni bir yol yapacaktý. Nadasa býrakýcý inancý düþünce köleci oluþmanýn sorgulayýcý düþüncelere kapanma yatkýnlýðýydý.

Kolektifi oluþu anlamak yorucu ve karmaþýk gelen bir düþüncedir. Mülk sahibi gibi yalýn bir düþünce ekseninde kendisine pay çýkaracak keyfi bir iç seslendirmesinin akýþ kolaylýðý vardýr. Çünkü her boþluk alaný oluþan sorular mülk sahibi El ‘in iradesiyle; El ‘dendi denmekle doldurulur.

Mülk sahibi bir dolgu malzemesidir. Her þey El ‘dendi denen nedenle düþünce sukut eder. Her þey El ‘dendi denen yerde sorumluluklar, baðlanýmlar çýkarýlýr, Çýkarýlanlar yerine keyfi nedenle kiþilerin tamahça hoþlan ýþý (hedonizmi) konur. Böylesi dolgularla bencil-egoist olma iþtahýnýn peþine düþülür.

Açlýk (enerji saðlama ve enerji dönüþümü) dediðimiz mana duyumuydu. Açlýk ile mana hayatýn ve türlerin üzerinde akýþladýr. Açlýk ve mana kolektif yapýlarýn, kolektif bilincin, kolektif zekânýn, kolektif davranýþýn; kolektif inþa sisteminin, korunmanýn temelidir.

Hayatýn enerji saðlama ve enerjiyi harcama iþi; yine hayatýn beslenme, savunma, barýnma, neslin devamý gibi korunucu bencil oluþlarý içinde, kendi içimizdeki yasalarýn korunmasýna doðru olacaktý.

Enerji saðlayýcý ve enerji düzenini koruyucu yasalar tekil kiþi üzerinde dýþa doðru sirayet eden akýþýyla kiþinin edinici, korucu süreçler eksiðini, kiþilerin birbiri üzerinde tamamlatacak çevrimleriyle; kiþilerini kolektif yasalarýn baðdaþtýrýcý eðimi içine sokacaktý.

Cýlýz akan bir su akýntýsýna saðdan soldan cýlýz akýþlar eklenirse (baðýtlanýrsa) cýlýz akýþ gürleyerek akan hýzlanmaya dönüþür. Ýþte kolektif bir cýlýz akýþ olan avcý toplayýcý akýþa; güvenlik saðlayan korumacý zaman, yavru bakýmý yapan bakýcý zaman vs. türü zaman akýþlarý da eklendiðinde kolektif alanýn eylem ve düþünceleri de hýzlanýr.

Çünkü kolektif baðlaþtýrýcýlar enerji saðlama, enerjiyi tüketme süreçli korunum dürtülerini; eþ anlý baþlatmakla kolektif süreci hýzlandýrmýþtý. Enerji saðlama ve enerji tüketimi sýrasýndaki kiþi endiþeleri kolektif bað içinde güvenliðe dönüþüyordu. Kolektif polar baðlar kiþi için enerji saðlamayý ve enerji tüketmeyi yarýnlar için de garanti ediyordu.

Açlýk; mana algýsý nedenle var deðildi. Aksine enerji çevrimi beliriþler deki maddi algýlarýmýzla, vardý. Mana maddi algýlý inþa ile birlikte vardý. Ve madde ve mana eþanlý yaþanan bir eylem deneyimi olmasý ile vardý. Örneðin, kolektif alanýn deðiþtiren dönüþtüren basýncý nedenle kolektif alanýn manasý vardý.

Elmanýn yenmesi kiþisi deneyimdir. “Bir devre içinde gelen akýmlar giden akýmlara eþittir” söylemi hem bir kolektif öðrenmedir. Hem de bir kolektif deneydir. Kolektif yapýlarýn kesikli sürekli deneysel ve kolektif çýkarýmlarý vardýr.

Bu kolektif çýkarýmlar nedenle kolektif yapýlar tasarým yapýp içinceci davranýrlar. Ýçinci düþüncelerimiz kolektif etkiden ötürü bizlerde kolay öðrenme yatkýnlýðýna dönüþürler. Ýþte kolayca groteski mana anlayýþý içine de yerleþecek olan bu içinceci kalýp anlayýþlarý köleci sistemle modülasyonlara uðrar.

Ýçinci kalýp anlamalý sözler köleci ve maksatlý ifadelerle kiþi düþünmesi içinde "elma insanýn yemesi için" yaratýlmýþ demekle içinci anlayýþ inançladýr. Kalýp öðrenmeyi veren içinci anlayýþlar tasarým yapan kolektif alanýn içinciliðinde doðmuþtular. Deðilse aslan ceylan benim için diye ceylan peþinde koþmaz.

Kolektif sürecin düþünce deneyimi içinde yaþamýþ olan kiþiler ancak bir olgu ve olayý vukuundan önce düþünür. Tasarlar. Simülasyonunu yapar. Amaçlý (içince ye göre) düþünür. Unutmayýn ki tasarým yapmak kolektif yapýlarla var ve tasarým kolektif yapýlarla kesikli süreklilikler kazanýr.