ÝNFAK EN HAYIRLI YATIRIMDIR

M.NÝHAT MALKOÇ

Hepimiz biliyoruz ki dünya bir imtihan salonudur. Bu salonda her gün sýnanýyoruz. Fakat sýnanma süresi ve sýnanma þekli herkes için ayný deðil. Allah herkesi ayný þartlarda imtihan etmiyor. Bazýlarýný yoksullukla, bazýlarýný hastalýklarla, bazýlarýný felaketlerle imtihan ediyor. Yoksulluk da bir çeþit imtihandýr. Kiþi sadece çalýþmakla zengin olamaz. Özünde çalýþmak ve gayret olsa da zenginlik bir nasip iþidir. Bazýlarý fakirlikle imtihan edilirken bazýlarý da zenginlikle imtihan ediliyor. Bu anlayýþla hayatýmýza çekidüzen vermeliyiz.

“Ýnfak” nafaka verip bir kimsenin geçimini saðlamak demektir. Kiþinin ailesine harcadýðý da, muhtaçlara verdiði sadaka ve zekâtlar da infak kapsamýna girer. Bizler dünyaya mal ve para biriktirmeye gelmedik. Müslümanlar tabii ki para kazanacak, ele güne muhtaç olmayacak. Rýzkýný arayýp bulmak, zelil ve rezil olmamak onurlu müslümanýn þiarýdýr. Zengin olmak için kulluk vazifelerimizi ihmal etmemeliyiz. Fakirlik Allah katýnda suç deðil ama kulluk görevlerini yerine getirmemek suçtur. Herkes yaptýðýnýn hesabýný yüce Allah’a verecektir. Onun içindir ki dünya ve ahiret dengesini saðlayamadan dünyada mal ve servet peþinde koþanlar ziyandadýr. Hayra harcanmayan malýn Hakk katýnda bir ehemmiyeti yoktur.

Çaðýmýzda hayatlar iyice dünyevî zemine kaymýþ durumdadýr. Oysa insan maddî ve manevi yönü olan bir varlýktýr. Bunlarý, uçmak için gerekli olan iki kanada benzetebiliriz. Maddiyat bir kanadýmýz, maneviyat ise öbür kanadýmýzdýr. Tek kanatla uçmak mümkün olmadýðýna göre bunlarýn birini öbürüne tercih edemeyiz. Her ikisi de elzemdir.

Ýsraf ne kadar kötüyse cimrilik de o kadar kötü bir haslettir. Günümüzde bazý zenginlerin israfla cimrilik arasýnda sýkýþýp kaldýklarýný görüyoruz. Yani bazýlarý servetlerini gösteriþ ve þöhret peþinde savururken bazýlarý da kimseye zýrnýk koklatmýyor. Bu iki davranýþ da yanlýþtýr. Servet öncelikle helal dairesinde kazanýlmalýdýr. Elde edilen zenginlikler, ihtiyacý olanlara da yansýtýlmalýdýr. Bu, Müslümanlýðýn ve insanlýðýn bir gereðidir. Yüce Rabbimiz bir ayet-i kerimede “Sevdiðiniz þeylerden Allah yolunda harcamadýkça iyiliðe asla eriþemezsiniz. Her ne harcarsanýz Allah onu bilir.”(Âl-i Ýmran 92) buyuruyor. Durum bundan ibaretken bizler ne yapýyoruz? Ýþimize yaramayan þeyleri verip evimizi bir anlamda temizliyoruz.

Nefis vermeye deðil, almaya meyillidir. Atalarýmýz “Veren el alan elden üstündür” demiþlerdir. Fakat veren eller, alan elleri ima ile olsa da tahkir etmemelidir. Yüce Rabbimiz infak edenleri yüce Kur’an-ý Kerim’de deðiþik ayet-i kerimelerde defalarca övmüþtür. “Ey iman edenler, kazandýklarýnýzýn ve sizin için yerden çýkardýðýmýz ürünlerin en helâl ve iyisinden Allah yolunda harcayýn (zekât ve sadaka verin)!” (el-Bakara 2/267)

