Kýzýlderililerin hepsinin olmasa da bir kýsmýnýn Türk kökenli olduðunun söylendiðini duyarýz bazen..Ancak haklý olarak bu savýn doðru olup olmadýðý konusunda þüphelere de kapýlýrýz..Elbette bu insanlarýn yani “Kýzýlderili” ya da bir galat-ý meþhur olarak “indians” olarak anýlan insanlarýn kökeninin þu veya bu olmasýnýn, yani kafataslarýnýn þeklinin bizim için çok da önemi yok..Sonuçta onlar kendilerini þu anda farklý bir halk ya da millet olarak tanýmlýyorlar..Kökenleri nereden gelirse gelsin bu insanlar binlerce yýldýr Amerika kýtasýnda yaþýyorlar ve bu binlerce yýllýk süre de onlarýn yepyeni bir millet olarak baþkalaþmasýna yeter bir süredir..Bulgar Türkleri daha kýsa bir sürede Bulgar milleti diye apayrý bir millet olmuþlardý bildiðiniz gibi...Bunlara Türk soyundan gelen Finler ve Macarlar da eklenebilir..Fakat bu insanlarla bir þekilde akraba olduðumuzu bilimsel verilerle ispat edebiliriz..Bunu ispat için kullanýlabilecek en önemli araçlardan birisi de bildiðiniz gibi dildir..Pek çok Kýzýlderili dilinin Ural-Altay kökenli diller olma ihtimali hem de kuvvetli olarak vardýr…Bering boðazý yoluyla Orta Asya’dan Amerika’ya göçen Orta Asya halklarýnýn tamamýnýn da Türkler olduðunu söylemek imkansýzdýr..Ancak Kýzýlderili dillerini incelediðimizde bu kýtaya göçen milletler içinde Türk milletinin de atalarýnýn var olduðu kesindir..Yoksa Kýzýlderili dillerindeki Türkçe kökenli kelimeleri açýklamamýz asla mümkün olmazdý..Elbette Osmanlý döneminde Amerika’ya göçen “Meluncanlar” denen topluluðun Kýzýlderililerin dillerini etkilediði gerçeðini de unutmamamýz yerinde olur..Zira Meluncanlar büyük bir ihtimalle Osmanlý Türkçe’si konuþuyorlardý..Bildiðimiz gibi bu Türkçe, Arapça ve Farsça kelimeler itibariyle zengin bir lehçeydi..Ýþte Kýzýlderililerin yakýnlarýna yerleþtirilen Meluncan’larýn Kýzýlderili dillerini etkilediðini varsayarsak, bu dillerdeki bazý kelimelerin Arapça ya da Farsça kökenli olma ihtimalini de göz ardý etmememiz gerekir..Bir Kýzýlderili kavmi olan Çerokilerin dilindeki “saat” gibi Arapça kökenli kelimelerin de baþka bir izahý zor görünmektedir..Üstelik “hadjo” (haco) þeklinde telaffuz edilen ve Osmanlý Türkçe’sinde ve günümüz Türkçe’sinde sýklýkla kullanýlan Farsça kökenli “Hoca” (Hace) kelimesi de ancak Meluncan’larýn dillerinin etkisiyle açýklanabilir.Biz bu gerçeði inkar etmemekle birlikte Orta Asya’dan göç edildiði þekliyle Kýzýlderili dillerinde kalan Türkçe kelimeler üzerine odaklanmak istiyoruz..Küçük de olsa bulacaðýmýz benzerlikler bizleri ortak bir kökene en azýndan Moðollarla, Japonlarla olduðu gibi Kýzýlderililerin bazý boylarýyla da akraba olabileceðimiz gerçeðine bizi götürür…Bu gerçek de belki Kýzýlderililerin Türkiye’ye, Türklere daha sýcak bakmasýna vesile olabilecek geliþmeleri doðurabilir..
