Makaleye Nazým Hikmet'in “Ben babamdan ilericiyim benden doðan çocukta benden ilericidir” deyimi ile baþlamak daha anlaþýlýr kýlacaktýr.

Tanrýlarda dahil insan iradesiyle var edilen her þey boþuna deðildir. Maddi, manevi, somut, soyut þekilde icatlarýn hepsi, içerisinde bulunulan þartlarýn diyalektik evrimiyle oluþur veya icat edilir. Medeni hukuklarda kendisinden önceki Poloteist, Dualist ve Monoteist tanrýcýlýklarýn toplumsal yaþamý idare edememesi neticesinde, ortaya çýkan doðal bir zorunluluktu. Bu bakýmdan Nazým ustanýn belirttiði gibi ilericilik düþüncesiyle icat edildi. Ancak ilericilik ve gericilik gibi anlayýþlarý her birey, toplum ve düþünce kendi sosyal kültürel, siyasal yapýsýna göre deðerlendirdiðinden, bir görecelilikte ortaya çýkmýyor deðil. Tüm çeliþki, tartýþma ve göreceliliðe raðmen þunu rahatlýkla ifade edebiliriz.

“Medeni Hukuk, Dini Þeriat Hukukundan” her noktada ilerici özellik taþýr. Medeni Hukuka inanýp samimi þekilde uygulayan toplumlarýn yaþamýnda, bunu daha net görebiliyoruz. Türkiye gibi bazý ülkeler menfaatleri için medeni hukuku zorunlu olarak kullanmaya çalýþsalar da, hiçbir etkisi görülmez. Bu yüzden medeni hukuka inanan toplum ve ülkelerdeki uygulamalarý daha yakýndan incelersek, insanileþmeye hizmet derecesini de anlamýþ oluruz.

Diyalektik evrimsel açýdan, dini düþüncelerin uyguladýðý tüm çaðdýþý mantýðýn modasý çoktan geçtiðini ifade etmiþtik. Çünkü dini idealist düzen sahipleri, insan doðasýnda kendiliðinden geliþen insani duygu ve kültürle oluþturulan insanlýðý bozmaktan baþka bir iþe yaramdýlar. Her þeyi tanrý en iyi þekilde yarattýðý iddiasýyla, insaný sadece akþam sabah tanrýya ibadet edip yalvarmasýný yeterli görüp, asalak ve canavar insan yetiþtirdiler. Ýþte medeni hukuk, bu düþünceye alternatif olarak icat edildi. Medeni hukuku uygulayýp yaþatan toplumlar arasýndaki farklýlýklarla birlikte, birtakým olumsuzluklar görülse de, evrensel ilkelerin varlýðý insan olmaya yeterlidir. Bu ilkelerin özeti kýsaca þu þekildedir.

Dünyanýn her yerinde kiþi, grup ve insan topluluklarýnýn dil, din, cinsiyet, etnik, renk, düþünce, aile, özgürlük ve doðal insani tüm haklarý bir baþkalarý tarafýndan esaret altýna alýnýp engellenemeyeceði. Bu haklar direkt ve dolaylý þekilde çeþitli bahanelerle asla asimilasyona uðratýlamaz. Ve insanlarýn yaþadýðý çevrenin baþkalarý tarafýndan istila, iþgal edilemeyeceði gibi birçok temel hak ve adalet ilkelerinden ibarettir. Ýfade edilen temel insan hak ve özgürlüklerinin yok edilmesine çalýþan herkes, insanlýk düþmaný sayýlýr. Bu vb. evrensel insan haklarýný, tek tanrýlý dinlerin hiçbirisi bugüne kadar hoþ karþýlamamýþtýr. Her zaman en kutsal din, kültür, düþünce ve yaþamýn kendileri olduðu, baþkalarýný yalan ve geçersiz görüp, sürekli saldýrganlýkla cevap verdiler. Medeni hukuk bu yüzden, dini vb. düþüncelerden ilericidir her zaman.

Bilindiði gibi Din Þeriat sistemleri, metafizik felsefeyle en yüce güç olan tanrýcý idealistlikle var edildi. Sözde tanrý sayesinde her türlü kötülükler rahatlýkla defedecekti. Ama ne oldu? Býrakalým dinlerin kötülükleri defetmesini daha çok kötülük yarattýlar.

Medeni Hukuk; Arapça þehirli yaþamdan türetilen terimdir. Bunun Ýslam'a göre içeriðine çok fazla girmeye gerek yok. Çünkü Ýslam þehirciliði de yine dinin uygun gördüðü çizgilerle sýnýrlandýrýr. Ne kadar þehirli olunup olunmadýðý ayrýca tartýþma konusu. Esas gerçek medeni yaþam (Çaðdaþ) olarak görülen ilkelerin uygulandýðý toplumlarýn tarihçesi ve geldiði noktaya bakarak, insanlýða hizmet edip etmediðini daha net anlayabiliriz.

