..E-posta: Þifre:
ÝzEdebiyat'a Üye Ol
Sýkça Sorulanlar
Þifrenizi mi unuttunuz?..
"Ýnsan - iþte tüm sýr burada. Bu sýr üzerinde çalýþýyorum, çünkü kendim de insan olmak istiyorum." -Dostoyevski
þiir
öykü
roman
deneme
eleþtiri
inceleme
bilimsel
yazarlar
Anasayfa
Son Eklenenler
Forumlar
Üyelik
Yazar Katýlýmý
Yazar Kütüphaneleri



Þu Anda Ne Yazýyorsunuz?
Ýnternet ve Yazarlýk
Yazarlýk Kaynaklarý
Yazma Süreci
Ýlk Roman
Kitap Yayýnlatmak
Yeni Bir Dünya Düþlemek
Niçin Yazýyorum?
Yazarlar Hakkýnda Her Þey
Ben Bir Yazarým!
Þu An Ne Okuyorsunuz?
Tüm baþlýklar  


 


 

 




Arama Motoru

ÝzEdebiyat > Bilimsel > Felsefe > Bayram Kaya




18 Eylül 2022
Ýttifaklar Bir Referans Noktasýydýlar 13  
Bayram Kaya
Kulluk düzeni, kolektifi varlýðýn þanslý seçilmiþ, soylu kiþilere aktarýlmasýydý. Baþka þey beklenemezdi. Zaten kolektif kapasiteyi yitirdikten sonra hayal olan bunca olup bitenler karþýsýnda hala rýzký beklemekti.


:BEJ:
13/1
Totem alandaki kardeþler ayný totemden soydan gelen totem, çocuklarýydý. Ölmüþ atalar, alan içinde veya alanýn dýþýnda don veya görünüþ deðiþen koruyucu gözeticilerdi. Belki kendisi de kendisiyle birlikte ölmüþ koruyucu ve gözetici bir atanýn ruhunu taþýyordu.

Biz çocukken büyükler ya da diðer çocuklarýn ana baba veya kardeþleri bizleri oynayan çocuk grubu içine býrakýrlardý. Kendileri gidiyormuþ gibi yapýp bir süre ve bir kaç gün gizli gizli bizleri gözetirlerdi.

Ki biz grubun sosyal ortamýna uyum saðlaya biliyor muyuz diye gözlenirdik. Hangi konularda bizim uyumsuzluðumuz vardý. Çocuklar bize ne þekilde yaklaþým yapýyorlardý vs. hepsini gizliden gözetirlerdi.

Bir durum oldu mu, sürece müdahale ederlerdi. Grup hareketinin nasýl olmasý gerektiðini gruba ya da bize söyleyip, bizi uyarýrlardý. Biz anlardýk ki her an büyükler tarafýnda korunup gözetilen müdahaleye açýktýk.

BU durum bize güven, cesaret ve firenle davranma alýþkanlýðý veriyordu. Artýk büyükler orada olmasalar bile büyükler bizi gözetir korur olmasalar bile, biz yine de bilirdik ki onlar orada ve her an yardýmýmýza hazýr koruyucu gözetmenlerdi.

Bu bir koþullu öðrenmeydi. Kiþiler kendisini çepeçevre saran ortamýn yalnýzlýðý içindeydiler. Atalarýn bu yalnýzlýðý aþan deney ve öðrenmeleri vardý. Ýþte bu gibi duygu ve çýkarýmlarla doðan animizdi anlam kiþinin, grubun çaresizliklerine karþý; kiþi ve grubu koruyup gözeten kodlama anlayýþýnýn ürünüydüler.

Ölmek böyleydi. Atalar ruhunun deneyde gelen öncülüðü nedenle, çýkmaz sokaklarda torunlara yardým edeceðinin beklentisi olan bir anlayýþtý. Biz fark etmesek te, fark edip unutsak ta animizdi tezahürler sosyal dayanýþmalý ortamlardan bize geçiþen sosyal alanlarýn baský ve basýncýydý.