   Bizim asýl amacýmýz Türkçe’nin köklü ve de büyük bir dil olduðunu gözler önüne sermektir..Bu çalýþmalarýmýz neticesinde dünya milletlerinin ve bilhassa da Amerikanýn yerli halklarýnýn güzel dilimiz Türkçe’mize sevgiyle bakmasýný saðlayabilirsek mutlu oluruz..Bu amacýmýz da daha büyük bir tali gayeye odaklanmýþtýr..Biz Türkçe’yi sadece bir Irkýn dili olarak görmüyoruz..Bu dil Ýran’dan Yunanistan’a, Doðu Türkistan’dan Bosna Hersek’e, Hindistan’dan Arnavutluk’a kadar binlerce yýl yaþanmýþ büyük bir medeniyetin ve de kültürün simgesi olmuþ bir dildir..Ýnsanlýðýn kurtuluþunun ise medeniyetimizin sahillerinde olduðunu görmekteyiz..Türkçe de bu medeniyetin ve kültürün dili olarak bu medeniyete yaraþýr þekilde, haþmetli, düzenli ve de güzel bir dildir..Dünya milletlerinin Türkçe’ye yönelmesi demek, onlarýn Türkleþmesi anlamýna gelmez.Bizim de dünya insanlarýný Türkleþtirmek gibi bir gayemiz asla yoktur.Zaten böyle bir ýrkçý ve de asimle edici bir anlayýþý benimsememiz mümkün de deðildir..Belki Büyük bir medeniyetin ortak kültür dili olan Türkçe yoluyla insanlar, Doðunun, Asya’nýn huzurlu limanlarýna sýðýnarak, çaðýn bunalýmlarýndan kurtulabilirler..Reçete bizim medeniyetimizdedir…Reçetenin dili ise Türkçe’dir..Dünya insanlarý kurtuluþlarýnýn reçetesini tam manasýyla okumak istiyorlarsa Türkçe’yi öðrenmek, sevmek zorundadýrlar..Bu da ancak Türkçe’nin güzelliklerini, zenginliklerini dünyaya haykýrmakla mümkün olabilir..Yani Türkçe, harflerine kadar içine sindirdiði, medeniyeti, dini, kültürü haykýrmak istemektedir..Bu bir boþalma hamlesidir..Binlerce yýlýn elmaslarla, mücevherlerle dolup taþmýþ birikimini baþka kültürlere, dünyalara ulaþtýrma çabasýnda olan önderimiz; Dilimiz Türkçe’nin ricasýný yerine getirmekteyiz..O bize kendisini gösterdi, biz de bu acizane aynalýðýmýzla onu dünyaya gösterme azmindeyiz..O bizle konuþtu, biz de þu zavallý mikrofonluðumuzla onu evrene dinletme aþký içindeyiz..Ýþte þimdi Kýzýlderili diliyle bir yakýnlýk hisseden Türkçe bakalým nasýl konuþmaktadýr ve bu yakýnlýðý haykýrmaktadýr görelim:

   Kýzýlderili’lerin sayý sitemleri incelendiðinde Türkçe’nin bu dillerdeki izlerine rastlamaktayýz..
   Örneðin “Bir” sayýsýný ayný anlamda üstelik ayný seslerle bazý Kýzýlderili kavimlerinin dillerinde bulmamýz oldukça þaþýrtýcýdýr..Bilhassa dilbilim alanýnda pek çok bilim adamý yetiþtirmiþ Amerika bu gerçekleri neden daha açýk ve güçlü bir þekilde haykýrmamaktadýr bilinmez…Biz Amerikanýn yerli kavmi olan Kýzýlderilileri Kowboy (çoban) filmlerinden öðrendiðimiz kadarýyla savaþçý, kafa derisi soymayý seven, beyazlarý öldürme alýþkanlýklarý olan insanlar olarak tanýmaktayýz…Halbuki onlarýn yüzlerce yýl katliamlara maruz kalan ve de bugün soyu nerdeyse tükenmiþ bir millet olduklarýný da hatýrlamamýz gerekiyor..Ýþte bu özgürlüðüne düþkün kavmin Çin seddini defalarca aþmýþ Türklerle ve diðer özgürlüðüne düþkün orta asya milletleriyle akraba olduðunu bu “bir” sayýsý bir kere daha ilan ediyor..Tarahumara Kýzýlderililerinin dilinde Türkçe’deki “Bir” sayýsý “Bire” þeklinde Guarijo Kýzýlderililerinde ise ayný sayý “Pire” þeklinde yine bu kelime ile ayný kökenden gelerek baþkalaþan “Wihl” (Bir>Whir>Wihl) Quileute dilinde binlerce yýldýr yaþamayý baþaran Türkçe kelimelerdendir…Yuki, Nuxalk gibi Kýzýlderili boylarýnda bu “Bir” sayýsý “Maw” “Panwi” þekillerinde yaþamaktadýr ki bu küçücük örnekler bile binlerce ses ihtimali içinde Türkçe’deki “Bir” sayýsýyla bu kadar benzer seslerle telaffuz edilmelerinin ortak bir kökenle açýklanabileceðini gösteren nadide örneklerdendir..
