Ýnsanlar ilk doðduðu sosyal çevrede atalarýndan miras kalan kültürle yaþamý anlamaya çalýþýrrlar. Daha sonra bazý toplumlarýn birinci ve ikinci kuþaklarý, bazý toplunlarýn ise üçüncü kuþaðý, çeþitli nedenlerle kültürel deðiþimlere uðramýþlardýr.
Bu deðiþimler din kültürü baþta olmak üzere dil ve mekan (Coðrafya) þeklinde gerçekleþtiði görülmektedir. Kiþi ve toplumlarý deðiþimlere mecbur eden nedenlerin baþýnda, þu iki olay büyük rol oynamaktadýr. Bazen baþka toplumlarýn saldýrý ve baskýlarý, bazen de iklimsel ve ekonimik nedenlerdir.
Dünyada birçok toplumun yaþamsal gerçekliði bu doðrultuda olduðuna göre, Türkler bundan nasýl etkilenmiþlerdir? Burasý çok büyük bir önem taþýmaktadýr. Çünkü Türklerin din, dil ve bölge deðiþimlerini incelediðimizde, dünyadaki diðer toplumlarýn yaþadýklarýndan daha derin onormallikler görülmektedir. Bunlara geçmeden önce, Türklerin yaþanmýþ olan gerçek tarihlerini özetleyerek devam etmeye çalýþalým.
Mevcut elde bulunan kaynaklardan da anlaþýldýðý gibi, Türkler Orta Asya kýtasýnýn Ural-Altay dað etekleri ile, Seyhun ve Ceyhun ýrmaðý kýyýlarýnda, kendilerine has Þamanist dini bir kültürle hayata baþlamýþlardýr.
Yaklaþýk olarak m.ö. 250 yýllarýndan itibaren, Doðu Hun, Batý Hun ve Göktürk devleti adýyla, Þamanist din ve öz Türkçe dil yapýsýný m.s. 700 yýllarýna kadar yaþatmayý baþarmýþlardýr. Türklerin belirtilen tarihlerden daha önceki yaþamlarýyla ilgili birtakým abartýlý ifadeler olsa da doðruluðu kanýtlanmýþ deðildir.
Örneðin m.ö.7000’lerde Sibirya`nýn doðusunda yaþadýklarý, daha sonra Türklerin ilk Ýmparatorluklarýnýn m.ö.1700’lere kadar götürülmesi gibi düþüncelerin ileri sürülmesi. Bu tarihlerde Türklerin devlet ve yaþam politiklaraýný kanýtlayacak herhangi bir belge mevcut deðildir. Sadece varsayýmlara dayanýlmaktadýr. Diðer bir yanlýþ ifade ise, 114 Türk Boyunun hepsini birer devlet gibi gösterilme çabalarýdýr.
Orta Asya’dan göç eden Selçuk Bey liderliðinde yaklaþýk 12 Türk Aþireti, Müslümanlaþarak miladi 1030 yýllarýnda Büyük Selçuklu, 1177’de Anadolu Selçuklu ve 1299’da Osmanlý adlarýyla devlet kurmuþlardýr. Ancak bunlarýn hiçbirisine Türk devleti denilemezÇünkü devletin resmi dili Farsça ve Arapça olurken, din kültürü ise Arap Ýslam kurallarýna göre þekillenmiþtir. Türklükle ilgili herhengi bir baðlarý söz konusu deðildir.
Diðer taraftan Ýslamiyet’i kabul etmeyen Türk Oðuz boylarýndan Türkmen, Yörük, Çepni, Peçenek, Kýpçak, Tahtacýlar ve Uygurlar Þamanist ve Manicilik inancýyla asýrlar boyu yaþamayý sürdürmüþlerdir. Þamanizmin Türk kültüründeki önemini ve özelliklerini kýsaca þöyle ifade edebiliriz.
Þamanizm; Dualist Dinler içerisinde yer alan ikili bir tanrý inancýna sahiptir. Bunlar; Kara Bö (Kötü Tanrý) ve Ak Bö (Ýyi Tanrý) þeklindedir. Ýbadet biçimi ise, yaþadýklarý Obalarýn merkezinde büyük çadýrlar kurarak, yazlarý önünde, kýþlarý ise içerisinde yaktýklarý ateþin etrafýnda toplanýp, Kadýn Kamlar (Dini Bilgin) rehberliðinde müzikle birlikte çesitli Þaman Beyitleri söyleyerek ibadet ederler.
Þaman dininde ilk dönemler Kadýnlar Dini yetkinlik ve Bilginlik yaparken, daha sonralarý bu görevi Erkeklerin de yürüttüðüne þahit olunmaktadýr. Ve ayný zamanda, Þaman Kadýnlar, yaþadýklarý çaðýn Lokman Hekimleridirler.
Ýslamiyet’i Kabul eden Türk yöneticilerin büyük çogðunluðu, toplumun Þamanizmi unutmasý ve terk etmesi için, Þaman Kadýnlarý Büyücü Cadýlar olarak aþaðýlamayý hâlâ sürdürmektedirler. Halbki ilk Týp Bilimi Büyücüler, Simyacýlar ve Kimyacýlar sayesinde günümüz modern þeklini almýþtýr.
Þamanizm inanç ve yaþam þeklinde erkek egemenliðinden asla kimse bahsedemez. Aile ve toplumsal yönetimde kadýn (Ana) baþta gelmektedir. Kadýnýn bulunmadýðý yerde, anayý temsilen “Baba veya Kadýnýn Eþi” yerine getirmektedir.
