YARATICI-YARATMA

     Ýlkel dinlerde bile bir Yaratýcý inancýnýn olduðu bilinmektedir.Biyolojik Evrim Teorisi etrafýnda koparýlan fýrtýnanýn temeli-bana göre-tamamen Yaratýcý inancýyla alakalýdýr.Evrim Teorisine bilhassa Ateistler sahip çýkýnca ve teoriyi(haþa)Allah'a kafa tutmak-Yaratýcýyý yok saymak olarak kabul edince fýrtýna kopmamasý elbetteki mümkün deðildi.Uzunca bir sürede bu þekilde devam etti.Piltdown adamý gibi bazý sahtekarlýklarla Ateist Evrimciler Tesadüfü Tanrý yerine koydular ve Yaratýcýya inananlarý ezmeye uðraþtýlar dersem yalan olmaz her halde. Evrimciler yýllarca Tesadüfi yaratýlýþý kesinleþmiþ bilimsel bir argüman gibi kullanmaktan çekinmediler.Taki Big Bang teorisi ortaya atýlýp ispatlanana kadar bu devam etti.Big Bang teorisiyle kesin olarak ispatlandý ki:Madde ve Evren ezeli deðildir.Kainatýn baþlangýcý vardýr, yani yaratýlmýþtýr.
     Bana göre Big Bang teorisinin ispatlanmasýyla yeni bir tartýþma açýldý.Kainat-Madde ezeli deðil o halde bir Yaratýcý olmalýdýr.Eðer kendinizi Teist sýnýfýna sokuyorsanýz problem yok. Neden derseniz; Teistlerin Allah inancý elbetteki var ama ne derece mantýklý olduðu þüphe götürür.Bunu þunun için söylüyorum.Teistlerin çoðu(Caner Taslaman gibi istisnalar hariç) Hýristiyan veya Yahudi. Ýnançlarýnýn kaynaðý ise kendilerine göre kutsal ama kitaplarý rahip ve hahamlar tarafýndan deðiþtirilmiþ.
     Hz.Ýsa’dan 300 yýl sonra toplanan Ýznik konsülünde rahiplerin yazdýðý semavi olmayan 400 incil vardý.Ýncil sayýsý 4 e indirildi.Hýristiyanlýk Paganist-Putperest bir din haline getirildi.
     Ayný durum Yahudilik ve Tevrat için de geçerlidir.
     Bazý yazarlar Tevrat’ýn içindeki bilime aykýrý hususlarýn sorumlusu olarak,hahamlarýn Tevrat’a yaptýklarý bu tip müdahaleleri görmektedirler.Yahudi mezheplerinden Samiriler’in kabul ettikleri Tevrat’ta,günümüz Tevrat’ýna göre önemli farklar olmasý da günümüz Tevrat’ýnýn, Hz. Musa’ya verilen Tevrat’ý tamamen temsil ettiðini söyleyemeyeceðimizi gösterir.(Caner Taslaman-Evrim Teorisi,Felsefe ve Tanrý sayfa 339)
     Kaynaklardan varýlacak sonuç basittir:Kaynaðý vahiy olmayan Ýncil ve Tevrat’taki inanç sistemi insani bir sistemdir.Yanlýþtýr.Bozulmuþ Yahudilik ve Hýristiyanlýk dininin inanç sistemiyle olmasý gereken bir Yaratýcý fikrine ulaþýlamaz.
     Önceki bir yazýmda meselenin bir Yaratýcýya inanýp inanmama olduðunu ve Ýslam akadindeki Allah inancýný yazmýþtým(MUSTAFA ESER Lustral Kullanmýþ Adam.) Geçmiþten günümüze Kainat, Dünya, Ýnsanlar ve diðer canlýlar ile ilgili tartýþmalarýn temeli Yaratýcý’ya inanýp Ýnanmama temellidir.