   Türk dillerinde hemen hemen hiç deðiþmeden “iki” ya da “yiki” þeklinde telaffuz edilen “iki” sayýsý Bir sayýsýndan daha yaygýn bir þekilde ufak ses farklýlaþmalarýyla birlikte Kýzýlderili dillerinin tamamýna yakýnýnda yaþamayý baþarmýþtýr..Bazý kullanýmlarda mesela; Jicarilla Apaçilerinde “Naakii” Batý Apaçilerinde “Naki” þeklinde baþlarýna bir “n” ünsüzü alarak yaþamayý baþarmýþlardýr…Lavrentian dilinde “Tigneny”, Pomo dillerinde “Kaw”, Koyukon dilinde “Netih”, Powhatan dilinde Ninge, Carrier dilinde “Nanki”, Çipewyanlarýn dilinde “Naki”, Willapa dilinde “Natke”, Kato dilinde “Nakaa”, daha belirgin bir þekilde Sarcee/Tsuut'ina dillerinde “Ekiyi”, Pawne dilinde “Pitku” þeklinde baþa “p” ünsüzü alarak, Inezeno Chumash dilinde Iskom þeklinde, Cochimi dilinde “kuak” formunda, Karok lisanýnda “Áxak” (x=Gýrtlaksý hýrýltýlý h) Havasupailarda “Xuwak” , Mojave dilinde “Havik”, Highland Chontallarýn dilinde “Oguéh” þeklinde aslýný açýkça andýrýr bir ses dizgesiyle, Kueçularda “Ýskay” sesleriyle kullanýlan kelimenin Türkçe kökenli Ýki, eki, yiki þekillerinde telaffuz edilen “Ýki” kelimesiyle benzerliði aþýrý bir dilbilim bilgisini gerektirmeyecek þekilde aþikardýr..
   Diðer sayýlarda da çok benzerlikler olmakla birlikte bilhassa “beþ” sayýsý pek çok Kýzýlderili dilinde Türkçe “beþ” sayýsý ile benzerlik göstermektedir..Bu kelimenin Kueçu dilinde “piska”, Mutsun Ohlone dilinde “Parwes”, sesler ters dönmüþ bir þekilde Maya dilinde “Job”, Wyandotlarda adeta Türkçe’deki seslerle ayný biçimde “Weyþ” (Beþ>Weþ>Weyþ) þeklinde telaffuz edilmesi de tesadüf olmasa gerektir.. Susquehannock dilinde “Wisck”, Seneca yerlilerince “Wis”, Mohawklarca “Wis” þeklinde ve pek çok Kýzýlderili lehçesinde benzer þekillerde telaffuz edilen bu kelimelerin Türkçe “Beþ” kelimesi ile ortak bir kökenden geldiðini söylemek “iki kere iki dört eder” demek kadar doðrudur..Diðer sayýlar da bilhassa “üç” ve “dört” sayýlarý da dört kelimesini andýracak seslerle Kýzýlderili dillerinde halen yaþamaktadýrlar..
   Yine Kýzýlderili dillerinde “Su” kelimesi Türkçe ile benzer þekilde yaþamaya devam etmektedir…Kýzýlderili lehçelerinin çoðunda su yerine “Akar” “akan” “aký” gibi akan sularý anlatan Türkçe kelimelerin kökünden gelen kelimeler de kullanýlmaktadýr..Herhalde Amerika’ya göçen Türkler su ihtiyaçlarýný Amerika’da bolca bulunan “Akarsular” yoluyla karþýlamýþlar ve zamanla bu “akar” kelimesi su kelimesinin yerini tutmuþtu..Þimdi Kýzýlderili dillerindeki “su” anlamýný karþýlayan kelimeleri örneklerle görelim.Batý Apaçileri “su” kelimesinin biraz deðiþimiþi olana “tu” kelimesini kullanmaktadýrlar..Çipewyanlar, Willapalar, Katolar, Hupalar, Mattolalar, Navajolar, Sarceler da ayný kelimeyi su anlamýnda kullanmaktadýr..Bu kelime diðer bazý Kýzýlderili oymaklarýnda da Tu, ta, to ya da benzer þekillerde kullanýlmaktadýr..Peltek bir þekilde bu “su” kelimesini telaffuz ettiðinizde “tu” denileceðini bir düþünün..Ayný mantýkla Koyukonlar “to” þeklini kullanmakatdýrlar.