Ýþte böylesi bir mana anlayýþýna göre atalar gizlenmiþ koruyuculardý. Dinler içinde biz görünmeden kullarýnýn yaptýðýný bilip gözeten ilahlar gibi. Totem ruh gözetir olmak için bizim bilip tanýdýðýmýz bedenden ayrýlýyordu. Totem ruh yeni beden içinde GÝZLENMEKLE çevre gezmesi yapmýþ oluyorlardý.

Þartlý algýya göre gizli ve canlý olmayý ifade eden bu anlayýþ baþý sýkýþan torunlara yardým edecek olan algýsal bir potansiyeldi. Çevre gezmesi yapan totem ruh çevre içindeki olacaklarý önceden görüp sezmekle, bunu tekilleþmiþ totemin aðzýnda grubuna söyleyecekti.

Atalarýn gizlenme ve çevre içinde gezmesi anlayýþý, giderek birçok ata gezmesinin tur atmasý olmaktan çýkýp totemi biçimleniþler özel anlayýþý içinde animizdi anlama hem somutlaþmýþ, hem tekilleþmiþti.
13/2
Tekilleþen algý ve anlayýþ bir tek atanýn koruyucu gözetici olduðu atalar ruhu anlamasý gibi olmakla animizi anlama bir tek totem simgesiyle daha somut ve daha anlaþýlýr kýlýnmýþtý.

Animizdi atalar geçmiþi yaþamýþ olmakla geçmiþte olmuþ bitmiþ belli iþlerin önünü sonunu biliyorlardý. Animizdi atalar gizlice çevre gezmesi yaparken de grubuna ya da kiþilere açýk ve yakýn veya uzak olan tecrübeyle sabit tehlikelerin haberini veriyordu. Yani þimdiyi, geçmiþin durumuyla görüyorlardý.

Animizdi totem atalar böylesi bir bilgeliðin içindeydiler. Atalar olaný ve olacak olaný tahmin edip bilmesinler de, kim bilecekti? Artýk grup içi ortamdaki animizdi duygularla vücut bulmuþ olan totem konuþmasa da; aktarýmlarla, aracýlarla, büyücülerle, kamlar vasýtasýyla totemi konuþturuyorlardý.

Ýþte totemi mana bu algý ve duygularla grup merkezinde þekilden surete dönüþmüþtü. TOTEMÝ SEMBOLÝZM OLAN YONTU ÝNÞA, ATALAR RUHUNUN KENDÝ GRUBUNA KONUÞACAÐI BEDENLENME BÝÇÝMÝNÝ TASVÝR EDEN MÜCESSEMA OLUÞTU. Bu gibi animist anlama asla köleci sistem sapýklýðý olan tekrar tekrar tekâmülü anlatan reenkarnasyon anlayýþý deðildiler.

Etrafta gezen atalarýn “canlarý, totem alanda, doðan çocuklarda o çocuðun canýyla vücut bulmakla animizdi atalar her an kiþilerin içlerindeydiler. Veya atalar bu gezme esnasýnda totemin içine girmekle, ya da bir aðaç bir kuþ bir kaya þeklinde olmakla, yine içlerinde ve çevrelerindeydiler.

Çevre gezmesi içinde grubu ve torunlarý gözetip koruyor, onlara yardýmcý oluyordu. Ýletim geçmiþten geleceðe doðru tahminleri haber vermekti. Ölmenin ve ölü olmanýn amacý buydu. Ölme dedikleri durum, atalarýn baþka þekil ve suretle canlý olmasýydý. Korucu atalarýn çevrede canlý dolaþmalarýydý.

Ýttifak içinde doðan çocuklar da iki ayrý ilahýn (totem grubun) canýndan ve kanýndandýlar. Bu nedenle ittifakýn melez çocuklarý, ilahýn ya da ilahlarýn canlý kanlý gözetiminde olmakla ilahlarýn çocuklarýydýlar.

Örneðin, üreten meslek sahibi Marduk ittifaký 25 totem grubun ittifakýydý. Marduk sembolizmi, avcý toplayýcý totem sembolizminden motiflerle, üreten birçok meslek sahibi ilah sembolüne dönüþmüþtü.

