Bir okurun merhamet konusundaki bir yazýma yaptýðý yorum nedeniyle, yeniden ayný konuda yazma gereði duydum. Okurun yorumu þöyleydi: "Gönderdiði 3 semavi dinin mensuplarý arasýnda yüzyýllardýr süregelen din savaþlarýnda milyonlarca insan can verirken, Hitler 6 milyon Yahudiyi fýrýnlarda yakarken, derin uykularýndayken habersizce yakalandýklarý depremlerde binlerce insan betonlar altýnda ezilerek can verirken, merhametlidir Yaradan..." (Rabb’imi tenzih eder, yüceltirim)

Dünya hayatýndaki imtihaný kavrayamayan insanlarýn zorluk zamanlarýnda ya da bir felaketle karþý karþýya kaldýklarýnda isyana varan sözlerine tanýk oluruz. Marmara depremi sonrasý, bir köþe yazarýnýn yazýsý da buna önemli bir örnekti. "Ýsyanýmý baðýþla Tanrým" diye baþlayan yazý "Taþ üstünde taþ býrakmayan gazabýn enkaza çevirdi yurdumu... Hiddetine amenna, lakin nerde merhametin?.." gibi cümlelerle devam ediyordu. (Rabb’imi tenzih eder, yüceltirim)

Bu insanlarýn kafalarýndaki soru þudur; "Madem Allah kullarýna karþý çok merhametli, neden böyle zorlu olaylarý yaratýyor?”

Kuþkusuz bunun en önemli sebebi, insanýn dünya hayatýnda zorluk ve sýkýntýyla eðitilmesi. Dünya yalnýzca eðlenmek, evlenmek, gezmek, yiyip içmek kýsaca zevk ve sefa için yaratýlmadý. Allah böyle bir yaþam dileseydi dünyayý yaratmaz, tüm kullarýný cennette yaratýrdý. Zorluklar olmalý ki insan Allah’a olan baðlýlýðýný, aþkýný ve sadakatini kanýtlayabilsin. Yaþadýðý her zorluk insana, Rabb’inin üstün gücü karþýsýndaki aczini hatýrlatýr. Ýnsan, yaþanan felakete engel olamadýðýnda, aczinin ve Allah’ýn yardýmýna ne denli muhtaç olduðunun farkýna varýr; verilen nimetlerin önemini daha iyi takdir eder. Allah, yarattýðý kusursuz imtihan mekaný olan dünyada, kullarýný hem zorluk hem de kolaylýkla imtihan eder.

Yukarýdaki soruya Ýngiliz filozof John Hick’in cevabý ise þöyledir:

“Dünya bir gözyaþlarý ýrmaðý deðildir. Bir ruh oluþturma ýrmaðýdýr. Anne babalar çocuklarýný bazý zevklerden mahrum býrakýrlar. Onlarýn bazý þeyleri acý tecrübelerle öðrenmelerine de izin verirler. Hatta ceza verip acý çektirirler. Bunu yapmalarýnýn nedeni kýsa vadeli hazzýn yanýnda kendine hakim olma, bilgelik, ahlaki erdem ve kendini gerçekleþtirme gibi önemli þeylerin var olduðuna inanmalarýdýr. Çocuðun bakýþ açýsýndan bu zalimce görünür. Ancak bu görüþ yanlýþtýr ve çocuðun bu görüþü savunmasýnýn nedeni anne babanýn daha geniþ perspektifini kavrayamamasýdýr. ”

Evet, dünya bir ruh oluþturma, daha uygun bir deyimle olgunlaþtýrma ýrmaðý. Zorluk zamanýnda, iman eden ve etmeyen insanlar birbirinden ayrýlýr. Ýmtihan yaþayan kiþi samimi iman sahibiyse imtihanýnda Rabb’ini görür; sýkýntý duymaz. Sabreder, tevekkül eder. Sýkýntýsýný giderecek olan Allah’týr; bunun bilincinde O’ndan yardým diler, içten dua eder. Bu, iman sahibinin eðitim sürecidir; kiþi böylece Rabb’ine daha yakýnlaþýr.

Allah, yarattýðý felaketlerle insanlara, dünya üzerindeki yaþamýn gerçekte pamuk ipliðine baðlý olduðunu, Kendi büyüklüðünü, gücünü ve O’nun dilemesine karþý gelemeyeceklerini hatýrlatýr. Ve dünyaya yönelik çabalarýnýn hiçbir karþýlýðý ve kazancý olmadýðýný...

Allah dilese, saniyeler süren depremler, yangýnlar, yanardað patlamalarý, sellere yol açan yaðmurlar saatlerce hatta günlerce sürebilir. Ýnsanlar, baþlarýna gelenlerin þaþkýnlýðýný yaþarken, yeni felaketlere maruz kalabilirler. Bu, kuþkusuz Allah için kolaydýr. Ancak Allah rahmetiyle insanlarý korur.

Doðal felaketler kaderin bir tecellisi olarak meydana getirilen olaylar. Canlarý Allah verir, Allah alýr. Bazen tek tek bazen topluca ölür insanlar. Allah canlarý tek tek almak zorunda deðil kuþkusuz. Ýnsanlar tek tek öldüðünde normal karþýlayan insan, özellikle bir felaket sonucu topluca ölüm olduðunda neden isyan eder?