     Ýnsan ruh ve Nefs sahibi olarak yaratýlmýþtýr.Nefs,hem insanýn maddî varlýðýný ve hem de insanda var olan fakat gözle görülmeyen, iyi ve kötüyü arzu eden manevî varlýðýný ifade eder: "O, sizi bir tek candan yaratandýr. Sizin bir karar kýlma yeriniz, bir de emanet býrakýlma yeriniz var. Biz anlayan bir toplum için âyetleri ayrý ayrý açýklamýþýzdýr. En'âm : 98; "
     "Ben nefsimi temize çýkarmam, çünkü Rabbimin merhamet ettiði hariç, nefis aþýrý derecede kötülüðü emreder. Þüphesiz Rabbim çok baðýþlayandýr, çok merhamet edendir" dedi.
Yûsuf : 53
      Nefs mahiyeti itibarýyla Yaratýcý’ya inanýp itaat etmeyi reddeder.Ýnsan ayný zamanda akýl sahibidir.(Kur’ân-ý Kerîm’e göre insaný insan yapan, onun her türlü aksiyonlarýna anlam kazandýran ve ilâhî emirler karþýsýnda insanýn yükümlülük ve sorumluluk altýna girmesini saðlayan akýldýr.)Pek çok kiþi Allah-ü Tealanýn ihsaný olana akýlla Yaratýcý’yý eserlerine bakarak itaat etmesi gerekirken Nefsine uyarak inkara yönelmiþtir.Kainatýn ezeliliði,maddenin ezeliliði fikrinin ortaya çýkýþ sebebi de budur.Allah’a inanmayan ya Madde’yi ya da tesadüfü Tanrýlaþtýrýr.Yani nefsini tanrýlaþtýrýr. Nefsini kontrol altýna alabilen kiþi Meleklerden bile üstün makamlara çýkarken nefsini tanrýlaþtýran da hayvanlardan bile aþaðý mertebelere iner(esfeli safilin)
     Yaratýcýya inanma fýtrattýr.(Yaradýlýþýn gereðidir.)Maturîdiyye mezhebine göre Allah'a iman, insan fýtratýnýn icabýdýr.Kur’ân-ý Kerîm Allah’ýn varlýðýný,insanlar tarafýndan tabii olarak kabul edilecek bir konu olarak telâkki eder(dia-Bekir Topaloðlu)
     Ýslam dinine göre, Allah âlemden ayrýdýr; âlemin yaratýcýsý ve mutlak hâkimidir. O'nun yüceliði, kelime anlamý ile ele alýnýnca,Kendi arzularý dýþýnda hiçbir kanun ve kural tanýmayan bir mutlak hükümran (Kur'an, Abese Sûresi (Sonra dilediði bir vakitte onu yeniden diriltecek.22) biçiminde ifade edilmiþtir.""Oysa Allah sizi de, yaptýðýnýz þeyleri de yaratmýþtýr." Sâffât : 96)
     Ayeti bu mutlak hükümranlýðý ifade yollarýndan biridir. Allah mutlak olduðu için Kendi kararlarý ve buyruklarýyla baðlý olamaz.(Allah dilediðini siler, dilediðini de sabit kýlýp býrakýr. Ana kitap (Levh-i Mahfûz) O'nun yanýndadýr. Ra'd : 39) Ýslam Kelamý Prof.Mehmet Dað.
     Hafýzamda Matrix filminden iki sahne var.Ýlk sahnede Morpheus Neo’ya sorar.Kadere inanýrmýsýn?
Cevap:Hayýr.Hayatýmýn kontrol edilmesi fikrini sevmiyorum.
Ýkincisahnede Kahin odaya giren Neo’ya oturmasýný söyler.Neo önce oturmaz.Sonra oturur.Kendim oturmak istedim diye açýklama yapar.