Daha açýk bir ifadeyle, Ortaçað'da tek tarnrýlý karanlýk düþünceler hâkim olmaya baþlarken, adlarýný saymýþ olduðumuz en az yedi Türk Oðuz Boyu buna karþý direnmiþlerdir.
Ýslamiyet’e karþý direnen Türk Boylarýnýn ne kadar yerinde bir tavýr koyduklarýný þundan anlamaktayýz. Kýrýk dökük þekilde de olsa Þamanizm’den kalan ve gümüze kadar getirilen Kýzýlbaþ Alevi Türklerin Ýnanç, yaþam ve insani iliþkilerini gösterebiliriz. Çünkü bir toplum kadýna dini, hukuki ve sosyal özgürlüðü tanýmýýþ ise o toplumun kültürü çaðdaþlýðýn özü demektir.
Türkiye’de dahil Ýslam ülkelerine baktýðýmýzda, Müslümanlýðýn var olduðu günden bu zamana kadar kadýn aþaðýlanmaktadýr. Kadýný hayvanla eþdeðer görme, çoçuk doðuran makina, saçý uzun aklý kýsa ve cinsel obje þeklinde görmeyi sürdüren bir anlayýþ, Allahýn dini de olsa yerin dibine sokulmalýdýr. Bu yüzdendir ki, Ýslamiyet dünyanýn en geri topluluklarýný oluþturmaktadýr.
Þimdi gelelim Türklerin günümze kadar Þamanist inanç kültürüyle yaþasaydýlar, gelecekleri nokta ne olurdu? Bu deðerlendirmeyi iki ana temel yapýdan yola çýkarak cevaplayabiliriz.
Birinci nokta; Þamanizm, Þintoizm, Hinduizm, Brahmanizm, Budizm, Zerdüþtlük, Manizm, Taoizm ve Konfuçyüs gibi inançlarýn mevcut olduðu Asya ülkelerinin geliþmiþlikleri, Türklerde de mümkündü.
Ýkinci bir önemli deðerlendirme noktasý ise, toplumsal yapýlarda kadýnýn erkekle maddi, manevi, sosyal ve hukuki açýdan ayný haklara sahip olan Batý ve Avrupa ülkelerini örnek gösterebiliriz.
Müslüman olmayan Asya ve Uzak Doðu ülkelerinden Japonya, Çin, Güney Kore ve Hindistan’da kadýn üzerinde herhangi bir dini baský ve aþaðýlama olmadýðý için, bu ülkeler sosyal ve hukuk baþta olmak üzere teknolojik açýsýndan önemli geliþmeler kaydetmiþtirlerdir.
Bir toplumda kadýnlarýn din, hukuk, ekonomik, sosyal ve siyasal olarak erkekle ayný haklara sahip olmasý demek, o toplumda geliþmesinin önünde herhangi bir engel kalmamýþ demektir.
Türkler; Asya’nýn ortak kültürel yapýsýyla birlikte, Anadolu gibi zengin kültür ve ticaretin merkezinde bulunduðu halde, Ýslamiyet’i kabulle birlikte Asya ve Avrupa ülkelerinden daha geri bir duruma düþmüþlerdir. Eðer Türkler Ýslamiyet yerine, Þamanizm din kültürüyle yaþasalardý, geliþmiþ Asya ülkelerinden daha ileri bir seviyede olacaðýný rahatlýkla söyleyebiliriz. Çünkü Türkler diðer Asya topluluklarý gibi, arayýþçý bir karaktere sahiplerdi.
Ancak ne zaman ki Ýslamiyet’e sarýlmaya baþladýlarsa, o günden itibaren yerinde saymaya devam etmektedirler. Buna örnek olarak her iki Selçuklu Devleti ve Osmanlý`nýn ekonomik politikalarýndaki “Talan ve Ganimet” mantýðýný gösterebiliriz. Bu yüzden üç tane büyük Ýmparatorluk tuzla buz olmuþtur. Diðer yandan Orta Asya`da yaþayan Türk devletlerinin durumu da pek farklý deðildir.
Cumhuriyet Türkiyesi ise, her seferinde Ýslam mantýðýný öne çýkarmasý yüzünden, hiçbir bilimsel teknik icata imza atmamýþtýr. Sürekli baþkalarýndan satýn alarak kullandýðý araçlarla modern olduðunu iddia etmektedir. Ve Türklerin bu þoven yapýlarýna bütün dünya gülüp geçmektedir.
Sonuç olarak; Büyük Selçuklu, Anadolu Selçuklu, Osmanlý ve Cumhuriyet yönetimleri, Anadolu gibi ekonomik ve kültürel zenginliðe sahip bir bölgeye yerleþmelerine raðmen, ileri ve modern bir toplum olamamýþlardýr. Bu yüzden insan sormadan edemiyor.
Acaba Türkler, Müslümanlýk yerine Þamanist kalsaydýlar, daha mý ileri bir toplum olurlardý? Evet Þamanizm’de, Ýslamiyet’in sahip olduðu kadýný aþaðýlama, ýrk ve cinsiyet düþmanlýðý gibi benzer egoist saplantýlar mevcut olmadýðý için, daha ileri bir Türk toplulumu olabilirlerdi.

     Kaynaklar:
Misea Eliade. Þamanizm - Ýmge yayýnlarý. Ethem Xekgin. Alevilik ve Ýslam - Doz yayýnlarý. Ali Ýsa Nijat. Kýzýlbaþlar-Yurt yayýnlarý. Musa Þanak. Mezopotamya`da Dinlerin Doðuþu - Aram yayýnlarý. Felicien Challaye. Dinler Tarihi- Varlýk yayýnlarý. Fuat Bozkurt. Türklerin Dini - Cem yayýnlarý.


Cemal Zöngür