"O, yaþatan ve öldürendir; gece ile gündüzün aykýrýlýðý (veya ardarda geliþi) da O’nun (kanunu)dur. Yine de aklýnýzý kullanmayacak mýsýnýz? (Mü’minun Suresi, 80) buyrulur Kur’an’da. Her bela, musibet ve felaket, gece ile gündüzün ard arda geliþi gibi Allah’ýn kanunu. Felaketler ve ölüm haktýr; çünkü Hak’tan gelir.


Tüm insanlarýn her birinin kaderi Allah Katýnda an an belirlenmiþtir. Ýnsanýn doðduðu ve öldüðü an dahil tüm yaþamý, tüm detaylarýyla Allah katýnda, O’nun sonsuz hafýzasýnda tek bir an olarak mevcut. Yaþanan her anýn yaratýlýþýnda da sayýsýz hayýr ve hikmetler vardýr. Kuþkusuz insanlar, Allah’ýn "... Dilediði kadarýnýn dýþýnda, O’nun ilminden hiçbir þeyi kavrayýp-kuþatamazlar." (Bakara Suresi, 255)

Kendi iradesi dýþýnda doðan insanýn, yine Allah’ýn dilemesiyle yaþamý sona erer. O halde ölümler karþýsýnda üzülmek, isyan etmek, direnmek yanýlgýdýr.

Ölüm Þekli, Kiþinin Ölüm Anýnda Yaþadýklarýnýn Kýstasý mýdýr?

Ölüm sebebi ya da þekli ne olursa olsun, müminlerin canlarý ölüm melekleri tarafýndan "Selam" ile ve güzellikle alýnýr. Ýnkarcýlarýn canlarý ise yüzlerine ve sýrtlarýna vurularak, acýlar içinde alýnýr. Müminlerin canlarýnýn alýnma anýndaki güzelliði ya da inkâr edenlerin ölüm anýnda çektiði acýyý, o an yanýnda bulunanlar anlayamazlar. Kur’an, "Hele can boðaza gelip dayandýðýnda, Ki o sýrada siz (sadece) bakýp-durursunuz, Biz ona sizden daha yakýnýz; ancak görmezsiniz. (Vakýa Suresi, 83-84-85) ayetleriyle bu konuyu açýklar.

Ayetlerdeki ifadelerde, ölüm anýnda kiþinin yaþadýklarýný yanýndaki insanlarýn anlayamadýklarý açýktýr. Bu da imtihanýn bir sýrrýdýr. Ölen kiþinin görünüþte zorlukla can vermesi ya da ani bir kalp kriziyle uykuda bir anda can vermiþ olmasý bir kýstas deðil. Dolayýsýyla yanarak, boðularak ya da betonlar altýnda ezilerek de can verse, iman sahibi insan acý çekerek ölmez. Örneðin, Peygamberimiz(sav) de vefat ederken zorlu bir görünüm almýþtýr ancak kuþkusuz caný güzellikle alýnmýþtýr. Son sözlerinin de,”Refik-i Âlâ’ya” yani ‘Yüce Dosta’ olduðu haber verilir.

Sonuç olarak; yaþanan olaylarý sebep kýlarak Allah bizden bir þey talep ediyor olabilir. Allah’ýn ne istediðini, bizden hangi konuda kendimizi düzeltmemizi istediðini düþünerek bulmamýz gerekir.

Þunu unutmayalým; zorluklar karþýsýnda sabýr ve tevekkül göstermeyen ve isyaný seçen kiþinin, Rabb’ine döndürüldüðünde yaþayacaðý piþmanlýk çok daha zorludur. Ölümler karþýsýnda yapmamýz gereken Allah’a boyun eðmek, gönülden dua etmek, umudumuzu yitirmemek. Ölümle Rabb’ine kavuþanlar için Allah’ýn hepsine rahmet etmesi ve sonsuz yaþamda güzellik ve nimetler içinde bir yaþam nasip etmesi için dua etmek.

Allah, imtihan zamanýnda dahi olsa rahmetinden umut kesmememizi, dua ve itaat etmemizi, boyun eðmemizi ister. Az þükrettiðimiz yönünde bizi uyarýr. "Her nefis ölümü tadýcýdýr. Biz sizi, þerle de, hayýrla da deneyerek imtihan ediyoruz ve siz Bize döndürüleceksiniz. (Enbiya Suresi, 35) buyurur. Dolayýsýyla hiç kimsenin dünyada kalmayacaðý açýk. Deprem, yangýn ya da farklý bir sebeple de olsa her nefis ölümü tadacak; ölümü kabullenemeyen insan da tadacak. Ve her insan Allah’ýn huzuruna gidecek. O halde bu yanlýþ üsluptan kaçýnýp, boyun eðmek en doðru olandýr.

Allah’a iman eden insan, O’nun sonsuz merhametinden kuþku duymaz. Ýnanmýyorsa, zaten inanmadýðý Allah’ýn merhametini sorgulamasý anlamsýzdýr.

Bir felaket sebep kýlýnarak da gerçekleþse, ölüm bir felaket deðil, doðum gibi son derece doðal bir olaydýr. Ölen insan iman sahibi ise onu Rabb’ine kavuþturan bir köprüdür. Unutmayalým; Allah kullarýna zulmedici deðildir.

(Onlara) Hatýrlatma (yapýlmýþtýr); biz zulmedici deðiliz. (Þuara Suresi, 209)