   Etcheminler ise farklý bir þekilde “Shamogoon” þeklinde baþkalaþtýrarak bu kelimeyi kullanmýþlardýr…Muhtemelen “sub-akan” kelimeleri birleþik telaffuz edilmiþ zamanla bu kelimeler “Subakan>Sabakan>Samakan>Samokan>Þamokon>þamogon” þeklinde deðiþimlere uðramýþlardýr..Tabii ki bu benzerlikler baþka þekillerde de izah edilebilir..Ancak diðer kýzýlderili dillerini incelediðimizde bu savýmýzý destekleyici argümanlara ulaþmaktayýz.. Maliseet-Passamaquoddy dilinde su anlamýnda kullanýlan “Samakan” kelimesi, bizim “Þamogon” kelimesinin kökeni konusunda söylediklerimizin doðru olabileceðini açýkça göstermektedir..Hele bir de Powhatan dilinde su anlamýný karþýlamak üzere kullanýlan “Suckquahan” kelimesini görmemiz bizim doðru bir mantýk üzerinde olduðumuzu adeta Kýzýlderili dilini Türkçe’ye baðlayan þifreleri adým adým çözme yolunda olduðumuzu bize göstermiþtir.. “Sudagi” þeklindeki örnek de Pima Bajo dilinde yaþayan ve bu savýmýzý kanýtlayan delillerden birisi olarak kendini bize göstermektedir..
   Arikara dilinde bu “su” kelimesi “tstoho”(sýtoho) þeklinde Türkçe’deki bazý seslerini muhafaza ederek telaffuz edilir.Pawne dilinde isi bu “su” kelimesi daha da aþikardýr; “Kiítsu'” Bu kelimenin aslý belki de “gitsu” yani “giden, akan su” olabilir.. Chitimacha dilinde ise bu “su” kelimesi deðiþik bir yolla baþkalaþmýþ “s>k” deðiþmesi yaþanmýþtýr.. (Sub>Kub>Kuw>Ku) Achumawi dilinde baþa gelen bir “a” ünlüsü bu kelimeyi farklýlaþtýrmýþ fakat “s” sesi aynen muhafaza edilmiþtir..Su kelimesi “as” kelimesine dönüþmüþtür.. Cochimi dilinde su kelimesi “tasi” þekline dönüþmüþtür..ta-si…Si kelimesi ile “su” kelimesi arasýndaki benzerlik oldukça açýktýr..
   Su kelimesinin “akar” kelimesi ile ifade edildiðini ispat eden örneklerden olmak üzere Cocopa dilindeki “erkah” kelimesini gösterebiliriz..Kirpik>kirpik kelimelerindeki deðiþimin bir benzeri akar>erka kelimeleri arasýnda yaþanmýþ olabilir.. Esselen dilindeki asanax(h) belki de “sulak>sunak>asunak>asanak>asanax” þeklinde bir deðiþim geçirmiþtir..Ya da bu kelime su-lýk kelimesinden gelmiþtir..Ya da yine içinde “su” kelimesinin geçtiði baþka bir kökenden gelmiþtir bu kelime..Achumawi dilindeki deðiþime benzer bir þekilde, Karok dilinde de su>aas deðiþimi vardýr.. “Saundustee” þeklinde bir kullaným Wyandotlarda kullanýlmaktadýr..Baþtaki “sau” sesleri ile Türkçe “su” kelimesinin sesleri arasýndaki benzerliði söylemeye bilmem gerek var mý?Muhtemelen eski Türkçe’de “Sub” þeklinde var olan kelimenin aslý “sab” kelimesi idi..Zamanla bu kelime “b” dudaksý sesinin de etkisiyle “a” sesinin yuvarlaklaþmasýyla “sub” oldu..Belki de Kýzýlderili dilindeki bu “sau” örneði gibi örnekler daha öncelerdeki “sab” kelimesinin deðiþik bir biçimde farklýlaþmasý yoluyla oluþmuþ da olabilirler..
   Az önce “Akar” kelimesinin Kýzýlderili dillerinde “su” anlamýnda kullanýlmýþ olabileceðini ifade etmiþtik..Ýþte bu iddiayý güçlendiren örneklerden birisi de Choctaw dilindeki “Oka” kelimesidir.. “Akar>Aka>oka” hatta bazý Kýzýlderili lehçelerinde bu akar kelimesi sadece “ka” þekline bile dönüþmüþtür..Kýzýlderili dillerinde “su” kelimesi ile en kuvvetli baðlantýyý Mutsun Ohlonelerde görmekteyiz..Bu yerliler adeta Türkçe þekliyle “su” kelimesini kullanmaktadýrlar..Biz “su” onlar ise Türkçe’nin farklý bir aðzýný konuþurmuþ gibi ayný kavram için “si” kelimesini kullanmaktadýrlar.. Coeur d'Alene yerlilerince kullanýlan “sýkwe” kelimesinin de “su” kelimesi ile baðlantýlý olduðu açýktýr..Az önce “sulak” ya da “sulýk” kelimesinden gelen kelimeler olabileceðinden bahsetmiþtik..Ýþte bu iddiamýzý kuvvetlendiren örneklerden biri olarak karþýmýzda Sinkiuse dilinde “Sawolik” Wenaçi dilinde de “Savulk” kelimeleri durmaktadýr..(Sub-lik>Suwlik>Sawolik) Colville ve Nespelem lehçelerinde bu kelimenin “Si'ulk” þeklinde telaffuzu iddiamýzý daha da güçlendirmektedir. Kalispel dilindeki “Se'uliq” örneði de sanki bize “haklýsýnýz” der gibi haykýrmaktadýr.. Bu durumda diðer örneklerin tamamý birleþtiðinde güçlü bir delil ortaya çýkmaktadýr..Bu deliller de þunu kesin olarak ortaya koymaktadýr ki Kýzýlderili dilleri ile Türkçe arasýnda bir akrabalýk vardýr.Biz farklý kelime örneklerini incelemeye devam edelim..