Marduk her bir grupla bir kiþi (bir ilah) sayýlmýþtý. Bir bileþim mantýðý olan Marduðun bu nedenle 25 kafasý, 50 bacaðý ve 50 kolu vardý. Marduk sembolizmi, ittifaklarý, ittifaký bileþimlerle artan ilahi güç birliðini ne güzel anlatýyor deðil mi? Ýþte totem de izole bir kolektif bileþimi anlatýyordu.

Ýbrahim, Musa sembolizmi içinde görüleceði gibi bu gibi kiþileþtirmeler üreten kolektif ittifaklarý özel mülk kýlmakla kolektif alaný daðýtan; özel mülk sahipliðini yansýtmakla þimdinin hikâye anlatýcýsý olan kiþilerdi. Marduk ittifakýn bileþimiydi. Bunlar kolektif ittifaktan kovulanlardý. Zamanlar içinde zamana göre anlayýþlarýn eklem ve çýkarýmlarýyla oluþmakla, þimdinin meþruiyetini anlatan hayali kiþiliklerdi.

13/ 3
Artý ürün veren geliþmiþ kolektif ittifaklar içinde kolektif kapasiteyi (ortaklýðýn biriken varlýðýný) rýzk saçma diye özelleþtiren sahiplenmeler için kurulan ve mal-mülk sahipliðini gözeten tuzaklar nedenle; kolektif yapýlar parçalanacaktý.

Bu parçalanmayla birlikte kiþiler üzerindeki kolektif sigorta ya da kolektifçe saðlatýlan yarýn güvencesi de kalkacak ve parçalanacaktý. Kolektif miras (kolektif kapasite-kolektif yapabilirlik te) kimi seçkin kullar için dokunulmaz bir miras ve rýzk takdirine dönüþecekti.

Böylece rýzk takdiri ile dokunulmayan, kutsal bir mülkiyet kavramý ortaya çýkmýþtý. Kolektif kapasitenin kiþiye mülk olmasý mutlak monarþiyi; maldan, mülkten yoksun aile ve köleleri ortaya çýkarmýþtý.

Rýzk takdiri nedenle yoksul kýlýnan çekirdek aileler çocuklarýna köleliði, sefaleti miras býrakýrken, kutsal mülk sahibi zengin aileler de çocuklarýna özelleþtirilme yoluyla edinilen serveti miras býrakýyordular.

Avcý toplayýcý zamanýn koruyucu gözetici ligini ifade eden söylem canlýca (animizdi) mana anlayýþýdýr. Cisim can taþýyordu ve canlýydý. Caný ile deðil cismi ile görünen animizdi kutsayýþ, üreten yapý içinde El mana anlayýþý oldu.

Animizdi El mana anlayýþý kolektif zenginlikleri kimi kiþilere (El mana anlayýþýný ortaya atanlara) rýzk diye daðýttý. Böylece El mana anlayýþý fakirliðin, sefaletin gözetimini, zenginlerin tasadduklarý üzerinde býraktý. El, Yahova gibi mal müsadere eden ganimetiydi. Elohim gibi acýyan dulu, yoksulu koruyandý.

El animizmi, El-Yahova gibi hem tehdit ediyor; hem El-ohim gibi ödül vaatlerini sýralarken Hamurabi gibi, Sargon gibi, Ýbrahim gibi aracýlar aðzýyla konuþan yeni anlayýþla bunlar canlý (hay) olan yeni sürüm totemlerdi. Güya bunlar konuþmuyor El bunlara söyletiyordu. Atalar da toteme söyletiyorlardý.

Özelleþtirilen mülk sahipliði içinde sevgi (aþk) beraberliði yerini, miras býrakan; mal mülk evliliklerine dönüþmüþtü. Kolektif güvenceler ana baba mirasýna, ana-baba güvencesi ile ana-baba zenginliðine dönüþmüþtü. Sistem sadece mal mülk parçalanmasýyla kalmamýþtý, kolektif alanýn tüm sigorta güvencelerini de parçalamýþtý. Kolektif garanti ortada kalkmýþtý.

