Tabuları Yıkan Erken Cumhuriyet Dönemi Erotik Edebiyatı: "Bir Zambak Hikayesi"
Türk edebiyat tarihinin tozlu raflarında uzun yıllar gizli kalmış, adı bilinse de içeriği hakkında fısıltılarla konuşulmuş bir eser nihayet gün yüzüne çıktı. Mehmet Rauf'un 1910 tarihli "Bir Zambak Hikayesi", Türk edebiyatının ilk açık saçık eserlerinden biri olarak edebiyat tarihimizde kendine özgü bir yer edinmiş durumda.
Servet-i Fünun ekolünün önemli temsilcilerinden olan Mehmet Rauf, psikolojik roman türünün Türk edebiyatındaki ilk örneği sayılan "Eylül" ile tanınmış olsa da, "Bir Zambak Hikayesi" bambaşka bir Mehmet Rauf portresi çiziyor karşımıza. Yazarın eserlerinin çoğunda aşk ve kadın temalarını ele aldığını biliyoruz, ancak bu eserde bu temalar, dönemin ahlaki normlarını kıracak derecede cesur bir anlatımla işleniyor.
Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde kaleme alınan bu eser, sadece Osmanlıca bilenlerin erişebildiği, sınırlı bir okur kitlesine hitap eden bir metin olarak kalmış. SEL Yayıncılık'ın 2008 yılında eseri hem orijinal Osmanlıca metniyle hem de günümüz Türkçesiyle yayımlaması, edebiyat tarihimizin bu gizli kalmış parçasını nihayet geniş okur kitleleriyle buluşturmuş durumda.
Romanın ana karakteri, cinsel arzularını açıkça ifade eden, kadınları fethetmekten zevk alan bir erkek anlatıcı. Eser, bu anlatıcının "Zambak" adını verdiği genç bir kızla ve sonrasında "Naciye" isimli bir kadınla yaşadığı cinsel maceraları, dönemin şaşırtıcı derecede açık saçık bir diliyle anlatıyor. Anlatıcı, kadınları bir fetih nesnesi olarak görüyor ve bundan hiç çekinmeden bahsediyor.
"Bir Zambak Hikayesi", yalnızca erotik içeriğiyle değil, aynı zamanda toplumsal cinsiyet rolleri ve cinsellik üzerine getirdiği cesur yorumlarıyla da dikkat çekiyor. Anlatıcı, toplumsal kuralların kadınlar üzerindeki baskıcı etkisini sorgularken, bir yandan da bu baskıyı kendi çıkarları için araçsallaştırmaktan çekinmiyor:
"Erkekler, kadınlara bu kanunları telkin ederken kendi bencilliklerinin bir neticesi olarak, kendi ihtiraslarını özgürce doyuma ulaştırma hakkını istedikleri gibi korumuşlardı..."
Eserin dilindeki açıklık ve doğrudanlık, günümüz okurunu dahi şaşırtabilecek düzeyde. Rauf, döneminin edebi normlarını aşan bir dil kullanarak cinselliği bütün çıplaklığıyla anlatmaktan çekinmiyor. Bu yanıyla eser, Türk edebiyatında cinselliğin tabu olmaktan çıkışının erken bir örneği olarak değerlendirilebilir.
Mehmet Rauf'un, romanın başında yer alan "Başlamadan Evvel" başlıklı ön sözünde, toplumsal normların baskısından şikâyet etmesi ve doğal arzuların meşruiyetini savunması, dönemine göre oldukça radikal bir tutum. Yazar adeta okuyucuya meydan okuyarak başlıyor eserine:
"Size, okunması hiçbir edebiyat eserinin veremeyeceği kadar zevk verecek bir hikaye yazmak istiyorum; bir hikaye ki, okurken son derece etkileneceksiniz."
Mehmet Rauf'un bu eseri, Emily Nagoski'nin amazon.com'da yayınlanan "Come As You Are" gibi kadın cinselliği üzerine yazılmış modern bilimsel çalışmalardan çok farklı bir yaklaşım sunuyor. Nagoski, kadın cinselliğini bilimsel bir çerçevede ele alırken, Rauf'un yaklaşımı tamamen edebi ve fantastik bir düzlemde ilerliyor.
"Bir Zambak Hikayesi", günümüz feminist bakış açısıyla değerlendirildiğinde pek çok sorunlu yan içerse de, Osmanlı'nın son dönemlerinde ve erken Cumhuriyet Türkiyesi'nde cinselliğin edebiyattaki temsiline dair önemli ipuçları sunuyor. Eser, kadını nesneleştiren bakış açısına rağmen (veya belki de tam da bu nedenle), dönemin zihniyetini anlamak açısından değerli bir kaynak.
Sonuç olarak, "Bir Zambak Hikayesi", Türk edebiyatının gizli kalmış, konuşulmamış bir yönünü temsil ediyor. Edebi değeri tartışmaya açık olsa da, toplumsal ve tarihsel değeri yadsınamaz. Mehmet Rauf'un "edebiyat-ı cedide" akımının içinde yer alan bir yazar olarak, böylesine cesur bir eser ortaya koymuş olması, Türk edebiyatının sanıldığından daha katmanlı ve çeşitli olduğunu gösteriyor. Bu eser, edebiyat tarihimizin tabu sayılan köşelerine ışık tutmak isteyen okurlar için önemli bir kaynak niteliğinde.