     Günümüz insanlarýný bundan daha güzel anlatmak mümkün olmazdý her halde.Kontrol edilmek istememek,dolayýsýyla üstün olduðunu kabul etmek zorunda kalacaðý Yaratýcý’yý reddetmek.Yaratýlýþ tartýþmalarýna bu yönden bakmak lazým diye düþünüyorum.Beyninin
sýnýrlarýný zorlayan insan oðlu kaderi ve Yaratýcý fikrini kontrol edildiðini düþündüðü için kabul etmek istemiyor.Tesadüf veya maddenin ezeliliði fikri Allah’a iman etmekten daha kolay geliyor insana.Bu sayede her türlü imani sorumluluklarýndan kurtulmuþ oluyor.Ýnsanýn sahibi olduðu nefs yaratýlýþý itibarýyla kendinden üstün bir varlýðý(Allah) kabul etmemek için çaba içinde.Bu çabasýyla ya ürettiði birbirinden farklý putlara tapmayý veya tesadüfe, maddeye ilahlýk isnad ederek mükellefiyetinden kurtulmaya çaba harcýyor. Kendisine Allah’tan(cc) baþka ilahlar bulmaya çabalayan birini Allah’a(cc)-ne kadar bilimsel delil ortaya koyarsanýz koyun- inandýrmak mümkün olmayacaktýr.(Misal Ebu Lehep ve Ebu Talip Peygamberimizin(asv) amcalarýydýlar ama iman etmediler.Ebu Cehil arkadaþýydý iman etmedi.Ýnanmayanlarýn bir kýsmý toplumsal sebeplerle,(Kazanýlmýþ acizlik olarak tarif edebileceðimiz Atalarýmýzýn dini açýklamasý) bir kýsmý kibrinden (zekasý,zenginliði veya iktidarý),bir kýsmýysa inadýndan(peygamberi aþaðý görerek kabullenmeme) inkar ediyor.Eðer Kur’aný Kerim’deki Peygamber kýssalarýný okursanýz eminim hak vereceksiniz.
     Yaratýcýya inanýp inanmama konusu karmaþýk bir konu.Bu kapsamda insanlarýn üçe ayrýldýklarýný biliyorsunuz.Teistler-Monoteistler(Tanrýnýn varlýðýný,dinleri,peygamberleri kesin olarak kabul edenler,Deistler(tanrýnýn varlýðýný kabul eden ama Peygamberleri ve kitaplarý kabul etmeyenler)Ateistler(Tanrý tanýmazlar-Tesadüfü veya Maddeyi Tanrý yerine koyanlar.)Bu üç gurubu incelemek gerekirse: Monoteist kelimesi Tek Tanrýlý dinler de denilen Ýslamiyet, Hýristiyanlýk ve Yahudiliði tanýmlamak için kullanýlýyor.Monoteis dinlerin Tanrý-Allah inançlarý birbirinden farklýlýklar arz ediyor.Yahudiler tanrýlarýný millileþtirdikleri,Hýristiyanlar üçleyerek (teslis) putperestliðe kaydýklarý için Yaratýcý inançlarý sorgulanmalý bence.Ýslam akaidinde ise asla acziyet ve yaratýlanlarda olabilecek vasýflardan uzak tutulan bir Allah inancý vardýr.Kur’ân-ý Kerîm Allah’ýn varlýðýný, insanlar tarafýndan tabii olarak kabul edilecek bir konu olarak telâkki eder.(dia-Bekir Topaloðlu)
     Yaratmanýn Arapça karþýlýðý olarak Ýslâmî kaynaklarda en sýk geçen kelime halktýr;sözlükte “yaratmak, meydana getirmek, bir þeyden yeni bir þey icat etmek, imal etmek, ölçüp biçmek (takdir)” ve mecazen “yakýþtýrmak, uydurmak” gibi anlamlarda masdar,“yaratýlmýþlar, insanlar” mânasýnda isimdir. Ayný kökten hilkat “yaratýlýþ, fýtrat, tabiat”, hâlik ve hallâk “yaratan”, mahlûk “yaratýlan”, hulk/huluk “tabiat, huy,karakter, ahlâk” anlamýna gelir. Râgýb el-Ýsfahânî, halk ve hulkun aslýnda ayný mânayý ifade ettiðini belirttikten sonra Kur’an’dan örnekler vererek ("Bu, öncekilerin geleneklerinden baþka bir þey deðildir."Þuarâ:137 ve Sen elbette yüce bir ahlâk üzeresin. Kalem:4) gözle görülebilen þeylerin dýþ yapýlarý, þekilleri ve sûretleri için halk; basîretle görülebilen psikolojik güçler ve karakter için hulk kelimesinin kullanýldýðýný söyler(el-Müfredât, “ħlķ” md.). Halk kavramý dinî terminolojide özellikle Allah’a mahsus olmak üzere “yaratmak, yoktan var etmek” þeklinde tanýmlanýr. Ýbn Sîde mutlak bir ifadeyle,“Allah bir þeyi halketti” denildiðinde bunun, “Yokken var etti” mânasýna geldiðini belirtir (el-Muĥkem ve’l-muĥîŧü’l-ažam, IV, 388).