Ýlk medeni yaþam düzeni, M.Ö.400 ile 300 yýllarýnda Helenler döneminde Ana Tanrýça Themis'in düþünce ve uygulamalarýyla ortaya çýkmýþtýr. Ayný zamanda demokrasinin beþiði yine Helen ülkesi olduðundan, her iki evrensel düþünce ilk önce Avrupa ülkelerinde uygulanma þansý buldu. Daha sonra yavaþ yavaþ diðer kýtalardaki bazý toplumlar tarafýndan benimsenmeye baþlandý.

Helen ve Avrupalý felsefecilerin, Medeni hukuka yükledikleri esas anlam, temel insan haklarýna saygýlý modern çaðdaþ düþünerek yaþamaktý. Bu içerikte en ufak bir sorun yok. Ancak batýlýlar medeni hukuku isteyerek kabul edip uygulamaya koyduklarý halde, sömürgeciliði sürdürmeleri, medeni hukuku sakat baraktý. Türkiye gibi hem dini þeriat hayraný hem de bazý medeni hukuk kurallarýný uyguluyormuþ gibi görünen ülkelerse, medeni hukuku doðmadan öldürdüler.

Avrupalýlar 1500'lerden itibaren, Yahudilik ve Hristiyanlýðýn tüm baskýlarýna raðmen, reform, rönesansla çaðdaþ medeni hukukta ýsrarcý olmalarý, Avrupa'nýn geliþmesini saðladý. Bunun genel çerçevesini seküler, laik ve demokratik yönetimlerle belirlediler. Fakat Sermayeci aygýrlar din ve maddiyatýn insan psikolojinde yarattýðý tahribatla, emperyalist duygularýndan hiçbir zaman vazgeçmedikleri için, medeni hukukun uygulanmasýnda birtakým sorunlar yaratmýþ oldu.
Dinci ve medeni burjuvazi her zaman þuna inanmaya devam etti. Ellerindeki her türlü varlýðý kendilerine tanrýsal kutsal hak görüp, nasýl elde edildiðini hiçbir þekilde tartýþma konusu yaptýrmadan, sürekli emperyal amaçlarýný canlý tuttular.

Diðer taraftan Avrupalý emekçi sýnýf çetin mücadeleler sonucunda, temel insan haklarýný emperyalistlere de kabul ettirmeyi baþarmalarý, Avrupayý medenilikte örnek konuma getirdiler. Yeterli midir? Elbette deðil. En azýndan Avrupa'daki haklarýn dünyanýn her yerinde uygulanmasý için, tüm dünya emekçileriyle birlikte hareket etmeleri büyük bir önem arz ediyor. Birlikte hareket dilmezse þayet, Avrupa'daki haklarýn budanma tehlikesi de vardýr.

Sözde medeni hukuku uygulayan Türkiye'ye gibi ülkelere baktýðýmýzda, derin bir Ýslam Þeriat hayranlýðý görüyoruz. Þeriatla bir halt edemeyeceðini düþünüp, zorunlu bazý medeni yasalarý uygulamalarý ikiyüzlülüðü de aþmaktadýr. Bir devlet ve düþünce ya medeni hukuku bütünüyle kabul eder ona göre toplumsal nitelik kazanýr; veya Ýslam'ý tam olarak uygular sonucuna katlanýr. Türkiye her konuda olduðu gibi medeni hukukta da, tam bir adalet katliamcýsýdýr. Toplumun çoðunluðu bu yüzden medeniyetin ne olduðunu dahi kavramýþ deðil. Ýslam ile medeni hukuk ilkeleri, entegrasyon ve sentez adýyla asla bütünleþtirilemez. Entegrasyon ve sentezleme, pozitif bilimsel ilkelerle somut deðerlere dayanarak gerçekleþir. Hem Ýslam hem Avrupalý gibi görünüp ikisi arasýnda kalmak, soysuzlaþarak nihilizme gidiþtir. Sonuç olarak batýlýlarýn emperyal emellerinden vazgeçmemesi insanlýðýn geliþmesini yavaþlatýrken, Türkiye gibi devletlerin dine ve maddiyata gereðinden fazla önem vermesi, hayvani güdünün ötesinde canavarca bir yaþamdýr. Bu yüzden dünya ve Türkiye'de insanlar gerçek anlamda insanileþemedi.

Cemal Zöngür.