Türklerin asýrlardan beri içli dýþlý olduðu köpekleri bir hatýrlayalým..Orta Asya’da köpekleri evcilleþtirmiþ bir kavim elbette bu geleneklerini Amerika kýtasýnda da sürdürmüþ olabilir..O halde eski Türkçe’de “Köpek” anlamýný karþýlamak üzere kullanýlan, bugün de halen kullanýlmakta olan “Ýt” kelimesini bir arayalým bakalým.Abenaki dilinde “it” kelimesine benzer bir kelime “adia” kelimesi, Cree dilinde yine benzer bir kelime “atim” Montegnaislerde “atemu” Naskapi dilinde ise yine “atim” kelimelerinin bulunmasý herhalde tesadüf olmasa gerek..Gros Ventre dilinde ise adeta aynen bu kelime kullanýlmaktadýr..Bu kýzýderili halký it kelimesini “et” þeklinde telaffuz ederek kullanmaktadýr..Powhatanlar “attemus”, Sarcee/Tsuut'ina dilinde Tł-ítc'á þeklinde it kelimesi bazý sesler ilavesiyle yaþamaktadýr.. Tlingitler “it” kelimesini “keitl” þeklinde telaffuz etmektedirler..Vaylakiler ise yine öne bir “n” ünsüzü ekleyerek bu kelimeyi “n-ati” þeklinde yaþatmaktadýrlar..Demek ki Kýzýlderili lehçelerinin çoðunda kurallý bir deðiþim yaþanmýþtýr..Bazý lehçe ya da dillerde baþa “L” bazý lehçelerde “N” bazý lehçelerde de “t, x” gibi ünsüzler gelerek kelimeler baþkalaþmýþtýr adeta..Arikara dilinde de bu it kelimesinin önüne “x” ünsüzü gelmiþtir kelime “xats” þeklinde yerleþmiþtir..Daha pek çok lehçede “it” kelimesi ve türevlerine rastlamamýz mümkündür..
   Bu sefer farklý bir yöntemle birkaç Kýzýlderili dilini ayrý ayrý inceleyelim:
Mesela þimdi Abenaki diline bir bakalým..Bu dille Türkçe arasýndaki benzerlikleri bulalým..Bu dilde Hey! Ünlemi Türkçe’dekiyle neredeyse aynýdýr..Kway! þeklinde telaffuz edilir..Tabii ki pek çok farklý dilin tesiriyle Kýzýlderili dillerinde büyük baþkalaþmalar da görülmüþtür ancak yine de Türkçe ile ortak yönler bu dillerde bulunmaktadýr..Yine bu dilde söylemek, demek fiili Türkçe’deki –de fiiliyle aynýdýr..Bir Abenaki de- fiilini karþýlamak için ý-da- fiilini kullanýr ki baþtaki ý sesi bu kelimenin de- kökünden geldiðini anlamamýza engel deðildir.Yine bildiðimiz gibi eski Türkçe’de Ýyi anlamýnda Eygu kelimesi kullanýlýrdý…Ýþte Abenaki dilinde bu kelime biraz farklýlaþarak yaþamaya devam etmiþtir..”y” sesi “L” sesine dönüþmüþtür..Kelime karþýmýza “Oligu-oligo” þeklinde çýkmýþtýr..Yine bu dilde bazý Türkçe kelimeler açýk olmasa da kelimelerle birlikte kalýplaþarak yaþamaya devam etmiþtir..Örneðin “O iyidir” cümlesi “Olig-en” þeklinde kurulur..Burada da eski Türkçe’de “bu, o” anlamlarýna gelen “an” kelimesini “en” þeklinde bulmaktayýz..Ýsterseniz bir cümle inceleyelim.. “Ni didam oho..” Bu cümleye baktýðýmýzda N sesinin M sesinden baþkalaþtýðýný Bu Ni kelimesinin aslýnýn Mi kelimesi olduðunu unutmayalým..Bunu baþka bir örnekle ispat da edeceðiz.Bir de burada Amerika’da asýrlardýr hüküm süren Anglo-Sakson dillerinin de etkisinin varlýðýný unutmamak gerektiðini de söyleyelim..Zira cümle diziliþi bizi aldatabilir..