     Kur’ân-ý Kerîm’de yoktan yaratmanýn (ex nihilo) tam karþýlýðý olan bir ifade yoktur. Birçok âyette “min” edatýyla Allah’ýn-her canlýyý sudan (Ýnkar edenler, göklerle yer bitiþikken, bizim onlarý ayýrdýðýmýzý ve diri olan her þeyi sudan meydana getirdiðimizi görmediler mi? Hâlâ inanmayacaklar mý? Enbiyâ : 30;
     Allah bütün canlýlarý sudan yarattý. Ýþte bunlardan bir kýsmý karný üzerinde sürünür, kimi iki ayak üzerinde yürür, kimisi dört ayak üzerinde yürür. Allah dilediðini yaratýr. Çünkü Allah her þeye hakkýyla gücü yetendir. Nûr:45),
     Ýnsaný topraktan (Sizi topraktan yaratmasý, O'nun (varlýðýnýn ve kudretinin) delillerindendir. Sonra bir de gördünüz ki siz beþer olmuþ (çoðalýp) yayýlýyorsunuz.Rûm:20;      Allah sizi önce topraktan, sonra da az bir sudan (meniden) yarattý. Sonra sizi (erkekli diþili) eþler yaptý. Allah'ýn ilmine dayanmadan hiçbir diþi ne hamile kalýr ne de doðurur. Herhangi bir kimseye uzun ömür verilmez, yahut ömrü kýsaltýlmaz ki bu bir kitapta (Levh-i Mahfuz'da yazýlý) olmasýn. Þüphesiz bu Allah'a kolaydýr. Fâtýr:11) yaratmasý gibi-bir þeyi bir þeyden yarattýðý belirtilir.
     Ýblîs’in Âdem’in önünde secde etmeyi reddederken sebep olarak Allah’ýn onu topraktan, kendisini daha deðerli kabul ettiði ateþten yaratmasýný göstermiþtir (Allah, "Sana emrettiðim zaman seni saygý ile eðilmekten ne alýkoydu?" dedi. (O da) "Ben ondan hayýrlýyým. Çünkü beni ateþten yarattýn. Onu ise çamurdan yarattýn" dedi. A'râf:12; Ýblis, "Ben ondan daha hayýrlýyým. Beni ateþten yarattýn, onu ise çamurdan yarattýn" dedi. Sâd : 76).
     Ancak Kur’an’daki bu tür ifadeler, Grek felsefesinde olduðu gibi bir varlýðýn baþlangýçsýz bir temel maddeden (arkhe, hyle) yaratýldýðý anlamýna gelmez.Çünkü Allah’ýn gökler ve yer ile bunlarda bulunan ve mülk, halk, îcâd ve ibdâ‘ yönünden kendisine ait olan her þeyi (Fahreddin er-Râzî, Mefâtîĥu’l-ġayb, IV, 22),ortada herhangi bir asýl, örnek olmadan (Taberî, I, 556)yarattýðýný bildiren çok sayýdaki âyet (meselâ O, gökleri ve yeri örneksiz yaratandýr. Bir iþe hükmetti mi ona sadece "ol" der, o da hemen oluverir.Bakara:117;
     Biz gökleri, yeri ve her ikisi arasýnda bulunanlarý ancak hakka ve hikmete uygun olarak yarattýk. Kýyamet günü mutlaka gelecektir. Sen þimdi güzel bir þekilde hoþgörü ile muamele et. Hicr:85;
     Gökleri ve yeryüzünü ve ikisi arasýndakileri altý gün içinde (altý evrede) yaratan sonra da Arþ'a kurulan Rahmân'dýr. Sen bunu haberdar olana sor! Furkân : 59;