Ýþte ana baba evliliðinden doðan ana baba sahipli çocuklar, büyük kolektif gövdeden parçalanan ailelerin itilir kakýlýr velayet çocuklarý olmuþtular. Baþlangýcýn kolektif referansý olan “kolektif miras” ve “kolektif mirasýn güvence korumasý” þimdi en küçük aile birimi düzeyindeki eþitsizliðe gerilemiþti.
13/4
Eþitsizlik nasýl doðmuþtu? Eþitsizlik neydi? Baþlangýç, kolektif referansla baþlamýþtý. Baþlangýç koþulu kolektif güç ortaya koydu. Tüketilenden fazla kolektif birikim ortaya koydu. Ýþte El kendi seçkinlerine bu kolektif kapasiteyi rýzk diye, özel mülk diye, þans ve kader takdiri diye verdi. Eþitsizlik kolektif alan dediðimiz kamusal alaný özelleþtirmenin parçalanmasýndan doðmuþtu.

Eþitsizlik bir biyolojik eþitsizlik, ya da biyolojik eþitlik, cinsel eþitlik deðildi. Doðada saðlama ve üretme üzerinde kolektif emek gücü birliði içinde herkese yetenek ve ihtiyaca göre paylaþmaydý. Eþitlik geri baðlaným referanslarýna dayalýydý. Grubun çalýþamayan yaþlýsý ve çocuk aiti olmak ile mutlaka karþýlýklý gerektirme olan kolektif çalýþma gücüne yetenekler oranýnda katýlýmla gerçekleþiyordu.

Bu baðlamla eþitlik saðlatan, üreten “kolektif katýlýmlý kolektif sonuçlar üzerinde herkesin yeteneðine göre çalýþma edinimi ve yeteneðine, ihtiyacýna göre pay almasýydý. Bu baþlangýcýn þimdiyi ortaya koyan inþa olmakla kolektif mirastýr. Süreç buna göre düzeltilip, hatalarý çýkarýlýp yeni eylem alanlarý bu temel referansa göre açýlýr. Sürecin içinde temel referanslar bozulmadan özel alanlarda olmalýdýr.

Kolektif tutumla kolektif gücü ortaya çýkaran baþlangýca dek süredurumlar gerçek bir tarihsel olgu ve tarihsel bilinçtirler. Eþitlik söylemi bir tarihsel olguya, bir tarihsel geçmiþe, bir tarihsel bilince ilk kez baþlayan tarihsel inþa referanslarýna gönderi olup; tarihsel insanýn kamucu dediðimiz kolektif mirasa yaptýðý gaspa karþý duruþun, tarih bilincine atýftý.

Parçalanan kolektif miras, kolektif yapabilirlik, kolektif birikim; þimdi, El tarafýnda seçilmiþ kiþilerindi. El anlayýþý kolektife ait kolektif gücün ve kolektif emeðin mülk sahibi þanslý kiþilere ait zilyet olduðuna (!) yoksul, sefil kiþileri inandýrýlmanýn teolojik iknaýydý. El, kamu gücünü mülk algýsý üzerinde gasptý.

Oysa inanma dýþýndaki gerçekler içinde ne böyle özel mülk sahipliði olan bir baþlangýç referansý vardý. Ne tekil bir kiþi kendi baþýna kolektif bir kapasiteyi, kolektif zekâlý, kolektif bir akýlý ve ne de kolektif gücü ortaya koyabilirdi. Mülk sahibinin kullandýðý her þey özelleþtirilen kolektif (kamu) kapasitesiydi.

Yýðýnlar kolektif yapabilirlik olanaklarýndan yoksun býrakýlmakla, kamu olanaðý yoksunu muhtaçlardý. El muhtaçlarý duyan, gören, gözeten, bilen bir mana gücü olmakla animizdi bir yaklaþýmla bir kiþinin görünmeyen ikincisiydi. Ýki kiþinin görünmeyen üçüncüsü vs. olup, kiþilerin kontrol eden canlý güçtü.

