Çanakkale’deydik. Þehri bir çok kez ziyaret etmeme raðmen þehitliklere üçüncü ziyaretimi gerçekleþtirdim. Her defasýnda müthiþ bir duygu seli yaþanan bir yer. Ýlk ziyaretim 1978 yada 1979 yýlýydý. O dönem beni þaþýrtan Anzak ve Ýngiliz askerlerinin mezarlýklarý ve anýtlarýnýn bakýmýydý. Þaþýrmýþtým, çünkü bizim þehitliklerimiz o dönem için Anzaklarýn ki kadar bakýmlý deðildi. Þimdiki ziyaretimde özellikle Abidenin çevresi, þehitlikler ve Kilitbahir kalesini eski halleriyle karþýlaþtýrdýðýmda açýkçasý sevindirici buldum, ama…
Þehitlerimizin ruhlarýna saygýsýzlýk olur diye normal ses tonumuzdan daha düþük bir ses tonuyla konuþmaya çalýþýrken, bir dondurmacýnýn sesiyle irkildim. Sonra kalabalýðý gören diðer satýcýlar; kartpostal, hediyelik eþya ve su satýcýlarý bir taraftan, yiyecek satanlar diðer taraftan baðýrýp duruyorlardý. Sanki bir mahalle pazarýnýn esnafý gibiydiler. Bu durumda þehitlerimize olan borcumuzu en azýndan bir fatiha okuyup anmak isteyen bizleri de bir müþteriymiþ gibi görüyorlardý herhalde. Eski halinde þehit kanlarýyla sulanmýþ bu topraklarda belki fazla anýtýmýz ve sembolik þehit mezarlarý da yoktu, ama bu þekilde davranan saygýsýz satýcýlar hiç yoktu. Yada o dönemlerde bu tür davranýþlara kalkýþan insanlara izin verecek yöneticiler yoktu. Milli parklar genel müdürlüðü, bu milli park için alan kýlavuzlarýný nasýl yetiþtirdiyse burada iþ yeri verdiði satýcýlarý da bir an önce yetiþtirmesi gerekiyor. Yada buralarý kiralayacaðý kiþileri seçerken biraz daha dikkatli olmasý lazým.
Milli Parklar Genel Müdürlüðü þehitlikler için alan kýlavuzlarý yetiþtirmiþ. Hatta alan kýlavuzlarýnýn bir derneði de var. Kafilelere talep etmeleri durumunda yaklaþýk altý saat süren bir ziyaret turu içerisinde bilgi aktarýyorlar. Kýlavuzlar gezdiðimiz bölgedeki savaþý, tabyalarý, sargý merkezlerini, göðüs göðse yapýlan süngü savaþlarýný dahi ayrýntýsýna kadar aktarýyorlar. Bunlar dýþýnda yalan yanlýþ bilgilere sahip sözde kýlavuzlar ise nabza göre þerbet veriyorlarmýþ. Bu nasýl oluyor demeyin her kesimden insan geldiði için giyim biçimine göre bilgi aktarýyorlarmýþ.
Sertifikalý olan kýlavuzumuza insanlarýn ilgisi nasýl diye sordum. Beklediðim cevaplar yanýnda hiç ummadýðým þeyler de duydum. Bir meslektaþýnýn baþýna gelen olayý aktardý. Bir kafilenin otobüsünde savaþýn ayrýntýlarýný anlatýrken Atatürk’ün kahramanlýklarýndan ve askeri baþarýsýndan bahsetmiþ ve sonrasýnda otobüstekiler kýlavuza ihtiyacý olmadýklarýný söyleyerek otobüsten inmesini istemiþler.
Yýllar önce Alçýtepe köyünden Salim Mutlu hayatta iken Gelibolu savaþlarýnýn yapýldýðý alanlardan topladýklarýyla müzeye çevirdiði evi de ziyaret etmiþtim. Þimdi kapýda rahmetlinin damadý ve kýzý var. Baðýþ vermeden içeri giremiyorsunuz. Karþýsýnda gözlemeciler, yanýnda bir lokanta açýlmýþ.
Bir kýsým insanýmýz Anzak ve Ýngiliz askeri mezarlarýnýn bulunduðu yerlere bakýþlarý daha farklý. Halbuki onlarýn çoðu da sembolik mezar. Ayný yerlerde þehitlerimizin de olabileceðini düþünemiyorlar. Otomobillerini park ettikleri, piknik yapmaya çalýþtýklarý, sigara izmaritini, çöplerini attýklarý yerlerde bile… Örnek olarak 12 Temmuz 1992’de açýlmýþ olan ve 628 þehidimiz için yapýlan 57. alay þehitliðini gösterebilirim.
Bu þehitliðin yapýmý sýrasýndaki kazýlarda, Ýngiliz Yüzbaþý Woiters ve 57.Alay 6.Bl. Komutaný Erzincanlý Üsteðmen Mustafa Asým Bey'in iskeletleri yan yana ve yanlarýnda tabancalarý, mermileri ve mataralarý ile birlikte bulunmuþ ve olduklarý yere bulunduklarý gibi gömülmüþler. Ýngiliz subayýn kimliði boynundaki künyesinden, Türk üsteðmenin kimliði de boynundaki bal mumlu muska açýldýðýnda anlaþýlmýþ. Buradaki bu mezar hariç diðerlerinin tamamý sembolik mezar. Bu durumda buraya yapýlan otoparkýn, büfelerin, lavabolarýn altýnda yatan þehitlerimizin olmadýðýný söyleyebilir miyiz? Bu nedenle o topraðýn her yeri bizim için ayný olmalý.
Sonuç olarak; rant konusu olarak düþünülmemesi gereken bu topraklarda herkes bir yanlýþ içerisinde olduðunu görmek üzücü oldu.
Halbuki yýllar önce subay arkadaþlarýn rehberliðinde gezdiðimde anýtlarýmýz yoktu, doðru. Ama o günlerdeki ziyaretimde; kuþ ve rüzgar sesinin ahenginde, mis gibi kokan topraðýn üzerinde göz yaþlarýmla suladýðým boynu bükük kýrmýzý gelincik çiçeklerini ve dualarýmý kahraman þehitlerimize býrakarak geri dönmüþtüm. (GÜRSEL ÇOLAKOÐLU)