LÝDERLERÝN BÝLMESÝ GEREKEN 101 ETÝK ÝLKESÝ
Kitabýn Adý: Ethics 101 What Every Leader Needs to Know
Kitabýn Yazarý: John C. MAXWELL
Yayýn Evi: Time Warner Book Group
Yayýnlandýðý Yýl: 2003

Bölüm 1

Ýþ Etiði Nereye Gidiyor?

Ýnsanlar hayatlarýnýn her alanýnda etik davranýlmasý gerektiðine inanýrlar, ancak yapýlan araþtýrmalara göre örnek aldýðýmýz meslek gruplarýndaki insanlar ya da güvendiðimiz meslek gruplarý bile iþ yaþantýlarýnda etik olmayan davranýþlar sergilemektedirler. Ancak asýl sorun onlarýn etik olmayan davranýþlar sergilemelerinden ziyade, onlarýn etik olmalarý gerektiðini savunan kiþilerinde aslýnda kendi hayatlarýnda etik olmayaný yapma meyili göstermeleridir.
Bunun en büyük nedenleri arasýnda iþletmelerde çalýþanlardan olsun, yöneticilerden olsun bazý beklentiler vardýr, hayatýmýzda ailelerimizin bizden beklentileri vardýr, bu beklentileri karþýlayamadýðýmýz takdirde duyduðumuz eksiklik bizleri doðruluðuna inanmadýðýmýz þeyleri yapmaya iter. Hayatýmýzda yanlýþ olduðunu bildiðimiz þeyleri yaparken, kendimizi savunabilmek için, yaptýklarýmýzý bazý temellere dayandýrýrýz. Fletcher’a göre, sevgi içinde bulunulan durum göz önüne alýndýðýnda, yalaný, hýrsýzlýðý, kopyayý ve hatta cinayeti bile haklý çýkarabilir.
Bu nedenle insanlarýn yaþamlarýnýn farklý noktalarýnda etik dýþý davranýþlara yönelememeleri için, alanlar içinde etik ilkeler oluþturulmalý ve bu etik ilkelerin temeline de herkesin kabul edebileceði, doðruluðuna inandýðý düþünceler yer almalýdýr.
Ýþletmelerde ise çalýþanlarýn doðru yoldan ayrýlmamasý için bazý etik ilkeler geliþtirilirse, o zaman cezalandýrma korkusuyla dahi olsa bireyin etik olmayandan uzak durmasýný saðlayacaðý savunulmuþtur.
Bir diðer hususta baþlangýçta çalýþanlar etik olsa da, çevresindekilerin etik olmayan davranýþlarýný görüp, haksýzlýða uðradýklarýna inandýkça, kendilerinin de etik olmayaný yapmaya baþlayýp, bunu alýþkanlýk haline getirdiklerinden söz edilmiþtir. Oysa güçlü kiþiliði olan insan hangi þartta olursa olsun uzun vadede olsa, bir gün haksýzlýkla bir yerlere gelenlerden daha iyi yere geleceklerini bilirler.

Bölüm 2

Niçin Bu Kural Altýn

Bireye ne kadar etik olduðu sorulursa, her insan etik olduðunu ya da hemen hemen etik bir insan olduðunu iddia eder. Bunun en büyük nedeni de aslýnda bireylerin de etik olmayý benimsemeleri, ancak kaybetmeyi sevmediklerinden dolayý, zor bir durumla karþýlaþtýklarýnda etik olmayaný seçmeleridir.
Ýnsanlarýn etik davranabilmeleri için, bireyin kendilerine bir takým kurallar belirlemesi gerektiðinden bahsedilmiþtir. Bu kurallarýnda temelinde ise kültür yapýmýza þekil veren dinlerin etkisi büyüktür ve dinler incelendiðinde ortak paydanýn kendimize nasýl davranýlmasýný istiyorsak, diðerlerine de öyle davranmamýz gerekliliðidir.
Pek çok insan altýn kuralýn varlýðýný kabul eder, çünkü hiç kimse kötülük yaptýðý için kendisine güvenilmesini bekleyemez. Çalýþma hayatýnda ise, insanlar birbirlerini önünde yer almak istedikleri için kestirme yollara yönelebilirler, ama bunun uzun vadede kendilerine, arkadaþlarýna ve iþletmeye zarar verdiðinin farkýnda olmamalarýdýr. Önemli olan tepeye ulaþmaya çalýþýrken, diðer insanlarýn da çýtasýnýn sizinle birlikte yükselmesine imkân vermek, ayný payda da toplanabilmektir, ancak o zaman gerçek baþarý elde edilebilir.
Büyük ya küçük her insan aslýnda doðrunun ne olduðunu bilir, sadece onu nasýl uygulamasý gerektiðini köþeye sýkýþtýðýnda unutur. Oysa güçlü bir karakter için, koþullar ne olursa olsun dürüstlükten ayrýlmamaktýr.
Altýn kural da amaç, bir kiþinin kazanmasý deðil herkesin kazanmasýdýr. Çevrenizdekilere zarar vererek geldiðiniz nokta ya da haksýz kazançlar asla baki kalamaz. Bazý insanlar karþýsýndaki insanýn zayýflýklarýný kullanarak üstünlük elde etmeye çalýþýrlar, oysaki yapýlmasý gereken karþýmýzdakinin zayýflýklarýný geliþtirmesine yardýmcý olmaktýr.
Diðer bir gerçek de diðerleri etik davranmýyor diye etiklikten uzaklaþmaktansa, etik davranarak diðerlerinin de bizimle ayný çizgide yürümelerine destek olmaya çalýþmaktýr. Ýþletmelerde dürüstlük ilkesinin hâkim olabilmesi için gerek liderler, gerekse diðer çalýþanlar arasýnda özendirme uygulamalarý olmalýdýr. Kiþinin hatalarý yüzünden cezalandýrýlmasý yerine, o hatalarýn onun eðitimi için gerekliliðine inanýlýrsa, kiþi hatalarýný en kýsa zamanda düzeltmek için çabalayacaktýr. Oysaki kiþiye verilen olumsuz tepki onun haksýz yollardan baþarý elde etmek için çalýþmasýna neden olacaktýr.