Kolektif parçalanmadan doðan tüm çeliþkiler illüzyonlarla tarif ediliyordu. Bu çeliþkilere muhtaçlýðýn nefsi, yoksulun imrenmesi, o da El ‘in kulu gibi söylemlerle yumuþatýyordu. Böylece gasplarýn ortaya koyduðu muhtaçlýðýn nefsi ve yoksulun öfkesine karþý yine hayali algý üzerinde ödüllü bir sadaka, zekât özendirmesi icat edilmiþti. Kolektif mirasý gasp eden gerçekliðin üstünü örtmek için, muhtaçlarýn nefsi diye bir gerekçe uydurulmuþtu.

Totemin çocuklarý ve ilahýn çocuklarý olma denklikleri karþýsýnda þimdi soylu olmayan köleci ana babanýn çocuklarý olmakla sefaletin çocuklarý ve sefaletin kullarýydýlar. Ýnsanlar neden böyleydi?
13/5
Ýnsanlar böyle deðildi. Ýnsanlar zengin ve yoksul kýlýnmayý kontrol eden bu güç karþýsýnda insaný edilgen kýldýlar. Efendi karþýsýnda kulluk edilgeni zaten teslimiyeti. Teslimiyet te “teslim olanlarýn ilkiyim” deme övüncünü ve ödüllenme takdirini bize telkin ediyordu.

Yine El mantýklý telkin içindeki teslimiyet; tevekkül etmeyi, yani her þeye boyun eðmeyi ve her þeyi kader kapsamýnda baþa gelenler olarak kabullenmeyi gerektiriyordu.

Bir insanýn baþýna yýldýrým düþmesi, bir insanýn düþerek kafasýný kýrmasý, bir insanýn çeþitli coðrafya alanlarda farklý kiþilerde doðmasý vs. baþa gelen ve bizim bilgimiz dýþýnda, bizim bilincimiz dýþýnda; bizim gücümüz dýþýnda, bizden baðýmsýz oluþmalar olmakla, "baþa gelenlerdi".

Ama üreten iliþkiler “biz dediðimiz kolektif özneli, özgecil iliþkinin içindedir". Üreten iliþki ve üretim hareketi kolektif güç dýþýndaki bir gücün iradesiyle kolektif alan içinde, "baþýmýza gelmezler".

Aksine üreten iliþki ve üretim hareketi paydaþlýðý kolektif bilinçle, kolektif güce baðýmlý biçimde ortaya konur. Yani kolektif üretim bizim dýþýmýzda, kolektif denetim olmadan baþýmýza gelen bir olgu deðildir.

Zaten üretim iliþkisinde önce ve içinde; üretim hareketinden önce ve içinde; üretim hareketini özelleþtiren köleci algýdan önce, rýzk veren bir kader anlayýþý yoktu. Örneðin, groteski yaþamlar da, totemiler de rýzk veren bir kaderi bilmezlerdi. Totem de zaten rýzk vermiyordu.

Ýþte baþa gelen kader aldatmacasý bizim bilincimiz ve bizim birbirimize kolektif birim zaman üzerinde kolektif emek baðýmlýlýðýmýz olan, kolektif baðlarla ortaya konur. Yani üretim iliþkisi, üretim hareketi, kolektif emek toplumun öznesi dediðimiz "bizim dýþýmýzda, bizim baþýmýza gelen edimseller deðildi". Aksine Türkçedeki bencilliði güden el organý anlamýyla baþýmýza gelenlerdi.

El organý marifetli eylemler, Ortadoðu’da El mana anlayýþýnýn söylemine dönüþmüþtü. El mana anlayýþýyla Türkçemizdeki eli karýþtýrmamak gerekir. Ortadoðu’daki ve dinlerin kökenindeki El mana anlayýþýnýn Türkçemizdeki karþýlýðý "Baydýr". "Ýl baydýr". "Bay erkidir (monarþidir)".

Efendi karþýsýnda maraba, ya da köle neden sefildi? Çünkü El öðretisine göre ya da El ideolojisine göre veya El inanmasýna göre; insan yerine mülk sahibinin kul (kölesi) vardý. Hem de “efendinin elinin altýndakilerdi”.

