TÜRKÇE’NÝN ANALÝTÝK GEOMETRÝSÝ

Bilindiði gibi “Türkçemizde bir kelimenin ilk hecesi düz ünlüyle baþlýyorsa diðer heceler de düz ünlüyle devam eder. Yine Türkçe bir kelimenin ilk hecesi yuvarlak bir ünlüyle baþlýyorsa, bunu takip eden hecenin ünlüsü ya düz geniþ, ya da dar yuvarlak olur.”

Þimdi bu kuralýn matematikselliðini örneklerle görmeye çalýþalým:

K(a)l(e)m= Þimdi bu kelimedeki heceler büyük Ü.U.kuralýna göre uyumsuzlar.. Birisi eksi birisi artý.. Ancak bu sesler k.ü.u.k’ýna göre birbirleriyle uyumlular. Çünkü ikisi de düz..Yani ikisi de Koordinat grafiðindeki x doðrusundalar.. Birisi eksi kutbunda diðeri artý kutbunda ama ortak özellikleri ikisinin de x doðrusu üzerinde olmasý.. Analitik geometrideki bu x doðrusu gibi, bu iki kelimenin ünlüleri “düz” doðrusunda..

Matematikte en çok sevdiðim konulardan birisi olan analitik geometri dersinde grafikler çizerdik. Bu grafiklerin üzerindeki koordinatlarý bulur ve bunlarý doðrularla birleþtirirdik. Þimdi buna benzer bir uygulamayla Türkçe’nin bu güzelliðini de ortaya koyacaðýz:

Kalýn düz ünlüleri x doðrusunun + bölümüne, ince düz ünlüleri de yine bu x doðrusunun – bölümüne yerleþtireceðiz. Yine kalýn yuvarlak ünlüleri y doðrusunun + ince yuvarlak ünlüleri de y doðrusunun – bölümüne yerleþtireceðiz. Bu çizeceðimiz grafik kuralýmýzýn birinci bölümünü açýklayacak. Yani düz ünlülerden sonra düz ünlüler gelir. Bu demektir ki, düz ünlüler düz ünlülerle paraleldir.. Bu doðruda da düz ünlülerin paralelliði görülmektedir.


Öncelikle bu yöntemi Büyük Ünlü Uyumu kuralý için ilk defa uygulayacaðýz. Ardýndan yukarýda bahsettiðimiz Küçük Ünlü Uyumu kuralý içinde örnekler vermeye çalýþacaðýz. Büyük Ünlü Uyumu kuralý bu koordinat düzlemine daha güzel uymaktadýr. Türkçe’mizde bir kelimenin ilk hecesi kalýn bir ünlüyle baþlýyorsa bu heceyi takip eden diðer hecenin ünlüsü de kalýn, ilk hece ince bir ünlü ile baþlýyorsa bu heceyi takip eden hece de ince ünlülü olur. Bu kurala Büyük Ünlü Uyumu kuralý denir. Þimdi Büyük Ünlü Uyumu kuralýný dünyada ilk defa biz, koordinat düzleminde adeta bir matematik kuralýný açýklar gibi açýklayacaðýz. Umarým Türkçe’nin bu güzelliðini izlemekten keyif alýrsýnýz..

GERÝ KALAN KISIM RESÝMLERLE ANLATILACAÐI ÝÇÝN AÞAÐIDAKÝ ADRESE GÝDÝNÝZ LÜTFEN:

http://oguzduzgun.tr.gg/T.ue.rk%E7e-h-nin-Analitik-Geometrisi.htm