Þimdi bu cümlenin anlamýný söyleyelim ayný dizilimle.. “Ben derim “evet” Þu “didam” kelimesine bir bakýn.. “Dedim” kelimesinden baþkalaþmýþ bir kelime gibi gözüküyor…Abenaki dilindeki zamirler de Türkçe zamirlerle benzerlik göstermektedir..Mesela “O” adýlýný karþýlamak üzere kullanýlan zamirlerden birisi de “YO” zamiridir ki buradaki ses benzerliði oldukça bellidir..Erkek anlamýna gelen “San-oba” kelimesinde oba kelimesi erkekliði çaðrýþtýran apa kelimesinden gelmiþtir muhtemelen..Yine kadýn kelimesi yerine bu dilde “behaným” kelimesi kullanýlýr ki bugün de çoklukla kullandýðýmýz Türkçe “haným” kelimesinin ta kendisidir bu kelime..Yine “bu gün” demek için “bame gizakak” kelime grubu kullanýlýr..Bame ile Bu, gizakak ile de gün ya da güncük kelimeleri arasýndaki þaþýrtýcý benzerlik de bir kökendaþlýðý çaðrýþtýrmýyor mu?Bizi asýl þaþýrtan örnek yarýn anlamýna gelen “Saba” kelimesidir..Kurmanç lehçesinde “Sibe” þeklinde telaffuz edilen bu kelime “Sabah” kelimesinden gelmektedir..Ancak “sabah” kelimesi köken itibariyle Türkçe bir kelime deðildir..Bu kelime Arapça’dan geçmiþtir dilimize..O zaman þunu söyleyebiliriz..Osmanlý’dan göçüp Amerika’ya yerleþtirilen Meluncan Türklerinin dilerinin etkisidir diyebiliriz bu benzerlik için..Yine bu dilde “hava” anlamýna gelen “awan” kelimesini ayný teoriyle izah edebiliriz.Demek ki öyle ya da böyle Türkler bir þekilde birbirlerini buluyor ve Türkçe yeni karþýlaþýlan kavimin diliyle kendisi arasýndaki eksikliði gidermek için bütün gücüyle çalýþmakta, Türkçe kökenli olabilecek olan dile yeni kelimelerinden de ekleyebilmektedir..Biz kelimeleri incelemeye devam edelim..Güneþ kelimesi Abenaki dilinde “gizos” þeklinde telaffuz edilir..Bu kelime ile “güneþ” kelimesi arasýndaki ortaklýk da açýkça görünmektedir.(güneþ>gizos).
   “Ye haydi!” bu dilde “Mic ida” þeklinde söylenir.. “ida” kelimesiyle “hadi” kelimesi arasýndaki benzerlik ilgi çekicidir.Bu dilde anne ve baba anlamlarýný karþýlayacak kelimeler de açýkça ortak bir kökeni iþaret ederler..Bilindiði gibi Türk lehçelerinde Baba kelimesini karþýlamak üzere “Dede, dada” gibi kelimeler de kullanýlýrlar ki bugün bu kelime “büyük baba” anlamýnda dilimizde de yaþamaktadýr..Abenakice de “baba” kelimesinin karþýlýðý “dada” kelimesidir..Benzerlik bununla sýnýrlý deðildir..Bildiðimiz gibi “ana, anne, nene” kelimeleri Türkçe’de “anne” kelimesine karþýlýk olarak kullanýlýr..Abenaki dilinde ise anne kelimesine karþýlýk olarak benzer þekilde “nono” kelimesi kullanýlýr ki bu benzerlik oldukça þaþýrtýcýdýr. Yine “bebek” anlamýna gelen “çijiz” kelimesinin “çocuk” kelimesi ile ayný kökenden gelmediðini de kimse söyleyemez.Arada hiçbir ortak özellik olmasa da bu benzerlikler bizi derin derin düþündürtmelidir.