Mülkün gerçek sahibi Allah’týr. Bizler emanetçiyiz bu dünyada. Emanetçinin yapmasý gereken þey, verilen emirlere uygun hareket etmektir. Ölçü üzere hareket etmek en doðru olandýr. Vermenin de belli bir adabý vardýr. Hayýr hasenatta bulunurken insanlarý incitmemek gerekir. Aksi takdirde verdiðimizin bir anlamý ve önemi kalmaz. Halk arasýnda sýkça kullanýlan “Sað elin verdiðini sol el bilmeyecek” anlayýþý düstur edinilmelidir. Buna infakta ihsan da diyebiliriz. Bunun yanýnda infakýn gösteriþ için deðil, Allah rýzasý için yapýlmasý gerekir. Veren kiþinin, infak ettiði kiþiden hiçbir beklentisinin olmamasý lazým. Ýnfaka riyanýn karýþmasý sirkenin balý bozmasýndan daha beterdir. Bunun manevi sorumluluðu büyüktür.

Ýyiliði baþa kakanlarýn, fakirler üzerinde otorite ve baský kurmaya çalýþanlarýn verdiklerinin hiçbir kýymeti yoktur. Fakat günümüz toplumlarýnda bu gibi davranýþlara sýkça rastlýyoruz. Servetini þöhrete dönüþtürmek ve egosunu tatmin etmek isteyenler vardýr. Bu hususta Rabbimiz bizleri þöyle uyarýyor: “Ey iman edenler! Sadaka verdiðiniz kimselere minnet etmek, incitmek suretiyle o sadakalarýnýzý boþa çýkarmayýn. Allah’a da Âhiret’e de inanmadýðý hâlde sýrf insanlara gösteriþ yapmak için malýný harcayan kiþinin durumuna düþmeyin. Onun durumu, üzerinde toprak bulunan kaypak bir kayaya benzer ki, þiddetli bir yaðmur olur olmaz topraðý kayýverir, cascavlak kalýr.” (Bakara Suresi, 2/264)

Günümüzde Ýslam’ý hayatýn dýþýna itip vicdanlara hapsetmek isteyenler az deðildir. Oysa Ýslam hayatýn merkezindedir ve öyle de olmalýdýr. Aslýnda Ýslam’ýn hüküm vermediði mesele yoktur. Bu demek deðildir ki her þey Kur’an’da ayrýntýlý bir biçimde anlatýlmaktadýr. Þayet böyle olsaydý mübarek kitabýmýz yüzlerce ciltten ibaret olurdu. Kur’an’ýn tafsilata girmediði mevzularda hadis, icma ve kýyas devreye girmektedir. Ýslam, sosyal hayatýn nizamý için ilkeler koymuþtur. Hiç kimse baþýna buyruk hareket edemez. Bunun manevi sorumluluklarý vardýr. Sosyal hayatýn düzenli yürümesi için zekât müessesesi kurulmuþtur. Herkes zekâtýný hakkýyla verse kimse maðdur olmaz. Üstelik verenlerle alanlar arasýnda sevgi ve muhabbet köprüsü oluþur. Zenginler fakirleri gözetir. Bu yüzden fakirler zenginlerin daha çok kazanmasý için onlara duacý olur. Zenginlerse zekât borçlarýný üzerlerinden atmaya vesile olan fakirleri velinimet olarak görürler. Böylece sosyal dayanýþmayla saadet hâsýl olur.

Ýnfak edenin aslýnda övünme hakký yoktur. Dünyada gördüðümüz her þey Rabbimizin mülkü deðil midir? Bir parça kefenden baþka götüreceðimiz ne var ki!... Aslýnda verenler, Allah’ýn mülkünden vermektedir. Bu demektir ki verenler aracýdýr sadece. Fakat bu aracýlýðýn mükâfatý büyüktür. Vermek almanýn anahtarýdýr aslýnda. Sen kullara vereceksin ki Allah da sana versin. Fakat öncelikle kendine layýk gördüklerini, en iyilerini vereceksin. Böylece nefsini de bir þekilde incitip hizaya getireceksin. Sevdiklerinden infak edemeyenlerin halet-i ruhiyelerinde bir kýsým arýzalar var demektir. Hiçbir þey Allah’ýn rýzasýndan daha önemli deðildir. Hayatýn gayesi rýza-yý ilahiyi kazanmaktýr. Rabbimiz bu hususta da bizlere en doðru yolu gösteriyor: “Ey Ýman edenler! Kazandýðýnýz þeylerin ve yerden sizin faydanýz için bitirdiðimiz ürünlerin temiz ve güzel olanlarýndan Allah yolunda harcayýn. Siz göz yummadan, içinize yatmaksýzýn almayacaðýnýz bayaðý þeyleri vermeye kalkmayýn. Ýyi bilin ki Allah, her þeyden müstaðnidir, asýl hamda lâyýk olan O’dur.” (Bakara Suresi, 2/267)

