Böylece kolektif etki, totem düþünce içinde özümlendi. TOTEMÝ MANA TÜZEL OLUÞUN MANA ÝZAHIYDI. Totem de "mana" olarak "art alan ýþýmalý atalar mesajýný söyleyeni sembolize eden, fiziksel sembollü bir ifadeydi.

Totemi izahlar groteskti anlamalarýn önüne geçmek için "ilkin yasa vardý" söylemiyle belirtiliyordu. “Grup tüzel ligi” ortak saðlama yoluyla totemde "totem kardeþliði" olarak anlam bulmuþtu.

Grup tüzel liginin totemde anlam bulan "doðruluk payý" ifadesi iradenin olmadýðý dönem içinde “totemi söylem” olmakla dokunulmaz (kutsal-mübarek) bir tabuydu.

Saðlatan sosyal ortam da geri baðlanýcý bilgi sel saðlama yapmanýn baský ve basýncý nedenle, kiþilerin totem karþýsýnda fikir yürütme, karar alma, irade kullanma davranýþý yoktu. Bu baðlamla totem, atalar deneyiminden oluþan yoldu.

Üreten grup geri baðlanýcý bilgisel saðlama yapmanýn yanýna üretim iliþkisini katan kapasitesi nedenle; kendi kararýný aldý. Kendi sözünü söyledi. Kendi fikrini söylemeye baþlamakla; totemin tacýný tahtýný sarsmýþtý. Henüz adý konmamýþ olsa da "totem öznenin içine giren bir seslenme ve söz sahibi oluþtu.

Hele de her grupla üreten iliþkilerin her biri kendi grubunu, gruplar arasý temasa açmakla ve bu temaslar da giderek temaslý bir ittifaka dönüþmüþtü. "Totem temsilciler" ittifakýn içine "içlerindeki totemi sesle" ve "meslekleriyle buðday ilahý, çobanlýklarýyla da çoban ilahý diye anýlmakla" geldiler.

Ýþte "ilahlar bir totem mesleði olan irade sahibi gruplardý". Ýlahlar; "meslek sahibi olmanýn irade ve üretim hareketi nedeni ile totem kutsamasýnýn anlam ve içerik deðiþmesiydi". Yani "ilahlar ittifakýn yaratýcýsý, insanýn yaratýcýsý ve entegre üretimle ittifakýn inþacýlarýydý".

Ýlahlar "kendi totem meslekleriyle anýlýp, iradeni karar vericiydiler". Üreten iradeleri nedenle Ýlahlar gruplarýný dýþ dünyaya açtýlar. Bu nedenle ilahlar hiçbir yerden gelmeyip zaten tekil dönemle, totem dönemle ve ittifaklarla hep bulunduklarý yerdeydiler.

Ýttifaklar temelde meslek sahibi gruplar tüzelisiydi (tüzel kiþiliðiydi). Özelde de grup mesleði temsilcisi totem kiþilerdi.

Ýttifaklarsa üreten ilahlar (ilah) iradesinin bileþimiydi. Ýlah tekil ve çoðul anlamdý. Ýlah bir grubun temsilcisi ilah iken tekildi. Ayný ilah grup içinin her bir özneleri olaraktan da çoðuldu. Ýlahlar eril ve diþil anlam içerir olmasýyla ilah kavramý ikili yapý ile ikili bir bakýþýmdýr.

Zaten "ittifaklarýn çok köklü düþüncesi" ve fikri bakýþýmý; ilah kavramýndaki bu ikili düaliteden ileri gelir. Bu düaliteyi ve çokluðu biraz açalým.

Ýttifakýlar farklý meslek ya da farklý iþ kolu sahibiydiler. Böyle olunca her biri farklý bir iþ kollarý temsilcisi olan gruplar da kendi iþ koluna uygun özgün düþünce ortaya koyuyorlardý. Çoban meslek ile tarýmcý mesleðin düþünme þekli, ad koymasý yani isimlendirme þekli, eylem ve tutumlarý da ayný olamazdý.

Tarýmcý ile madenciler ve çoban mesleði temsilcileri farklý düþünceyi farklý isimlerle ifade etmiþ olmakla totemi bir yapý içinde ittifakýn içine gelmiþlerdi. Yani, totem gruplar eþleyiþle meslek sahibi ilahlar farklý meslek dillerini, farklý mesleki düþünce ve eylemlerini, farklý uygulamalarýný ittifak içine beraberlerinde getirmiþlerdi.

Ýttifaklar heterojen yapýnýn farklý dil (kültür), düþünce, meslek, iþ-eylem ve uygulama bileþimiydiler. Bu nedenle ittifaklar farklý üreten gruplarýn bir araya gelmesiyle çok köklü düþünce ve dil kullanmanýn da temeliydiler.