Bölüm 3

Altýn Kural Seninle Baþlar

Bu bölümde karþýlýklý güvenin moral üzerindeki etkisinden bahsedilmiþtir. Moral eðitimleri personelin etik davranýþlar konusunda güçlendirilmesini saðlar. Altýn Kuralýn benimsenmesi için her günün bir kýsmý bunu düþünmek için ayrýlmalýdýr. Bunun en iyi yolu da ne istediðini düþünmekten baþlamaktýr.
Her insan cinsiyet, ýrk, dil, din ayrýmý gözetmeksizin güvenilir olmak ister. Bunun için insanlarýn kendisinde olduðunu kabul etmesi gereken bazý hususlar vardýr. Bunlarýn baþýnda deðerli olduðunu hissetmek gelir. Ýþletmelerde çalýþanlara ne kadar deðer verilir, onlarýn düþünceleri önemsenirse, o kadar çabuk ve etkili baþarý elde edilir.
Bir diðer husus ise, beðenildiðini bilmektir. Ýnsanlara yaptýklarýndan duyulan memnuniyeti aktarmak, onlarýn daha da memnun edecek iþler yapmalarýný teþvik eder.
Güvenilir olduðunu hissettirmek de önemli bir husustur. Henry L. Stimson “Uzun yaþamda öðrendiðim ana ders, bir insaný güvenilir yapmanýn en iyi yolunun ona güvendiðini, güvenilmez kýlmanýn tek yolunun ise güvenmediðini hissettirmek.” olarak karþýlýndakine tutumun önemini açýklamýþtýr. Benso di Cavour “Birine güvendiðinde hata yapma olasýlýðý, güvenmediðinde ortaya çýkacak hata yapma olasýlýðýndan daha düþüktür.” der.
Saygýdeðer olduðunu hissettirmenin, temelinde ise öncelikle kiþinin kendisine saygý duymasý yatar. Eðer bireyin kendine saygýsý varsa, karþýsýndakine de kendisine davranýlmasýný istediði gibi davranýr.
Ýnsan iliþkilerinde karþýlýklý anlayýþ temeldir, çünkü birey karþýsýndakini anlamak için çaba göstermezse onu yanlýþ yargýlayabilir. Karþýmýzdaki insaný anlamamýzýn temelinde ise, genellikle o konuþurken onu dinlememiz ya da kendi düþüncelerimize saplanýp kalmamýz yatar, oysaki dikkat edildiðinde bazen temelde ayný olan þey, baþka yollarla aktarýlmaya çalýþýlmýþ olabilir. Bu nedenle karþýmýzdakini dinlemeye ve onu anlamaya özen göstermeli, sonra da anlaþýlmayý beklemeliyiz.
Kiþinin kendini iyi hissetmesi güven içerisinde gerçekleþen ve karþýlýklý anlayýþa dayanan görüþmelerle mümkündür.

