“Kim konuþabiliyorsa insandýr. Çünkü konuþma bilgelik, bilgelik konuþmadýr.” Luther

MÖ 551-479 yýllarý arasýnda yaþamýþ olan Çin düþünürü Konfüçyüs;
“Bir ülkeyi yönetmeye çaðrýlsaydýnýz yapacaðýnýz ilk iþ ne olurdu?” sorusuna þöyle cevap vererek dilin önemini çok güzel ifade eder:
“ Hiç kuþkusuz, dili gözden geçirmekle iþe baþlardým. Dil kusurlu olursa, sözcükler düþünceyi anlatamaz. Düþünce iyi anlatýlamazsa, yapýlmasý gereken þeyler doðru yapýlamaz. Ödevler gereði gibi yapýlamazsa, töre ve kültür bozulur. Töre ve kültür bozulursa, adalet yanlýþ yola sapar. Adalet yoldan çýkarsa, þaþkýnlýk içine düþen halk ne yapacaðýný, iþin nereye varacaðýný bilemez. Ýþte bunun içindir ki hiçbir þey dil kadar önemli deðildir.”

Ayrýca, Konfüçyüs; “Dildeki anarþi sokaktaki anarþiden daha tehlikelidir.” diyerek bekli de günümüz toplumunda, günlük konuþma ve yazmadaki bozulmalarý, istilâlarý belirtmek istemiþtir. Görüyoruz ki dil, çaðlar boyunca her zaman önemini korumuþtur.

Türkçe, ana dili edinimi ve geliþimi dersi olduðu için öðrencilerin saðlýklý bir kiþisel geliþim gösterip topluma uyum saðlayabilmesinde en önemli derstir. Türkçe, ayný zamanda öðrencinin Türkçe ve Türkiye Cumhuriyeti’ne olan baðlýlýðýnýn saðlamlaþtýrýldýðý, bu iki Cumhuriyetin ayrýlmaz unsurlarý olan milli kültür, milli kimlik ve milli bilinç duygularýnýn saðlam temeller üzerinde inþasýnýn yapýldýðý bir mihver derstir.

Türkçe, sadece bilgi ya da beceri dersi deðil, hem bilgi hem de beceri dersidir. Sadece Türkçe ve edebiyat derslerinde deðil, diðer tüm derslerde de Türkçenin üzerinde önemle durulmasý gerekir. Çünkü Türkçe, bir kimlik dersidir. Bu nedenle üzerinde düþünmemiz gereken nokta, bizler bu kimliði çocuklarýmýza nasýl ve hangi bilinç düzeyinde verebiliyoruz, aþýlayabiliyoruz sorusudur.

Bir dili “biliyorum” diyebilmek ve “öðretebilmek” için öncelikle o dilin dört temel beceri alanýna hâkim olmak gerekir. Bunlar; okuma, yazma, dinleme ve konuþmadýr.

Okuma ve dinleme sayesinde anlar; yazma ve konuþma sayesinde de anlatýrýz. Anlatabilme becerimiz anlayabilme becerimizle doðru orantýlýdýr. Bu dört unsurun yanýna beþinci olarak da dil bilgisi kurallarýna hâkimiyeti ve kullanabilmeyi koyarýz.

Anlayabilirsek anlatabiliriz. Anlatabildiðimiz þeyleri de anlamýþýz demektir. Okuma ve yazma olmadan da bu karþýlýklý etkileþime girmemiz mümkün deðildir. Toplum olarak tamama yakýn okur ve yazarýz. Ancak hangi anlamda okuruz ve yazarýz? Dolayýsýyla da okumayan ve yazmayan bir toplum ne kadar anlayabilir veya yazabilir? Cevabýnýn araþtýrýlmasý gereken bir diðer nokta da budur.

Öðrencilerin “yarýþ atý” olarak görüldüðü, “eleþtirel düþünme”den uzak, ezberci bir anlayýþla dilin dört temel becerisine hâkim olmasý beklenebilir mi? Dil kullanýmý bozuk radyo ve televizyon programlarýný seyreden çocuklar ne kadar diline hâkim olur, onu sever ve saygý duyar? Kitap, gazete, dergi okumayan anne babalarýn çocuklarý, dilin toplum hayatýndaki yeri ve önemi ile baðýmsýzlýk arasýndaki iliþkiyi ne kadar anlayabilir? Bu anne ve babalar, çocuklarýný, geleceðin bekçisi, geçmiþin öðreticisi ve geleceðin kurucusu nasýl yapar?

Burada bizlere düþen en önemli görev, bilinçli olma mecburiyetidir. Bilinçli toplum bilinçli bireylerden oluþur. Toplumu oluþturan bireyler önce ailede daha sonra okulda sistemli olarak eðitim ve öðretim faaliyetlerine tâbi tutulurlar. Bu baðlamda geçen süre kültür temellerin atýldýðý dönem olarak çok önemlidir. Ancak unutmamak gerekir ki en önemli dönem aile ile birlikte geçen süredir.

Bu dönemde çocuðun karþýlaþtýðý her türlü ürün, faaliyet, davranýþ çocukta geleceðe yönelik olarak izler býrakýr. Bu izler zamanla onun kiþiliðini oluþturarak toplum içindeki yerini ve davranýþlarýný belirler.

Televizyon programlarýnýn içeriðine baktýðýmýz zaman “eðiticilik” niteliðinin hemen hemen hiç düþünülmediði, niceliksel deðerlerin ön planda tutulduðu görülür. Bunun neticesinde de toplumda baþkalarýný özenen, kiþisel geliþimini tamamlayamamýþ, kaba kuvveti kullanabilmeyi güçlü olmak olarak tanýmlayan gençler yetiþmektedir. Tüm bu görünenler ýþýðýnda Türkçe dersinin yeri nedir?

Türkçe dersi baþta “seçici” olmayý öðretmelidir. Türk ve dünya edebiyatýnýn seçkin örnekleriyle öðrencinin tanýþmasýný saðlayarak klasik eserlerden zevk almayý öðretmelidir. Okumayý alýþkanlýk haline getirmelidir. Dilde kaliteyi yaþatarak bu kaliteyi hayatýmýzýn her alanýna katabilmeyi öðretmelidir. Peki, bu nasýl olur? Baþka bir önemli soru da budur. Ýlk önce nitelikli eðitimle nitelikli öðretmenler yetiþtirilmelidir. Þöyle bir benzetme yapýlabilir: Öðretmen, yönetmen; öðrenci ise oyuncudur. Kaliteli yönetmen olmadan kaliteli oyun ve oyuncu olmaz.

Bir diðer sorun da hangi kimlik sorusudur. Türklük mü Türkiyelilik mi? Alt kimlik mi üst kimlik mi? Türkiye’de gerçek anlamda kimlik sorunu olduðunu düþünmüyorum. Atatürk, “Türk Milleti” derken “ýrk” olarak Türkiye Cumhuriyeti’ni kuranlarý belirtmemiþtir. Ýþte burada Türkçe dersi öðrenciye birey olarak Türk milletinin bölünmez bir parçasý olduðunu, tek bir kimliðinin olduðunu aþýlayan derstir.

Türkçe, bizi biz yapan deðerlerin dersidir. Türkçe, Atatürkçülüðün dersidir. Türkçe, varlýðýmýzýn adý, geleceðimizin teminatýdýr. Unutmamak gerekir ki Türkçe olmadan ne Türk yurdu olur ne de Türk adý kalýr.

“ Biz insanlarý kelimelerle yönetiriz.” Disraeli


Ahmet Çaylar, 24.06.2007