ARÝFLERÝN SULTANI: BAYEZÝD – Ý BESTAMÝ’DEN BUGÜNE TAÞINANLAR

Asýl adý, Ebu Yezid Tayfur bin Ýsa Þuruþan’dýr. Ýran’ýn Bestam(Bistam) kasabasýnda doðmuþ, ömrünün büyük bölümünü o topraklarda sürdürmüþtür.
Bayezid-i Bestami 874 (veya 848 ) yýlýnda vefat etmiþtir. Türbesi Kýrýkhan’ýn Alaybeyli Köyü’nün kuzeyindedir. Bir tepe üzerinde yer alan türbe özellikle Haç mevsiminde ziyaretçi akýnýna uðrar. Yöre halkýnýn yaþamýnda özel bir yeri vardýr.
Tasavvuf, Agah Sýrrý Levend’in tanýmladýðý þekliyle: Vijdanlarda geniþ bir temizlenmeyi emrederek inanç dünyasýnda gerçeðe ( hidayete)eriþilecek yolu gösterir. Tasavvufta temel düþünce evrende bir tek vücudun bulunduðuna inanmaktýr. Tasavvufu anlayabilmek için tasavvufun ilk dönemini iyi kavramak gerektir. Doðuþ döneminin en önemli sufilerinden biri de Bayezid-i Bestami’dir. Düþünceleriyle yaþadýðý dönemde çýðýr açmýþ; Cafer- i Sadýk Hallac- ý Mansur, Cüneyd-i Baðdadi, Molla Cami, Mevlana, Yunus Emre gibi Bayezid- i Bestami de tasavvuf fikrinin büyüyüp kök salmasýnda önemli bir konuma sahiptir.
Onu anlamadan tasavvufu anlamak da mümkün deðildir. Bunun temel nedeni, tasavvufun hem öz hem açýlmýþ olarak onda mevcut olmasýdýr.
Bayezid tasavvufu þöyle açýklar: “Tasavvuf, nefsi kulluk altýna almak, kalbi rabba baðlamak, güzel olan her huyu uygulamak, tümüyle Allah’a nazar emektir:” Bayezid, çoþkulu, duygu, heyecanlý bir tasavvuf düþüncesine sahiptir. Onda ki tasavvuf düþüncesi, aþka, þevke ve muhabbete dayanýr. Ondaki aþkýn sermestlik ( manevi sarhoþluk) hali onu büyük yapmýþ, ”Sultanu’ý-arifin(ariflerin sultaný)unvanýnýn verilmesine yol açmýþtýr. Onda esas olan aþk ve gerçektir. Bu özelliklere ait tasavvufun niteliði sevenin her þeyi sevgilisi olarak görmesidir. Bayezid her þeyi sevgili olarak Hak olarak görmekteydi.
Burada bir mektuptan söz edelim.
Yahya b. Muaz þöyle yazýyor:
Burada bir var, sevgi kadehinden öyle içti ki, mest olup gitti .”Bayezid’in cevabý ise þudur:
“Burada biri var, arz ve semalarda ki sevgi denizlerini içti ama kanmadý. Dilini çýkarmýþ: ‘daha yok mu?’ diyor:”
Bayezid’in sevgiyi tanýmlamasý ise þu þekildedir:
“Senden olan çoðu azýmsaman, sevgiliden olan azý çoðumsamandýr.”
“Ben çadýrý, arþýn bitiþiðinde kurdum.” dediði için hakkýnda kendisine iftiralar atýlmýþtýr.
Vefatýna yakýn þöyle der:
-Ya Rabbi, seni andýmsa ancak bir gaflet sonucu idi: Sana hizmet ettimse ancak bir ayrýlýk gereði idi.
Böyle dedikten sonra ruhunu teslim eder.
Ebu Musa onun talebelerinden biridir: þöyle anlatýr:
Bayezit bir kerende þöyle dedi:
-Hak Taalayý rüyamda gördüm ve sordum:
- Ya Rabbi sana yol nasýldýr?.
Þöyle buyurdu:
-Vücudundan geçtin eriþtin.
Bayezýt vefat ettikten sonra kendisini rüyada gördüler ve sordular:
-Halin nasýl oldu?
Þöyle anlattý:
-Bana dediler ki :
- Bir fakir, bir padiþahýn kapýsýna geldiði zaman. Ona:
- Ne getirdin?. demezler þöyle sorarlar:
- Ne istiyorsun?.
Yine bir baþka yerde þöyle demiþtir:
Fakir bir kul olarak benim, seni sevmemde þaþýlacak bir þey yok. þaþýlacak olan þu ki, Sen güçlü bir Sultan iken beni seviyorsun.
Onda “Þevk, aþýklarýn hüküm sürdükleri bir saraydýr. Bu sarayda ayrýlýk düþüncesinden bir taht (idam sehpasý) kurulmuþ, ayrýlýk korkusundan bir kýlýç çekilmiþ, kavuþma nergisinden de ümit eline bir dal verilmiþtir. Söz konusu kýlýçla nefeste bin baþý yerinden koparmaktadýrlar.”
“Aradan yedi bin yýl geçti o nergis hala o kadar ter ü tazedir ki hiçbir emel ona ulaþamamýþtýr.”
Sýk sýk tekrarladýðý sözlerden birisi de þudur:
“Dostluðu dostluðum, dostluðum dostluðudur. Aþký aþkým aþkým aþkýdýr. Sevgisi sevgim, sevgim de sevgisidir. Derken aþkýnýn seli geldi. O her þeyi sildi süpürdü geriye bizden bir iz kalmadý.”
Bir baþka aþk konusun da ki sözleri ise
Yýlan gömleðinden nasýl çýkarsa ben de Bayezidliðim’den (benliðimden) öyle çýktým. Baktým aþýký ve maþuku (sevgili) bir olarak gördüm.” Bir baþka gün ise þöyle demiþtir.” Hem þarap, hem þarap içen, hem de saki gibiyim.( aþk da aþýk da maþuk da kendisi olduðunu ifade ediyor)”
Baþka bir ifadesi:
Bir gün sahraya çýktým. Baktým ki aþk yaðmýþ, ayak nasýl kara batarsa öylece aþka battým.”
Bayezid’a atfedilen bazý sözler:

''Söylediðimiz þey aramakla bulunmaz, ancak onu bulanlar sadece aramýþ olanlardýr.''

"Ey Allah'ým! bu insanlarý, onlarýn bilgileri olmaksýzýn sen yarattýn ve üzerlerindeki emaneti iradeleri dýþýnda omuzlarýna sen yükledin. eðer onlara sen yardým etmezsen kim yardým eder?"

” Kendimi çok geride, halký da çok ilerilerde gördüm.”

“Yarýn için-aç ve sefil kalýrým endiþesiyle- hiçbir þey alýkoymadým.”

Yukarýda ki anlattýklarýmýz onbir asýr öncesine aitti: bugüne gelirsek, adý çok duyulan bir cemaatin temel felsefesi olduðu ileri sürülen, aþaðýda ki sözler ne iyi tanýmlýyor günümüz sufilerinin önemlice bir kýsmýn hedeflerini…

"Nihai hedefe ulaþana kadar, her yöntem ve yol mübahtýr. Bunun içine yalan söylemek ve insanlarý aldatmak da girer. Yeter ki, 'hizmet' kesintiye uðramasýn. Hizmet denilen çalýþmanýn en büyük özelliði, sessiz ve derinden olmasýdýr. Bu gizlilik de güçlü oluncaya kadar devam edecektir. Cemaatin temel felsefesi budur..."

Tasvvufun en büyüklerinden Yunus Emre’den bir þiirle veda edelim.

GELÝN EY KARDEÞLER

Gelin ey kardeþler gelin
Bu menzil uzaða benzer
Nazar kýldým þu dünyaya
Kurulmuþ tuzaða benzer

Bir pirin eteðin tuttum
"Ara beni" deyip gittim
Nice yüz bin günah ettim
Her biri de bir daða benzer

Çaðla Derviþ Yunus çaðla
Sen özünü Hakk´a baðla
Aðlar isen haline aðla
Erdem vefa yoða benzer