     Hamd, gökleri ve yeri yaratan, melekleri ikiþer, üçer, dörder kanatlý elçiler yapan Allah'a mahsustur. O yaratmada dilediðini artýrýr. Þüphesiz Allah'ýn gücü her þeye hakkýyla yeter. Fâtýr : 1) dikkate alýndýðýnda Kur’an’a göre Âdem’in yaratýldýðý toprak,canlýnýn yaratýldýðý su ve Ýblîs’in yaratýldýðý ateþ dahil bütünüyle âlemin ve onda olanlarýn baþka bir asýl madde olmadan yoktan yaratýldýðý, dolayýsýyla yaratýlan her þeyin önceli ve sonlu olduðu ortaya çýkar. Nitekim herhangi bir asýl,öz veya ilk madde belirtilmeden;O, yeryüzünde olanlarýn hepsini sizin için yaratan, sonra göðe yönelip onlarý yedi gök halinde düzenleyendir. O, her þeyi hakkýyla bilendir. Bakara : 29;
     O, gökleri ve yeri örnekleri yokken yaratandýr. O'nun bir eþi olmadýðý halde nasýl bir çocuðu olabilir? Halbuki her þeyi O yarattý. O her þeyi hakkýyla bilendir. En'âm : 101,
     Ýþte sizin Rabbiniz Allah. Ondan baþka hiçbir ilah yoktur. O her þeyin yaratýcýsýdýr. Öyle ise O'na kulluk edin.O her þeye vekil (her þeyi yöneten, görüp gözeten)dir. En'âm:102;
     O, göklerin ve yeryüzünün mülkü (hükümranlýðý) kendisine ait olandýr. Çocuk edinmemiþtir. Mülkünde hiçbir ortaðý da yoktur. O her þeyi yaratmýþ ve yarattýðý O þeyleri bir ölçüye göre takdir etmiþtir. Furkân :2;
     Allah her þeyin yaratýcýsýdýr. O her þeye vekildir. Zümer : 62);
     “(Meryem), "Ey Rabbim! Bana bir beþer dokunmamýþken benim nasýl çocuðum olur?" dedi. Allah, "Öyle ama, Allah dilediðini yaratýr. O bir þeyin olmasýný dilediðinde ona sadece "ol" der, o da hemen oluverir" dedi. Âl-i Ýmrân:47” ;
     Allah bütün canlýlarý sudan yarattý. Ýþte bunlardan bir kýsmý karný üzerinde sürünür, kimi iki ayak üzerinde yürür, kimisi dört ayak üzerinde yürür. Allah dilediðini yaratýr. Çünkü Allah her þeye hakkýyla gücü yetendir.Nûr:45;
     Rabbin dilediðini yaratýr ve seçer. Onlarýn ise seçim hakký yoktur. Allah, onlarýn ortak koþtuklarýndan uzaktýr ve yücedir. Kasas : 68) gibi mutlak yaratmadan söz eden çok sayýda âyet vardýr. “(Vahiy meleði) dedi ki: "Evet, öyle. (Ancak) Rabbin diyor ki: "Bu bana göre kolaydýr. Nitekim daha önce, hiçbir þey deðil iken seni de yarattým." Meryem:9” meâlindeki âyette geçen “hiçbir þey deðilken” ifadesi “sýrf yokluktan yaratma” þeklinde açýklanmýþtýr.(Fahreddin er-Râzî, Mefâtîĥu’l-ġayb, XXI,161). Âyetlerde genellikle varlýðý, özel olarak insaný ilk defa Allah’ýn yarattýðý, sonunda onu yokluk haline veya bir baþka varlýk aþamasýna yine O’nun çevireceði bildirilir (M. F.Abdülbâkī, el-Mucem, “bde” md.). Taberî’nin naklettiðine göre ayný mahiyetteki bir âyete (Yazýlý kaðýt tomarlarýnýn dürülmesi gibi göðü düreceðimiz günü düþün. Baþlangýçta ilk yaratmayý nasýl yaptýysak, -üzerimize aldýðýmýz bir vaad olarak- onu yine yapacaðýz. Biz bunu muhakkak yapacaðýz. Enbiyâ:104),“Hiçbir þey yaratmadan önce sadece biz vardýk ve bizden baþka bir þey yoktu; bunun gibi eþyayý helâk eder, yokluða çeviririz”mânasý verilmiþtir (Câmiu’l-beyân, IX, 96-97).

