Birbirinizle "en uygar olmak"ta yarýþýnýz.

ÇAÐDAÞ UYGARLIK

Uygarlýk deðil, "çaðdaþ uygarlýk".
Her ne durumda olursak olalým, ulaþacaðýmýz "baþ hedef"imiz bu olmalý. Sonuca varmak için düþeceðimiz en kestirme yol, "çalýþkan olmak"tan geçer. Çalýþan, bir þeyler üreten insan, baþarýyla kucaklaþan uygar insandýr. Böyle ensanlarýn sayýsý çoðaldýkça, üzerinde yaþadýðýmýz yeryüzü daha da güzelleþecektir. Aralarýnda bulunmaktan gurur duyduðumuz bütün insanlar daha mutlu olacaktýr.
"Uygarlýk ne?" sorusuna karþýlýk ararken, sözlüklerdeki tanýmlarýna kapýlýp kalmayalým. Nedense bazý tanýmlar, açýklamak istediðimiz düþünceleri tam olarak karþýlayamýyor. Bu arada tanýmlara kapýlýp kalmak da, çok kere insaný, doðru sonuçlara götüremiyor. Çünkü deðiþik coðrafyalarda yaþayanlarýn uygarlýk anlayýþlarý da baþkalýklar gösteriyor. Beride ayaða kalkmak bir saygý ifadesiyken, ötede ayaklanma anlamýna geliyor.
O halde nedir uygarlýk?
Uygarlýk, temelinde anlama ve kavrama yeteneði bulunan bir yaþama biçimidir. "Ya çaðdaþ uygarlýk?" denirse, "adam olmak"týr derim. Baþka bir tanýma gerek var mý?
Sonsuz güzelliklerin kucakladýðý, gazilerimizin anýlarýnýn çýnladýðý, þehitlerimizin kutsal kanlarýyla sulanan, tarihin altýn taçlarla süslediði "göz alýcý bir ülke" de yaþýyoruz. Üzerinde yaþadýðýmýz bu topraðýn hakkýný vermeli, bizden sonra gelecek olanlara da "en seçkin bir çiçek" olarak býrakmalýyýz. Sadece bu sonuca ulaþmak için de, uygar olmak zorunda bulunduðumuzu hiçbir zaman aklýmýzdan çýkarmamalýyýz.
Uygarlýðý benimsemekle kalmamýþ, onu yaþama biçimi olarak seçmiþ olan milletlerin; önceki ve sonraki hayatlarý, her topluluk için çekici birer örnektir. Örnek olmalar, hatta örnek almalar bile, milletleri heyecanlý bir yarýþa iter. Bu yarýþýn sonunda birtakým milletler, yaþamak için deðil, daha iyi yaþamak için yola düþtüklerinin farkýna varýrlar. Daha iyi yaþamak ve gelecek kuþaklara da bu özelliklerini aktarabilmek için, var güçleriyle, gece demez, gündüz demez, býkýp usanmadan çalýþýrlar. Ancak bilinçli olarak yapýlan bir çalýþma, "çaðdaþ uygarlýk sofrasý"ný önümüze getirir. Bu sofrada; çekilen çilelerin, dökülen alýn terlerinin paylaþýlmasýndan doðan büyük bir mutluluk karýþýmýza çýkar. Adýna yaþamak da denilen, kýrk odasý kilitli sarayýn bütün kapýlarý, ilkinden sonuncusuna kadar tek tek açýlýr. Bu açýlýþlar, uygarlýðýn sýnýr taþlarýný belirler.
Demek ki þimdi, hepimize büyük bir iþ düþüyor. Eðer biz de, içinde yaþadýðýmýz dünyanýn örnek alýnanlarý arasýnda bulunmak istiyorsak; bilimde, teknolojide, sanayide, ticarette, politika ve sporda en önde olmak zorundayýz. Bunu, akýl defterimizin bir köþesine yazmalý ve asla unutmamalýyýz. Çünkü sen güçlü olursan, bütün dünyayý kucaklarsýn. Aykýrý durumlarda da bütün dünya, tepene çýkar. Bu durumun en keskin iki örneði; ABD ve Irak'týr. Amerika Birleþik Devletleri, uygarlýk denilen hemen bütün alanlarda "imrenilerek ulaþýlmasý gereken" dünya lideri bir ülkedir. Saðlam temeller üzerine kurulan bu devlet, hem tek baþýna, hem de yanýna aldýðý diðer devletlerle birlikte günümüz dünyasýna damgasýný vurmuþtur. Teknolojinin seçkin devi güçlendikçe, yeni dünya düzeninde tartýþmasýz bir aðýrlýðýn sahibidir. Uygar olmanýn nimetlerini teke tek kullanarak, kendisini örnek alan diðer devletlerle ya da uluslararasý kuruluþlarla birlik olup, "el ele vererek", Saddam'ýn Irak'ýný bile sýraya sokmuþtur.