   Þimdi de gelin baþka bir Kýzýlderili lehçesini mesela Kueçu dilini bir inceleyelim.Azeri Türkçe’sinde yaþamakta olan apar- (götür-) kelimesini ufak bir farkla bu Kueçu dilinde bulunca bizde sizler gibi þaþýrdýk öncelikle..Ancak bu kelimenin bizim savlarýmýzý destekleyici deliller grubuna dahil edilmesi de bizi ayrýca sevindirdi..Apar- fiili Kueçu dilinde Apay- þeklinde telaffuz edilmekte.. Sadece bir r>y deðiþmesi olmuþ…Ye- fiiliyle benzer bulduðumuz ayça- fiilinden de bahsetmeden geçemeyeceðim..Bu kelimenin Aþ- kelimesinden gelmesi ise kuvvetle muhtemeldir..Aþ-ça- Aþçamak…Hatta Tatar Türkçe’sinde ye- fiilini karþýlamak üzere Aþa- kelimesinin kullanýldýðýný düþünürsek bu Ayça- fiilinin de Aþa>Aça>ayça þekline dönüþtüðünü kabul edebiliriz..Zaten telaffuzdaki benzerlik oldukça açýktýr..Tatar Türkleri çocuklarýna “aþa balam aþa” derler..Yani “yemek ye oðlum ye” derler..Muhtemelen bu kelimeler arasýnda bir baðlantý vardýr. “eyi” (iyi) kelimesi bu dilde “alli” þeklinde telaffuz edilir..Yine bu dilde akþam “tuta” kelimesiyle ifade edilir..Öðleden sonra “tün-aydýn” kelimesini kullandýðýmýzý bir hatýrlayýn..Türkçe’de “kün” gündüzü “tün” kelimesi de akþamý ifade eder..Hatta tavuklarýn “tüne-diðini” de söyleriz bazen yani akþamladýðýný anlatmak isteriz..Ýþte Kueçu dilindeki akþam anlamýndaki “tuta” kelimesi de büyük bir ihtimalle bizim tü-n kelimesinin tü, tu sesiyle alakadardýr..zaten sondaki –n sesi tekillik ifade eden ektir..Kök tü- kelimesidir..Güzel anlamýna gelen “kuyaylla” kelimesinin “küzel” kelimesi ile iliþkisi de asla inkâr edilemeyecek kesinliktedir… “kuzel>kuyel>kuyal>kuyayl”…Tanrý kavramýný karþýlamak üzere bu kelimede kullanýlan kelimeler de öz Türkçe kelimeler olarak karþýmýza çýkmaktadýrlar..Hatta küçültmenin yanýnda sevgi, teklik ifadesi olarak da kullanýlan –çik eki de Tanrý için sýklýkla kullanýlýr..Burada maksat Tanrýyý küçültmek deðil onun tekliðini ve çok sevildiðini vurgulamaktýr..Mesela apunçik kelimesi kullanýlýr bazen Tanrý kavramýný karþýlamak için..Bu kelime köken itiberiyle “apa” (güçlü, erkek) kelimesinden gelmiþ olabilir..Biricik güç sahibi anlamýnda da “apunçik” kelimesi ile Tanrýya yakarýlmýþ olabilir..Yine “efendi” manasýna gelen “kamak” kelimesinin eski Türkler’de din adamý ve efendi görevindeki “kam” kelimesinden gelme olasýlýðý oldukça fazladýr..Yine Tanrý manasýnda kullanýlan “tayta” “tata” kelimeleri Eski Türkçe’de baba anlamýnda kullanýlan” dede, dada” kelimelerinden gelmiþ olabilir..Ya da bu “tayta” kelimesi “tengri” kelimesi ile alakalý olabilir..Ancak birinci ihtimal bizce daha kuvvetlidir..Zira bu dilde “tayta” ve “tata” kelimeleri “baba, dede” anlamlarýnda da kullanýlmaktadýr..