Bölüm 4

24 Saat Yaþamak – Altýn Yaþam

Ýnsanlar çevresindekilerin karakterlerini eleþtirirken oldukça acýmasýz davranýrlar, oysaki kendilerine dönüp baktýklarýnda çok da farklý deðillerdir. Birileri hakkýnda eleþtiri yapmadan önce kendimizin o konuda yeterince iyi olduðumuza emin olmalýyýz, aksi takdirde karþýmýzdakine söylediklerimiz doðru bile olsa etkiliðini kaybeder.
Kiþilerin seçimleri de karakterleri ile iliþkilidir, doðru kararlar alabilen birey, güçlü bir kiþiliðe sahiptir. Eðer örnek bir baba, eþ, iþçi ya da yönetici iseniz, saðlam bir karakteriniz var demektir.
Her ne kadar insanlar zor durumda kaldýklarýnda hatalar yapsalar da, karakteri gerçekten güçlü olan insan bu yanýlgýlara düþmez, böylelikle hayatýnýn her aþamasýný deðerli anlarla doldurur. Ýnsanlar anýnda farkýna varmadýklarý sürece, genellikle kendilerini tehlike altýnda hissederlerse yanlýþ kararlar alma eðilimindedirler. Ýnsanlar çevresindekilere yanlýþý ve doðruyu birbirinden ayýrabilmeleri için sürekli telkinlerde bulunurlar.
Her insan etik kararlar alýrken kendi içsel baskýlarýný kurarlar, çünkü eðer bu baskýlarý kurmazlarsa halk arasýnda istedikleri yere gelemeyeceklerine inanýrlar. Halkýn karalarý ise, diðer insanlarýn içlerinde barýndýrdýklarý çeþitli baskýlarý içerir ve kimse etik olmayan davranýþlarýn uygulanmasýna izin vermez.
Bazý insanlar da etik kararlar alma konusunda tepki göstermemeyi tercih ederler. Hatýrlanmasý gereken önemli bir husus da ataletin de bir karar olmasýdýr. Ancak iþletmeler ne olursa olsun çalýþanlarýn köþeye sýkýþtýklarýnda bir karara varmalarýný tercih ederler, çünkü ancak bu þekilde varlýklarýný devam ettirebileceklerine inanýrlar.
Ýþletmelerde çalýþanlarýn daha verimli olabilmesi için vaatlerde bulunulur. Çalýþanlar ellerinden gelenin en iyisini yapmalarýna karþýn, eðer iþverenler, yöneticiler vaatte bulunduklarý þeyleri yerine getirmezlerse hayal kýrýklýðýna uðrarlar. Oysa Black “Ýyi þeyler yapan insanlar, er ya da geç ödüllendirileceklerdir.” der.
Bir diðer hususta kimsenin bizi eksikliklerimizle hatýrlamasýný ya da baþkalarýnýn eksiklikleri olmasýný istemeyiz. Bu nedenle asýnda etik standartlara uyup, karþýmýzdakilerin bizi denetlemesine olasýlýk vermek eksikliklerimizi azaltacaktýr.

Bölüm 5

Altýn Kuralýn Paslanmasýna Neden Olabilecek 5 Faktör

Ýnsan aldýðý kararýn doðruluðuna inanýrken, bu kararýn her zaman olumlu sonuçlar getirmeyeceðini bilmelidir. Eðer bunun ayrýmýna varmazsa, olumsuzluklar karþýsýnda yanlýþ yollara sapma eðilimi gösterebilir.
Sürekli yenilenen kültür içerisindeki kiþilerin üzerinde hissettikleri baskýnýn ortadan kaldýrýlmasýna yönelik çalýþmalar yapýlmalýdýr. Eðer bu yapýlmazsa, birey zor duruma düþtüðünde doðruyu seçmek yerine, yanlýþa yönelip kolaylýkla durumdan kurtulma yoluna gidecektir. Ýþ yerinde yöneticinin gözüne girmek için, daha fazla satýþ yapabilmek için ya da daha yüksek notlar alabilmek için sürekli baský altýnda hissedilmektedir.
Ýnsanlar kendileri için iyi olduðuna inandýklarý þeyleri yaparlar, ama kimi zaman sonuçlarýný düþünmezler. O an için onlara zevk verecek þey, baþkalarýný ya da kendilerini olumsuz etkileyebilir. Bunun için zevk alacaklarýný düþündükleri þeyleri yapmadan önce, düþünmeli ona göre adým atmalýdýrlar. Kötü durumlara karþý gereken önlemi almamak, cesaretsizliktir diyen Mark Twain, insanlarýn en uygun davranýþý seçebilmeleri gerekliliðini savunur.
Son yýlarda konu olan en önemli skandallardan biri de idarecilerin pozisyonlarýndan kaynaklanan güçlerini suistimal etmeleridir. Hiç kimse gücünü kullanýrken, güvenli olmada tedbirli ya da yeterince iyi deðildir. Güç kullanan patronlarýn aslýnda idareci narsistler olduðu savunulmuþtur. Onlar içtiðinde sizin baþýnýz aðrýr ve asla teþekkür etmezler. Bu tür idareciler bir gün ister istemez sona yaklaþýrlar.
Altýn Kural üzerine yapýlan çalýþmalarda ortaya çýkan bir hususta, gururun etik kurallara uyulmamasýna neden olma eðilimine yönelik tuzaklar kurmasýdýr. Ýnsanlara iþe yerlerinde gurur yapmamalarýna yönelik öðütler verilir.
Temel olan herkes için doðru olanýn ayrýmýna varmaktýr. Eðer kiþi önceliklerinin farkýnda olmazsa, aldýðý zayýf kararlar sonucu sýkýntýya düþebilir. Kiþi hayatýndaki seçimlerde önceliklerini doðru olarak belirlemelidir.

