M.NÝHAT MALKOÇ

     Karadeniz’in mavi döþeðinde en keyifli uykusunu uyur Trabzon!… Yorganý, yaðmur damlalarýný taþýyan bembeyaz bulutlardýr. Yaðmura sevdalýdýr bu topraklar; yaðmurun düþmediði gün enderdir bu diyarda. Bulutlar alabildiðine cömerttir Karadeniz göklerinde…

     Kahramanlar yataðýdýr Trabzon!... En zor þartlarda bile ölüm kalým savaþý vermiþtir bu kentin sakinleri. Topraðý mübarek ve muazzez kanlarýyla sulamýþlardýr. Þehitlikler bunu ispat edercesine maðrurdur. Sultan Murat Yaylasýndaki þehitler, yýlýn yarýdan çoðunda kar altýnda sonsuzluk uykularýný uyusalar da güneþ bir yorgan misali onlarý ýsýtýr, baðrýna basar.

     Bir þiirdir Trabzon; þairlerin tükenmez ilham kaynaðýdýr. Tarih ve medeniyetle yoðrulmuþtur bu kadim topraklar… Hayallerimizi besler Trabzon’un hasreti, hüznü, taþý ve topraðý. Sýlada keskinleþir bu þehre dair hasretin bilediði ayrýlýk hançeri… Nostalji yaþarsýnýz tepeden týrnaða kadar… Gözyaþlarýnýzýn suladýðý, hüzünlerinizin yeþerttiði mümbit topraðýnda cömertlik görülmeye deðerdir. Toprakla, onu iþleyenin samimi dostluðu sürüp gitmiþtir.

Bu kadim þehirde zamanýn ruhunu yakalarsýnýz kýskývrak… Darda kaldýðý o en zor zamanlarda bile asaletinden ve dik duruþundan hiçbir þey kaybetmemiþtir bu asil ve vakur þehir… Düþman çizmeleri altýnda kalsa da hiçbir zaman korkudan el ayak öpmemiþtir.

Bir türküdür Trabzon, yürek yangýnýdýr. Ezgilerin en yanýðý, en yürek delenidir. Bu þehri biraz da türküleriyle, türkülere hayat veren eþsiz kemençesiyle sevdik. “Oy Trabzon Trabzon/Ýçin kalayli kazan/Efkarli günlerime/Geldi çatti ramazan” diye baþlayan türküler, alýr götürür sizi uzaklara... Trabzonlu þair Bedri Rahmi Eyüboðlu ne güzel anlatmýþ türkülerimizin doyumsuz hazzýný ve havasýný: “Ah bu türküler/Türkülerimiz/Ana sütü gibi candan/Ana sütü gibi temiz/Türkülerde tüter dað dað, yayla yayla/Köyümüz, köylümüz, memleketimiz./Âh bu türküler,/Köy türküleri/Dilimizin tuzu biberi/Memleket ahvalini onlardan sor/Kitaplarda deðil, türkülerde ara Yemen’i/Öleni, kalaný, gidip gelmeyeni.../Ben türkülerden aldým haberi.”

     Büyüleyen bir þehirdir Trabzon… Þehrin büyüsünü iliklerinize kadar hissedersiniz bu güzel þehrin cadde ve sokaklarýnda. Kendine çeker sizi bu týlsým… Bu þehri görüp de sevmeyen görülmemiþtir. Zira bu þehir, dünle bugünü birbirine baðlayan saðlam bir köprüdür.

Ruhu olan þehirdir Trabzon... Ruh veren þehirdir. Yanýmýzda ve yakýnýmýzda olmasýna raðmen yine de bir çeþit hayal þehirdir. Bu þehre uzak düþenler, onu düþlerinde yaþatýrlar. Trabzon’un en yakýnýnda olsanýz da, onu içinize alsanýz da her daim özlenen ve gözlenendir o.

     Trabzon biraz da horon demektir. Horon bu coðrafyada bir çeþit hayat tarzýdýr. Genci, yaþlýsý, kadýný, erkeði; uzayýp giden horon halkalarýnda yerini alýr. Kemençenin yürekleri hoplatan ezgilerine kimse dayanamaz. Karadeniz’in yiðit delikanlýlarý dizlerini topraða vurduklarýnda adeta yer titrer. Niyazi Tarakçýoðlu horonu içselleþtirerek bakýn nasýl anlatýr:

“O, güzel yurdumuzun bir bölgesi demektir,
Horon bu bölge için, su, hava ve ekmektir.”
Onsuz tarla ekilmez, onsuz biçilmez baþak,
Onsuz fýndýk toplamaz kara zýpkalý uþak.”

Trabzon, þairlerin yazýp bitiremediði yerdir. Keþke Ahmet Hamdi Tanpýnar bu þehri de gönül gözüyle görseydi. Ýstanbul, Ankara, Erzurum, Bursa ve Konya’dan sonra Trabzon’u da satýrlarýnda ebedileþtirseydi. Bu þüphesiz ki Tanpýnar’a da, Trabzon’a da çok þey kazandýrýrdý.

Kadim devirlerde ayinler yapýlan Sümela Manastýrý’nda; eski kiliselerden biri olan, þimdilerde ezan okunan Yenicuma Camii’nde, bir zamanlar yine ezanlar okunan Ayasofya’da zaman durmuþtur sanki… O günden bugüne, köprülerin altýndan çok sular akýp geçmiþtir.

Bað-ý Ýrem’dir Trabzon… Renk renk çiçekler açar yaylalarýnda. Kuþlar en güzel bestesini okur seher vakitlerinde. Cennetin dünyaya düþen emsalsiz gölgesidir. Âb-ý hayat akar onun çeþmelerinin altýn sarýsý kurnalarýndan. Baþý göðe deðer dumanlý daðlarýnýn…

Trabzon; Kerem’in Aslý’sý, Mecnun’un Leyla’sý, uzak düþenlerin karasevdasýdýr.