   Bu dilde “az” manasýna gelen “as” kelimesinin varlýðý apaçýk bir þekilde bizi Türkçe’nin sahillerine götürmektedir..Yine eski Türkçe’de “büyük, güç” anlamlarýna gelen “kurak” kelimesi de bu dilde “büyük” anlamýnda kullanýlmaktadýr..Belki de bu kelimenin Türkçe "gür" kelimesi ile bir kökendaþlýðý bile vardýr..Yine “çok” anlamýnda bugün “onca” þekliyle kullanýlan “ança” kelimesine de rastlýyoruz..Yine “büyük” anlamýnda kullanýlan “biyiha” kelimesi bizim yüzümüze “büyükçe” bir tebessüm kondurmayý baþarýyor..(büyük>biyik>biyih>biyiha)..Bugün uyar- þeklinde kullandýðýmýz kelime Kýzýlderililerde uyariy , uyay þekillerinde duymak, duyurmak anlamlarýnda kullanýlmaktadýr..zaten uy ve duy kelimeleri arasýndaki ses benzerliði de ortadadýr..Bu dillerin akraba diller olduklarýný anlamak için bu birkaç örnek bile yeter ancak biz gücümüz yettiðince örnekleri toplamaya devam edeceðiz inþallah..Bugün anlamýnda kullanýlan “kun-an” kelimesi de bize çok þey söylemektedir.. “an” kelimesi eski Türkçe’de de “bu, o” anlamlarýnda kullanýlmaktaydý.. “kun” kelimesinin “kün” kelimesi ile ayný kökenden olduðunu söylemeye bile gerek yok sanýrým.. “Iþýk” ve “açýk” anlamlarýna gelen “açik” kelimesi de bize Türkçe olduðunu söylemektedir..Belki de bu “ýþýk” kelimesi köken itibariyle yine “açýk” kelimesinden gelmektedir “aydýnlýk” anlamýný karþýlamak üzere..Ya da Kueçu dilinde bu iki kavram “açik” þeklinde telaffuz edilmektedirler..Bu kelimenin öz Türkçe bir kelime olduðunu herhalde ilkokula giden bir çocuk bile anlayýverecektir..Kurmanç lehçesinde “keçik” Anadolu Türkçe’sinde “köçek” þeklinde telaffuz edilen “kýz” anlamýndaki kelimenin bir benzerine ayný manada Kueçu dilinde de rastlamaktayýz..Bu dilde “kaçun” kelimesi “kýz” anlamýnda kullanýlan kelimedir..Yine Türkçe’de kadýnlar için kullanýlan “nene, nana” kelimeleri de bu dilde kadýnlar için kullanýlýr..Bize göre bu dilde Türkçe ile akraba daha binlerce kelime var..Bu bilim adamlarý tarafýndan ciddi bir biçimde araþtýrýlmalýdýr..Bu araþtýrmalar Türkçe’nin yazýya geçirilmemiþ çok eski formlarýnýn da ortaya çýkmasýný saðlayacaktýr..Bu örneklere bakarak diðer dillerde var olan ancak delil yetersizliðinden dolayý anlayamadýðýmýz Türkçe kökenli pek çok kelimeyi de bulmuþ olacaðýz..Bu da insanlarýmýzýn dilimize olan sevgisini bir kat daha arttýracaktýr..
Bu ve benzer konularý bundan sonraki yazýlarýmýzda da incelemeye devam edeceðiz..Biz sadece bir “dikkat çekiciyiz”…Gayemiz uyumakta olan “dehalarý” uyandýrmak..Bu konularla ilgili olarak; “bilim adamlarýmýza” çok iþ düþmektedir..Onlarý da Türkçe ve Kýzýlderili dilleri arasýndaki benzerlikleri, ortak yönleri, araþtýrmaya davet ediyoruz..Biz bu kýsýtlý imkanlarýmýzla bu güzellikleri gördüysek herhalde ilimkentlerimizin deðerli hocalarý daha bilimsel, daha tarafsýz çalýþmalarla kim bilir ne güzellikler yakalayacaklardýr?Þurasý da bir gerçek ki Kýzýlderili dilleri ve Türkçe arasýndaki benzerlikler binlerce kelimeyle de sýnýrlandýrýlamayacak düzeydedir..Biz bile bunu görmekteyiz.Amacýmýz; insanýmýzýn ve dünya insanlarýnýn da bu güzellikleri görmesi..Belki de kapýda bekleyen ve Fransa’da ayak sesleri duyulan “Medeniyetler Çatýþmasýný” önleyebilmenin yegâne çaresi de dillerdeki bu ve benzeri ortak yönleri ortaya koymaktýr..Yaratýcý da Kuran’da “Biz dilleri ve renkleri birbirinizi tanýyasýnýz diye farklýlaþtýrdýk.” buyurmuyor mu?Diller, bu ve benzeri çalýþmalarla dünya insanlarýnýn kardeþçe yaþamasýnýn da bir teminatý olabilir..Türkçe ise dünya insanlarýný Yunus’a, Hacý Bektaþ-ý Veli’ye, Ahmed Yesevilere ve de tüm diðer güzelliklerimize yaklaþtýracak “altýn bir köprüdür.”Dünya insanlýðýný kurtuluþunun formülleri ise Türkçe ile yazýlmýþ binlerce ciltlik eserlerde fazlasýyla vardýr..Terörden, kandan, kinden kurtulmak için tüm dünya insanlarýný Türkçe’ye çaðýrýyoruz; sevginin dili olan Türkçe’ye..
Oðuz DÜZGÜN

Kaynak:www.native-languages.org/