Bölüm 6

Altýn Fýrsatlarý Yakalama

Her insan altýn bir fýrsat yakalamak ister. Ýþadamlarý genellikle bir þeyleri elde etmek için çaba gösterirler. Hiç kimse kendisine dönüp bakmaz, altýn fýrsatlarýn her daim meslek hayatýnda, yatýrýmlarda ya da pazarda olduðunu düþünürler, aslýnda en büyük fýrsat kiþinin kendi deðiþimidir. Çünkü kendi yaptýklarý, duygu ve düþünceleri olmadan, baþka fýrsatlar elde edilemez.
Eðer altýn fýrsatlar yakalamak istiyorsanýz, öncelikle güçlü bir karakter geliþtirmek için çabalamalýsýnýz. Hangi durumda olursanýz olun etik davranarak yalandan uzak durmak kendinizdeki deðiþim için yapabileceðiniz ilk adýmdýr. Bunun için yaptýklarýmýzýn sorumluluklarýný alabilmeli, kiþisel disiplinimizi geliþtirebilmeli, zayýflýklarýmýzýn farkýna varmalý ve onlarý geliþtirmek ya da savunma mekanizmalarý geliþtirebilmek için çaba gösterebilmeli, öncelikleri belirlerken deðerlerinizi baz alabilmeli, hatalarýnýzý kabul edebilmeli, onlar için af dileyebilmeli, finansla ilgili tedbirler alabilmeli, öncelikleriniz arasýna ailenizi koyabilmelisiniz ve insanlarýn gözünde deðerli olmak için çaba göstermelisiniz.

Bölüm 7

“Midas Dokunuþu” Nasýl Geliþtirilir?

Eski Frigya kralý Midas, bir gün yardýmcýlarýndan birini eski arkadaþý Dionysus’a verir. Eðlence tanrýsý olan Dionysus kendisine bir dilek hakký tanýdýðýnda ise, dokunduðu her þeyin altýna dönüþüp dönülemeyeceðini sorar. Diledikten sonra bir aðaca dokunur aðaç altýn olur, atýna dokunur at altýn olur, birkaç dakika içinde dünyanýn en zengin insaný olmuþtur. Ancak karný acýkmaya baþladýðýnda yemek masasýnda dokunduðu her þey de altýn olmuþtur. En kötüsü ise, kýzý kendisine sarýlmak istediðinde altýn bir heykele dönüþtüðü andýr. Bunun üzerine Dionysus’a gider ve verdiði gücü geri almasýný ister. Dionysus onu Pactolus nehrinin kaynaðýna gönderir ve orda banyo yaptýðýnda her þeyin normale döneceðini söyler. Kýzýný da alýp nehre giden Midas yýkandýðýnda, her þey ilk zamanki haline döner. Deðiþen tek þey, Midas bu yeteneði geri alýndýðýnda artýk eskisinden daha mutludur.
Birilerinden ilham almak, birilerinin bize zor zamanýmýzda yardým etmesi, kalben düþünmesi, kötü hissettiðimiz ve özel anlarýmýzda aynýmýzda olmasý, bizimle zaman geçirmekten hoþlanmasý, birlikte yaþadýklarýmýzý hafýzasýnda tutmasý için, karþýlýklý fedakârlýklar yapmalýyýz. Karþýmýzdakinden beklentilerimiz olmadan dürüst olur, hatalarýmýzý fark ettiðimizde düzeltmeye çalýþýr, karþýlýksýz yardýmlarda bulunursak hayatýmýzda karþýlýklý deðerlere sahip iyi iliþkiler kurabiliriz.

Sonuç

Altýn Olmak Ýsteyen Ýnsan…

“Benim için ne yapabilirsin?” diye sorar.
Anlaþma yapmak için karar alýr.
Finansal güç için ailesini kurban eder.
Baþkalarýnýn davranýþlarý için gerekçeler oluþturur.
Kendisi önceliklidir.
Paralarýný sayar.
Deðerleri servetinin temeline oturtulmuþtur.


Altýn Kuralý Hedef Alan Ýnsan…

“Senin için ne yapabilirim?” diye sorar.
Karakteri için karar alýr.
Ailesi için finansal gücünü kurban eder.
Baþkalarýnýn davranýþlarý için iliþki kurar.
Diðerleri önceliklidir.
Arkadaþlarýný sayar.
Serveti deðerlerinin temeline oturtulmuþtur.