Zaman dostluðu güçlendirir, aþký zayýflatýr. -La Bruyere |
|
||||||||||
|
1)Dünyadaki bütün dillerde þahýs zamirleri az seslerle ifade edilir.Böyle bir yaptýrým olmadýðý halde, bütün dillerin bu kurala uymasý þayan-ý dikkattir.Örneðin; Türkçe; Ben Sen O Ýngilizce; I you he Arapça; Ene Ente Hüv Farsça ; Men Tu O Almanca; Ich Du Sie Bu örnekleri çoðaltmak mümkündür elbette.Ancak çalýþmamýzýn alanýný aþacaðýndan bu kadarla yetiniyoruz.Ýsteyenler diðer dillerin þahýs zamirlerini de inceleyebilirler.Gerçekten de bu örneklere baktýðýmýzda bir birliktelik iþareti görmekteyiz. 2)Dünyadaki bütün dillerde ekler genelde az seslerle ifade edilir.Bunun için örnek verelim; Türkçe;bulunma hali eki -de evde, okulda Ýngilizce; in,on in the house:evde Arapça bulunma hali eki fi fil beyti Farsça ayrýlma hali eki ez ez mektep:okul Tabi ki örnekler bunlardan ibaret deðildir ancak bunlar da teorimizi ispatlayacak iþaretler olarak algýlanmalýdýr.Ýsteyenler bu konuyla ilgili binlerce örneði kendileri inceleyebilirler. 3)Dünya dillerinde kullanýlan kelimeler genelde köken itibariyle az seslerin birleþiminden oluþur: git-, come-, kerd-(yapmak-Farsça), fi’l(yapmak-Arapça), weg(yol-Almanca) Bu örneklerde görüldüðü gibi dünya dillerindeki kelimeler köken itibariyle az seslerden oluþmaktadýr.Bunun böyle olmasýný zorlayan bir kuvvet yoktur ancak ilk dilin etkileri kelimelerin bu özelliklerinde görülmektedir. 4)Bütün dillerde hatta,düþünce dünyalarý biz medenilere! göre ilkel olan vahþi kabilelerin dillerinde bile;sýfat, isimler, zarflar, edatlar, fiiller, ekler farklý formlarda da olsa görülmektedir.Hatta Aborjinler, Kýzýlderililer gibi bazý kavimlerin Soyut kelime hazinesi, çaðdaþ insanýnkinden oldukça fazladýr. Örneðin Ýngilizce’de Good man. Türkçe’de Ýyi adam. Farsça’da Merd-i Xwaþ Arapça’da Reculü Hasen Bu örnekler sýfatlarý içine alan örneklerdi elbette bu örnekleri çoðaltmak yine mümkündür.Fiilere, öznelere ve diðer unsurlara da örnekler vermek mümkündür.Ancak bu herkes tarafýndan bilinen bir konu olduðundan sadece bir iþaret olarak yazdýk. 5)Bütün dillerde 3 çoðul 3 tekil çekim vardýr.Fiillerin ve diðer kelimelerin çekimlerini ifade eden bu çekimler bütün dillerde farklý formlarda mevcuttur. 6)Bütün dillerde genelde açýk,kapalý heceler vardýr.Örnek verelim; Kadýn kelimesinde “Ka” açýk “dýn” kapalý bir hecedir. Mikonem-ediyorum-farsça mi açýk ko açýk nem kapalý hece.Ýngilizcede Happened-Oldu ha açýk hece, pi açýk, nit kapalý hecedir.Arapça’da Ehubbek-Seni seviyorum e açýk hece, hub kapalý hece , bek de kapalý hecedir.Bu örnekleri çoðaltmak da mümkündür.Þimdilik bu iþaretlerle yetiniyoruz. 