     Göklerin ve yerin yaratýlmasýyla ilgili olarak on âyette yer alan“bi’l-hakký” ifadesi “doðru ve isabetli” veya “hikmetli”þeklinde açýklanmýþtýr. Nitekim göklerin, yerin ve bu ikisi arasýnda bulunanlarýn boþ yere (bâtýl) yaratýlmadýðýný bildiren âyetlerdeki bâtýl kelimesine (Onlar ayaktayken, otururken ve yanlarý üzerine yatarken Allah'ý anarlar. Göklerin ve yerin yaratýlýþý üzerinde düþünürler. "Rabbimiz! Bunu boþ yere yaratmadýn, seni eksikliklerden uzak tutarýz. Bizi ateþ azabýndan koru" derler. Âl-i Ýmrân:191; Biz göðü, yeri ve ikisi arasýndakileri boþ yere yaratmadýk. Bu (yaratýlanlarýn boþ yere yaratýldýðý iddiasý) inkar edenlerin zannýdýr. Cehennem ateþinden dolayý vay inkar edenlerin haline! Sâd:27), “anlamsýz, amaçsýz, eðlence olsun diye” mânasý verilmiþ (krþ. el-Enbiyâ 21/16; ed-Duhân 44/38), bu âyetlerden evrenin ve evrendeki her þeyin yaratýlýþýndaki hikmetin vurgulandýðý belirtilmiþtir (Taberî, III, 551; V, 233; Fahreddin er-Râzî, XIII, 26-27; Þevkânî, I, 458).
     Mü’minûn sûresinde ("Sizi boþuna yarattýðýmýzý ve bize tekrar döndürülmeyeceðinizi mi sandýnýz?" Mü'minûn :115) insanýn yaratýlýþýnýn da anlamsýz olmadýðý bildirilir. Birçok âyette ibadet, secde, tesbih gibi kavramlarla doðrudan veya dolaylý biçimde gerek insanlarýn gerekse evrendeki her þeyin temel yaratýlýþ sebebinin Allah’a kulluk olduðuna iþaret edilmektedir (meselâ bk. Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize ibadet edin ki, Allah'a karþý gelmekten sakýnasýnýz. Bakara : 21; Göklerde ve yerde bulunan canlýlar ve melekler büyüklük taslamadan Allah'a boyun eðerler. Nahl : 49;Yedi gök, yer ve bunlarýn içinde bulunanlar Allah'ý tespih ederler. Her þey O'nu hamd ile tespih eder. Ancak, siz onlarýn tespihlerini anlamazsýnýz. O, halîm'dir (hemen cezalandýrmaz, mühlet verir), çok baðýþlayandýr. Ýsrâ : 44; Gece, gündüz, güneþ ve ay Allah'ýn varlýðýnýn delillerindendir. Güneþe ve aya secde etmeyin. Eðer gerçekten Allah'a kulluk ediyorsanýz, onlarý yaratan Allah'a secde edin.Fussilet :37; Ben cinleri ve insanlarý, ancak bana kulluk etsinler diye yarattým. Zâriyât : 56).