Uygarlýðýn ýþýklý göstergelerinden en baþta geleni, "millî egemenlik haklarýna saygý"dan geçer. Her uygar toplumun elbette kendi kimliði, yaþama biçimi, sözün özü millî kültürü de olmalýdýr. Bu kültürün harcýnda; demokratik deðerlere, dinî inançlara, insan hak ve hürriyetlerine, ortak çýkarlara, her alanda yardýmlaþmaya, bütün artý ürünlerde bölüþebilmeye istekli olmaya, dünyanýn neresinde olursa olsun, derisinin ve millî kimliðinin rengine bakýlmaksýzýn insanlara hizmet etmeye, adam gibi yaþamaya ve yaþatmaya "tam bir baðlýlýk" bulunmalýdýr. Yoksa uygarlýk denilen yolun sonu, "vahþet"e çýkar, deðil mi?
Günümüz dünyasýnýn bazý noktalarýnda, kavga ve dehþetin sýcak karnýnda, söz konusu vahþetin izleri var. Teknolojik geliþmelerin ahlâksýzlarý, modern silahlarýn tetiklerinin çekileceði, yedisinden yetmiþine sayýsýz canlarýn yok edileceði "ölüm tarlalarý"ný oluþturmakta gecikmiyorlar. Sudan bahanelerle, hem de bir hiç uðruna yürekleri delik deþik edilen insanlarýn baðrý, yanýk. Ölüm tacirleri kafalarýnýn bir yerine, "yangýn yerlerinde daha gür bir hayatýn baþladýðýný" not etseler, hiç olmazsa, uygarlýk denilen güzelliðe bir adým da olsa, yaklaþýrlar. Bu yaklaþmalar, uygarlýk çiçeðinin ömrünü de arttýrýr. Böylece yeryüzünü dolduran bütün insanlar da, mutluluktan uçar.
"Þu dünyada bölüþülmeyecek ne var?", anlamak gerçekten zor. Ancak birtakým insanlar, adalet dairesinin dýþýna çýkanlar, birbirleriyle çekiþmekte ve kýskançlýkta yarýþanlar; güzelim yeryüzünü, rezilliklerin diz boyunu çoktan aþtýðý "korkunç hesap tarlalarý"na çeviriyorlar. Hesaplaþmalar kurulu düzeni sarsýyor, insanlýðý uygarlýktan uzaklaþtýrýyor. Unutmayalým ki bu sonuç, herkes için çok kötü.
O halde iþin bu noktasýnda, uygarlýk yolunda bize düþen iþ ne? Ne yapmalý, nasýl bir çýkýþ yolu bulmalýyýz? Uygar insan için, aklýn yolu birdir.
Bir kere kendimizi, hiçbir dönemde asla kazananý çýkmayacak olan uygarlýk yarýþýna hazýrlamalýyýz. Birbirimizle "en uygar olmak"ta yarýþmalýyýz. Yarýþa çýkarken, henüz baþlama noktasýna gelmeden; adil olmaya özen göstermeli, bizimle yola çýkan, dahasý önceden yola çýkmýþ olan bütün yarýþmacýlara deðer vermeli, karþýlýklý olarak birbirimize muhtaç olduðumuzu unutmamalýyýz. Çünkü saygýya dayanan her iþ, baþarýyla biter. Bütün baþarýlarýn altýndaki tek ve gerçek imza da, inançtýr. Yola çýkmak için hazýrlýk yapan karýncaya sormuþlar: "Nereye böyle?" demiþler. Onun Kâbe'ye, hacc görevini yerine getirmek amacýyla yola çýktýðýný anlayýnca da, "Ah, vah!" etmiþler, "Sana yazýk olur, vazgeç" diye diretmiþler. Ne yapýp ettilerse de, ne türlü dil döktülerse de, karýnca aldýrmamýþ. Son çare; "Bu bacaklarla mý?" deyip korkutmuþlar. Karýnca, kestirip atmýþ: "Evet!" demiþ. "Oraya bu bacaklarla gidemezsem bile, hiç olmazsa uðrunda ölürüm ya!" karþýlýðýný vermiþ.
Ayýn fethini ben gördüm. Ayda atýlan ilk adýmlar, beni de heyecanlandýrmýþtý. Millet olarak bizim de yepyeni heyecanlara ihtiyacýmýz yok mu? "Var!" diyorsanýz, iþte þimdi bütün iþ, size düþüyor. Mars'a bayrak dikmekten baþlayarak, uzayýn fethine hazýr mýsýnýz?
Korkmayýn caným! Uzayýn bilinmezlerine ulaþmak, "bilgi çaðýnda devrim yapmak" için, sadece uygar olmak yeter.
Bu defa da biz deneyip, belki de uðrunda ölsek, fena mý olur?

Oyhan Hasan BILDIRKÝ