7)Genelde bütün dünya dillerinde ünlü ve ünsüz olmak üzere ayný sesler vardýr. A,e,ý,i,o,ö,ou,w,v,d,c,m,b,s vb. 8) Hint Avrupa dilleri kendi arasýnda büyük bir aile gibi görünüyor.Demek ki bu dil grubu diðer diller gibi tek bir kökenden çýkmýþtýr ve dünyaya yayýlmýþtýr.Belki de Nuh’un oðullarýndan biri Hindistan taraflarýna yerleþmiþti ve buradan Sanskritçe’nin de atasý olan bir dil oluþtu.Bu kiþi Nuh ile ayný dili konuþuyordu ama kendi psikolojik, ailevi, fiziki özelliklerinin etkisiyle yeni dilin çekirdeklerini oluþturmuþtu.Nuh’un dili burada farklýlaþmýþtý.Ayný deðiþim diðer dil aileleri için de geçerlidir.Ülkemizde Kürtçe konuþulan yerlerde dikkat edildiðinde, her bir mahalle hatta her bir ocak sanki farklý bir dil konuþmaktadýr.Bir yöredeki diðer yöredeki dili anlamamaktadýr.Bunu bu lehçenin çeþitli aksanlarýný konuþan insanlar açýk yüreklilikle söylemektedir.Türkçe’nin de bazý yerlerde tamamen farklýlaþtýðý Farsça’ya benzer yeni lehçelerin ortaya çýktýðý da bilinmektedir. Mesela, bugün, Kürtçe konuþan insanlarýn önemli bir kýsmý köken itibariyle Türkmen boylarýndan oluþmaktadýr.Bunlarýn Kürtçelerinde de eski dilleri olan Türkçe’nin büyük tesirleri görünmektedir Bu konuyu ayrý bir baþlýk altýnda açýklamak istiyoruz Allah yardým ederse.Demek ki, dünya dilleri bu kadar baþkalaþabiliyor.Ýlk dönemdeki ilk insanlýk dili elbette böyle baþkalaþabilmiþtir. 9)Dünya dillerindeki sayý sistemlerinde,genelde az sesler bulunmaktadýr.Bu sistem 10’a kadarki sayýlarda genelde bir iki heceden oluþur.Þöyle örnek verelim: Türkçe= bir, iki, üç, beþ … Farsça=yek, du, se, çar Japonca=iç, ni, san, þi Almanca=Ein, zwei, drei, für, fünf gibi örnekler verilebilir. Bu belirttiðim iþaretler çoðaltýlabilir.Ancak maddesel olarak deðil de gelecek yazýlarýmda bu konuyu yeri geldiðince irdelemeye devam edeceðim. 6) Dünyadaki dillerin genelinde heyecan, þaþkýnlýk, sevinç ve korku bildiren kelimelerin vurgu ve tonlamalarý birbirine benzemektedir.Örneðin;Sevinmiþ ve mutlu olmuþ bir Ýngiliz düþünelim, ona Ýngilizce olarak I will give you a price=Ben sana bir hediye vereceðim. Dediðimizde o da bize þöyle karþýlýk verir: -Okeeey. Türkçemizde de bu vurgulamanýn benzeri ayný durumlar altýnda yapýlýr.Ayný soruya bir Türk de;Tamaaam der.Ýki kelime de incelendiðinde son hecenin uzatýldýðý, ilk hecede de hafif bir tonlama artmasý görmekteyiz.Diðer bütün dillerde , bu tür kelimelerin, nidalarýn ve ünlemlerin söyleniþi birbirine benzemektedir. 7)Ses olaylarý yönlerinden de diller arasýnda benzerlikler bulunmaktadýr.Örneðin; Ab (Farsça-Su) kelimesi zamanla halk arasýnda (Kürtçe’de ve de Özbek Türkçe’sinde) Ow kelimesine dönüþmüþ, buradaki b > w’ye dönüþmüþ, akýcýlýk kazanmýþ a da bu yuvarlaklaþtýrýcý dudaksý w’nin etkisiyle yuvarlaklaþmýþtýr.Bu kelime Adýyaman taraflarýnda böyle telaffuz edilmektedir.