Köleci ya da kuldu düzen; kendisine rýzk verilmeyen kulun sefaletini, kulun muhtaçlýklarýný yönetme ve kontrol etme üzerine algýlar ve hayaller ile bilmesinler söylemli, karanlýkçý ifadelerdi. El kolektif yapabilirliði kimi kiþilere rýzk diye verme iþinin geçmiþini “hikmetinden sual olmaz” diye karartýyordu.

Kulluk düzeni, kolektifi varlýðýn þanslý seçilmiþ, soylu kiþilere aktarýlmasýydý. Baþka þey beklenemezdi. Zaten kolektif kapasiteyi yitirdikten sonra hayal olan bunca olup bitenler karþýsýnda hala rýzký beklemekti.



Söyleyeceklerim var!

Bu yazýda yazanlara katýlýyor musunuz? Eklemek istediðiniz bir þey var mý? Katýlmadýðýnýz, beðenmediðiniz ya da düzeltilmesi gerekiyor diye düþündüðünüz bilgiler mi içeriyor?

Yazýlarý yorumlayabilmek için üye olmalýsýnýz. Neden mi? Ýnanýyoruz ki, yüreklerini ve düþüncelerini çekinmeden okurlarýna açan yazarlarýmýz, yazýlarý hakkýnda fikir yürütenlerle istediklerinde diyaloða geçebilmeliler.

Daha önceden kayýt olduysanýz, burayý týklayýn.


 


ÝzEdebiyat yazarý olarak seçeceðiniz yazýlarý kendi kiþisel kütüphanenizde sergileyebilirsiniz. Kendi kütüphanenizi oluþturmak için burayý týklayýn.

Yazarýn felsefe kümesinde bulunan diðer yazýlarý...
Ölçü 4
Ölçü 2
Kendisini Kopyalama 1
Ölçü 1
Hemcinslerin Tarihi 6
Hemcinslerin Tarihi 4
Hemcinslerin Tarihi 11
Hemcinslerin Tarihi 14
Totemi Dil 24/ý
Hemcinslerin Tarihi 12

Yazarýn diðer ana kümelerde yazmýþ olduðu yazýlar...
Asuman [Þiir]
Ayrýlýk Nedir? [Þiir]
Bülbülü Öldürmek [Þiir]
Ne Devletsun Ne Devletlu [Þiir]
Bildin mi? [Þiir]
Yol Yolcudan Habersiz [Þiir]
Köle 3 [Þiir]
Köle 2 [Þiir]
Bildin mi? III [Þiir]
Hata Yapmak [Þiir]


Bayram Kaya kimdir?

Emekli eðitimci. 1950 Mucur / Kýrþehir doðumlu.


yazardan son gelenler

 




| Þiir | Öykü | Roman | Deneme | Eleþtiri | Ýnceleme | Bilimsel | Yazarlar | Babýali Kütüphanesi | Yazar Kütüphaneleri | Yaratýcý Yazarlýk

| Katýlým | Ýletiþim | Yasallýk | Saklýlýk & Gizlilik | Yayýn Ýlkeleri | ÝzEdebiyat? | SSS | Künye | Üye Giriþi |

Custom & Premade Book Covers
Book Cover Zone
Premade Book Covers

ÝzEdebiyat bir Ýzlenim Yapým sitesidir. © Ýzlenim Yapým, 2024 | © Bayram Kaya, 2024
ÝzEdebiyat'da yayýnlanan bütün yazýlar, telif haklarý yasalarýnca korunmaktadýr. Tümü yazarlarýnýn ya da telif hakký sahiplerinin izniyle sitemizde yer almaktadýr. Yazarlarýn ya da telif hakký sahiplerinin izni olmaksýzýn sitede yer alan metinlerin -kýsa alýntý ve tanýtýmlar dýþýnda- herhangi bir biçimde basýlmasý/yayýnlanmasý kesinlikle yasaktýr.
Ayrýntýlý bilgi icin Yasallýk bölümüne bkz.