     Bununla birlikte -Allah’ýn hiçbir þeye ihtiyacý bulunmadýðýndan-O’nun kurduðu küllî düzen içinde her varlýðýn yaratýlýþ amacý bu düzenin iþleyiþine kendi konumuna göre katkýda bulunmaktýr. Meselâ insanlarýn kadýn ve erkek olarak yaratýlmasý beþer türünün devamý içindir(Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eþini yaratan; ikisinden birçok erkek ve kadýn (meydana getirip) yayan Rabbinize karþý gelmekten sakýnýn. Kendisi adýna birbirinizden dilekte bulunduðunuz Allah'a karþý gelmekten ve akrabalýk baðlarýný koparmaktan sakýnýn. Þüphesiz Allah üzerinizde bir gözetleyicidir. Nisâ : 1;Allah size kendi cinsinizden eþler var etti. Eþlerinizden de oðullar ve torunlar verdi ve sizi temiz þeylerden rýzýklandýrdý. Öyleyken onlar batýla inanýyorlar da Allah'ýn nimetini inkâr mý ediyorlar? Nahl :72 ) Suyun yaratýlýþý canlýlarýn meydana gelmesine ortam hazýrlamýþtýr (Ýnkar edenler, göklerle yer bitiþikken, bizim onlarý ayýrdýðýmýzý ve diri olan her þeyi sudan meydana getirdiðimizi görmediler mi? Hâlâ inanmayacaklar mý? Enbiyâ : 30;Allah bütün canlýlarý sudan yarattý. Ýþte bunlardan bir kýsmý karný üzerinde sürünür, kimi iki ayak üzerinde yürür, kimisi dört ayak üzerinde yürür. Allah dilediðini yaratýr. Çünkü Allah her þeye hakkýyla gücü yetendir. Nûr : 45). Güneþ ýþýk ve aydýnlýk vermesi için (O, güneþi bir ýþýk (kaynaðý), ayý da (geceleyin) bir aydýnlýk (kaynaðý) kýlan, yýllarýn sayýsýný ve hesabý bilmeniz için ona menziller takdir edendir. Allah bunlarý (boþ yere deðil) ancak gerçek ile (hikmeti gereðince) yaratmýþtýr. O, âyetlerini, bilen bir topluma ayrý ayrý açýklamaktadýr. Yûnus :5; ‘Onlarýn içinde nasýl ayý, bir ýþýk, güneþi de bir kandil yapmýþtýr?'
Nûh : 16), gece insanlarýn dinlenmesi, güneþ ve ay zamaný ölçmeleri,yýldýzlar yön bulmalarý, yaðmur bitkilerin oluþup geliþmesi için (O, karanlýðý yarýp sabahý çýkarandýr. Geceyi dinlenme zamaný, güneþi ve ayý da ince birer hesap ölçüsü kýldý. Bütün bunlar mutlak güç sahibinin, hakkýyla bilenin takdiridir (ölçüp biçmesidir). En'âm : 96; O, sayelerinde, kara ve denizin karanlýklarýnda yolunuzu bulasýnýz diye sizin için yýldýzlarý yaratandýr. Bilen bir toplum için âyetleri ayrý ayrý açýkladýk. En'âm : 97; O, sizi bir tek candan yaratandýr. Sizin bir karar kýlma yeriniz, bir de emanet býrakýlma yeriniz var. Biz anlayan bir toplum için âyetleri ayrý ayrý açýklamýþýzdýr. En'âm : 98; O gökten su indirendir. Ýþte biz onunla her türlü bitkiyi çýkarýp onlardan yeþillik meydana getirir ve o yeþil bitkilerden, üst üste binmiþ taneler, -hurma aðacýnýn tomurcuðunda da aþaðýya sarkmýþ salkýmlar- üzüm bahçeleri, zeytin ve nar çýkarýrýz: (Herbiri) birbirine benzer ve (her biri) birbirinden farklý. Bunlarýn meyvesine, bir meyve verdiði zaman, bir de olgunlaþtýðý zaman bakýn. Þüphesiz bunda inanan bir topluluk için (Allah'ýn varlýðýný gösteren) ibretler vardýr. En'âm : 99) yaratýlmýþtýr.
     Ancak Kur’ân-ý Kerîm’de yaratýlmýþlarda son amacýn insan olduðu bildirilmekte, ilgili âyetlerden bu amacýn iki yönünün bulunduðu anlaþýlmaktadýr. 1. Ýnsan hayatýna fayda saðlama, insan hayatýný kolaylaþtýrma.Bu hususla ilgili birçok âyette gökler,yer, denizler, ýrmaklar, nehirler, denizlerdeki gemiler, gece ve gündüz, ay ve güneþ, yaðmur, bitkiler, hayvanlar gibi yerde ve göklerde bulunanlarýn hepsinin insanýn emrine verildiði (müsahhar kýlýndýðý) bildirilir (M. F. Abdülbâkī, el-Mucem, “cal”,“sħr” md.leri). Diyanet Ýslam Ansiklopedisi Yaratma Maddesi) 22/11/2018