Ýsparta Yalvaç civarlarýnda bu ses olayýna benzer bir olayý belirgin bir þekilde Ev kelimesinde görmekteyiz.Samsun taraflarýnda da benzer ses olaylarýna ben þahit olmuþtum.Bu Ev kelimesinin son sesi olan V yuvarlak bir ünsüzdür.Yuvarlak ünsüzler yanlarýndaki düz ünlüleri genelde yuvarlaklaþtýrýr.E>Ö ye dönüþür.Kelime Öw þekline döner. Yine daha önceleri, Eygü kelimesi bu günkü Ýyi kelimesinin çýktýðý yerdir.Daha sonra Eygü’den Ýyi kelimesine hatta þimdi sadece uzun bir i sesine doðru kurallý bir yolculuk baþladý.Bu yolculuk asýrlarca sürdü tabiki. Eygü kelimesinin g sesi düþmüþ, ardýndan ü sesi Y dar sesinin etkisiyle darlaþmýþ i’ye dönüþmüþtür.E bir müddet dayanmýþ hatta Osmanlýca metinlerde Eyü ve Eyi kelimelerine rastlamaktayýz.E sesi de darlaþmýþ ve Ý ye dönüþmüþtür.Ýþte bu olay ve benzeri olaylar diðer dillerde de vardýr.Arapça’da “min mislihi” tabirinin telaffuzu “mim mislihi” þekline dönüþmüþtür.N sesinden sonra gelen M sesi n’yi yuvarlaklaþtýrmýþtýr.Buna benzer Türkçe’de de bazý ses olaylarý olur. Ben mi? Kelimesini söyleyen bir þahýs belki de fark etmeden hafif bir þekilde Bem mi? demektedir.Burada da n m ye dönüþür, dudaksýlaþýr. 10)Bütün dünya dillerindeki yansýmalar birbirine benzer.Örneðin: Türkçe Ýngilizce Almanca Þýrýltý Splashing Platshern Þýkýrtý Jingling Takýrtý Tapping Knatter Hýþýrtý Rascheln Hýçkýrýk Hiccough Schluchzen Yine Arapça’da Vesvese Türkçe Fýsfýs’týr.Bu örnekler elbette ki daha da çoðaltýlabilir. Bize göre bu yansýmalar ilk insanlýk dilinden kalma safi formlardýr.Diðer kelimelerin bu kadar deðiþip, bu tür kelimelerinin böyle kalmasýnýn nedeni; Ýnsanlar devamlý doða ile iç içe yaþamýþlardýr.Doðadaki bu kelimelere benzer sesler, insanlýk hafýzasýný uyanýk tutmuþ ve bu kelimelerin unutulmasýný engellemiþtir.Hatta bu kelimeler, zamanla deðiþse de sonralarý aslýna dönmeye yönelmiþlerdir.Diller arasýnda günümüzde de yüzlerce yansýma formu benzerlik göstermektedir. 11)Dünyadaki bütün dillerde bir ekonomiklik kuralý mevcuttur.Yani, bazý ifadeler kolaylýk ve sürat için küçültülür, kýsaltýlýr. Birisine Ýngilizce; Do you know English? Dediðimizde onun bize vereceði cevap en az “Yes” olacaktýr veyahut da “Yes I do.” Formunu kullanacaktýr.Bu örneklerde yes ve do kelimeleri “know english” kelime grubunun yerini tutmaktadýr.Bu sorunun Türkçe’sini sorduðumuzu var sayalým.O halde cevap veren yine kýsaca “evet” diyecektir.Türkçe’de bazý ekleri, kelimeleri kýsaltma temayülü vardýr.”Yapýyom” formu yapýyorum formundan “ru” sesleri atýlarak oluþturulur.Buna benzer bir kural da Fransýzca ve Almanca’da vardýr.Bu dillerde bazý yerlerde r seslerini düþürme durumu vardýr.Farsça’da da haber bildiren est yardýmcý fiilinin( biz de –imek fiiline denk gelir) st sesleri halk dilinde düþer ve yeni form “e” olur.Bu kulaným Kurmançi lehçesinde de böyledir.Ýngilizce’de “You are not” ifadesi “You aren’t” þeklinde kýsaltýlýr.
ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.
|
|
| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk | Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi | |
Book Cover Zone
Premade Book Covers
ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim
Yapým, 2024 | © Oðuz Düzgün, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr. Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz. |