Ýnfak sadece maddî mallarla sýnýrlý deðildir. Ýlim de bir zenginliktir. Âlimler ilimlerinin zekâtýný bilgilerini geniþ kitlelerle paylaþarak öderler. Bildiðini baþkalarýna öðretmek bir anlamda ilmin zekâtýdýr. Rabbimiz buna da çok deðer vermiþtir. Böyle olduðu için Ýslam âlimleri bildiklerini öðretmek için birbirleriyle yarýþmýþlardýr. Fakat günümüzde bildiklerini içine hapseden, tek otorite olmak için onlarý paylaþmayan insanlar çoktur.

Ýnfakla savurganlýðý birbirinden ayýrmak gerekir. Ýnfakta da ölçü gözetilmelidir. Har vurup harman savurmak, israfa kaçmak infaktan beklenen hayýrlý neticeyi getirmez. Günümüzde bazý zenginler dini altyapýlarýnýn eksikliðinden dolayý infaký bir tatmin aracý olarak görüyorlar. Özellikle mübarek günlerde yardým daðýtan bazý varlýklý kiþiler, iþi gösteriye dönüþtürüyorlar. Onlarýn bir kýsmý belli ki kirli paralarýný aklama telaþýndadýr.

Ülkemizde sözde yardým ve hayýr adýna yaþanan rezaletleri üzülerek seyrediyoruz. Adamlar reklâmýn amacýna ulaþmasý ve ses getirmesi için yardým daðýtmadan evvel televizyoncularý ve muhabirleri çaðýrýyorlar. Hiçbir düzenleme yapmadan, insanlarý aþaðýlarcasýna ihtiyaç maddelerini savuruyorlar. Ýnsanlar da birbirini eziyor. Yere düþenler, birbirinin üstüne basanlar, daðýtýlan yardýmlarý çekiþtirenler kameralara takýlýyor. Buna yardým deðil, ancak rezalet denir. Böyle bir yardýmýn Hakk katýnda kýymeti yoktur. Yardýmýn ulu orta daðýtýlmasý, insanlarýn rencide edilmesi doðru bir davranýþ deðildir. Allah rýzasýný gözetenler yardýmý gizli yaparlar. Hatta ihtiyaç sahiplerinin ayaðýna kadar götürürler.

Ýnfakta taassup da ayrý bir meseledir. Kiþi öncelikle yakýn çevresindekilerin ihtiyaçlarýný görmelidir. Ýmkânlarý arttýkça daireyi geniþletmelidir. Bir kiþiyi zengin etmek yerine, bütün ihtiyaç sahiplerine temel ihtiyaçlarýný görecek miktarda verilmelidir. Bu konuda ayrýmcýlýk yapýlmamalýdýr. Günümüzde kendi cemaati dýþýndaki muhtaçlarý görmeyen zenginlerin durumlarý da ayrý bir garabettir. Oysa bu insanlar bizim insanlarýmýz. Onlarý Ýslama ýsýndýrmak için ihtiyaçlarýný görmeli, ellerinden tutup selamet sahiline çýkarmalýyýz.

Malýný infak etmede cimri davrananlar Allah’ýn kullarýna infakýný görmezler mi? Allah bizlere bu kadar verirken bizler niçin vermede cimri davranýrýz? Malýný ve parasýný infak etmeyenler bir parça kefenden baþka ne götüreceklerini sanýyorlar? Aldanýyorlar, aldanýyorlar.