Bulutlar, kapasite ve potansiyel durumun yeti sel giriþicilerleydi. Yeti sel giriþiciler su damlasý, buz kristalleri, iyon yük hareketleri þimþek-yýldýrým gibi kapasiteye baðlý potansiyel bir belirsizlerle olanak durumdur. Bu belirsizler kapasiteli potansiyel oluþumlar; eksantrik denge ve dengesizlik durumlarý ile olanaklýlar içindedirler.

Bulut, denge ve dengesizlikler giriþmeli yeni potansiyeli içinde akýþla yaðýþlara, iyon hareketli þimþek ve yýldýrýmlarýn dallanma çatallanma yapan kol faaliyetlerine dönüþür. Þimþek ve yýldýrým atýmlarý çevredeki azot gazýný azot bileþikleri vs. yapmanýn "belirme yeteneðine" ve "yaratýcýlýðýna dönüþürler".

Elbette ki hayat çevresel dengenin bozulmasýnda bir amildir (nedendir). Çevre zaten deðiþmektedir. Hayatýn çevre sel deðiþmelere olan katkýsý olsa olsa hýzlandýrýcý bir katkýdýr. Hayat olmasa da çevre dengeleri inorganik dinamiklerle deðiþen bir tarihselliktir.

Öyle olmasaydý, kabaca baþlangýç koþulu olan ateþ topundan, kayaçlara; kayaçlardan da bugünkü hayat, ortaya konamazdý. Hayatýn çevre deðiþmesine olan katkýsýna bakýp; "hayat çevreyi deðiþtirmek için planlanýp ortaya konmuþtu denebilir mi?"

Hayat þeyler gibi aþama sal bir süreçtir. Her bir aþama bir sonraki aþamanýn nedeni olsa da neden sonucundan; yani ortaya koyacaðý hayattan, bataklýktan, depremden vs. habersizdi. Dünya yalýtýmlý potansiyel durumun deðiþme dönüþme aþamalarý baþka þeyler gibi zorunlu olarak hayati koþullarý da ortaya koyma eþiði içine geldi.

Çevrenin rast gele deðiþmeleri hayatý ortaya koymak için deðiþiyordu diye bir anlam çýkarmak olsa olsa sýðlýktýr. Bir atomu ortaya koymak en az hayat kadar hem imkânsýz, hem de pek olanaklýdýr.

Biz hayatý ve kendimizi çok önemseyen bir önyargýnýn baðýntý kopukluðu içinde olmakla hayatý olanaksýz görmekteyiz. Oysa hayat bir atom ve moleküler kimyayla fizikle çevresel baský basýnçlý deðiþtirici dönüþtürücülerle pek mümkündü. Hayatýn olmamasý mümkün deðildi.

Hayat, diðer þeyler gibi çevresel koþullarýn giriþme ürünüydü. Nasýl ki çevresel giriþme içindeki inorganik süreçler inorganik süreçler olarak kalmayýp bugünkü hayatla birlikte çevresel koþul giriþmelerine gelmiþse; yine çevresel koþullarýn deðiþmesiyle hayat ta hayat olaraktan da kalmayacaktý.

Toplum yeni bir hayat þekliydi. Toplum içinde biz tarihsel fosil ve tarihsel kayýtla kesikli özel baðýntýlý durumla bir geri baðlanýma baþlangýcýydýk. Nitekim türümüz üzerindeki hayat, hayat olarak kalmamýþ toplumsal yapý ile evirilen bir hayata dönüþmüþtü.

Toplumsal hayat ile süren hayatýmýzýn kullanacaðý teknolojilerle bizler belki de çevre deðiþmelerinden yok olmadan kalabilir bir özellik yetenek ve kapasite yaratýcýlýðýna dönüþmüþtük. Toplum yeni bir bedenlenme gibi bambaþka bir hayat türüydü.

Hayatý planlý bir gerektirme saymak tarihsel olaný hiç anlamama bilgisizliðidir. Öyle olsaydý hayatý gerçekleyen koþullarýn hiç deðiþmemesi ve hiç deðiþmenin olmamasý gerekirdi.

Böylesine bilmezce savlar ve çýkmaz sokaðý ifade eden söylemler yaratýcýlýðýn ve kesikli sürekli olan özel ve genel baðýntýlý akýþýn önünü kesmektir. Ancak iyi bir planlama sosyo toplumla mümkündür. Toplum öncesi kiþisi öznel plan çevrenin pasif ve bilmeden kendilikten bir deðiþtirici dönüþtürücü olmasýydý.

Oysa þimdi toplum (kolektif kuvvet) sayesinde dünyayý bilerek, isteyerek, planlý biçimde kuvvet yasalarýna baðlý kalarak istediðimiz yönde etkin ve bilinçli bir þekilde hayatý, kendi dýþýndaki toplumla, tamamlayýcý teknolojilerle koruyacak yönde üretiyorduk.

Olgu ve olaylar ne bizi var etmek içindi. Ne de bizi var etmemek içindi. Oysa bizi amaçlý ve planlý bir þekilde var etmek için geliþen dünya bizim için bu halini korumasý gerekirdi. Hâlbuki dünya tarihi kaçýncý buzul çaðlarýný ve bize göre kuraklýk olan çaðlarý yaþadý ve yaþayacaktý?

Kaçýncý kez hayat olarak kurulup hayat olarak yok olma eþiðinde yeniden yaþama tutunuþtuk. Dünya, kaçýncý manyetik alan deðiþmelerini yaþadý ve yaþayacaktý? Yine dünya hayat için uygun olmayan tektonik olaylarý kaçýncýsýný yaþadý ve daha kaçýncýsýný yaþayacaktý?

Görüyoruz ki hiç bir þey hayatý desteklemek için deðildi. Ama hayatýn kökünü kazýyacak koþullar kadar da ara sýra da hayatýn yeniden inþasýný önlemeyecek denli rast gelelerle de oluyordu.

Ýþte size göre olmayan ortam içindeki canlýlýk; bu deðiþmelerin minimum uçlarýnda yokuþ aþaðý durumlarýn uçuruma düþtü düþecek olan dik yamacýn kýyýsýndaki bir ýlýman dönem içinde köklenme ve yaþama tutunmanýn çabasýydý. Hayatý, tatlý düþlerle anlamak olanaklý deðildi. Ama bu, hayatýn tatlý düþü olmadýðý anlamýna da deðildi.

Birbirine eklenen, birbirini çözen durumlar; çeþitliliðin, deðiþmenin kaçýnýlmaz oluþuydu. Konuyu burada kesmek yeterli olacak. Ýþte yetiniz de yetisiz liginiz de yaratýmýnýz da kapasiteniz de deðiþken üç koþula baðlýlýkla özetlenebilir.

Sýnýrlý, üssü ve belirsizle olan bir atomik makro durum kuvvetine baðlýydý. Fiziksel kimyasal bileþimli moleküler bir fizikoþimik izolasyonun iç koþullarýna baðlýydý. Sosyo toplumsa kuvvetin yansýma giriþmesine baðlýydý. Gelecek neye baðlýydý?