6
Varlýk ve çevre hem kendilerine hem birbirlerine kendi üssü durumlarýyladýr. Varlýk deðiþen çevrenin seçilim baský ve basýncý altýnda belirsiz üssü durumlarýndan biri ya da bir kaçýyla tepki ortaya koyan belirlenme içinde olur.

Bir giriþme içindeki olaylar, çevrenin boca halindeki farklý farklý durumlarýyla giriþen baðýntý olduðu gibi ayný çevresel durumla giriþen farklý birçok olgu ve olaylar da mümkündü. Hem içsel hem çevreye baðlý giriþmeler nedenle ÞEYLERÝN KENDÝSÝ GÝBÝ KALAMAZ OLMASI DEMEKTÝ. ÞEYLERÝN KENDÝSÝYLE AYNI KALAMAMASI DEMEKTÝ.

Olgu ve olaylardaki bu dinamik nedenle olgu ve olaylar hem kendi gibi kalmak, hem de kendi gibi kalamama çeliþkisi diyoruz. Yineleyen bir tepki (ortam) devam ettiði sürece varlýk bir süre ayný tepkiyle kalmak durumundadýr. Kendisini yineleyen süredurumlarýn bir nedeni de çevrenin bir süre deðiþmiyor gibi kalmasýndan kaynaklý çevresel etkilerdendi.

Fakat ortam içinde her an nitelikten niceliðe, nicelikten de niteliðe deðiþme olur. Deðiþme karþýsýndaki yalýtýma varlýðýn eski tepkisi iþe yaramaz hale gelmektedir. Bu durumda pasif varlýk, özellikle de hayat, kendi üssü belirsizlerinden biri veya bir kaçýyla yeni ortama uygun denk düþmelerle tepki yansýtmalarýna dönüþür. Buna seçilim yasasý diyoruz.

Hayat en az dýþ dünyayý içine alacak bir eksen çevrimiyle vücut bulur (yalýtým olur). Hayat en az enerji harcamakla en az dýþ dünyayý içe alacak bir yalýtma üzerinde dallanýp çatallanýr.

Hayat bir organiðin, diðer organikler üzerinde enerji saðlayacak dallanmalar yapmasý nedenle organikler enerji darboðazýna girmektedir. Hayat, bu darboðaza karþýn fazla enerji harcamamak ve enerji saðlama kýtlýðý nedenle her üssü durumu yalýtmaz.

Atomik ve moleküler yapýya baðlý tüm üssü durumlarla deðil de en az enerji harcanmasý nedenle rast gele ve kimi üssü durumlar yalýtýmýyladýrlar.

Bir yalýtým içindeki üssü durumlar kýsýtlýsý çeþitlilikler, hayatýn çeþitliliði ve hayatý bu çeþitlilik üzerinde türlü dirençlere türlü tepkiler koyarak aþmasý veya aþamamasýna olanaklýktýr.

Bu durum da kimi çevre koþullarýnda diðer türlerin neden yok olurken diðerlerinin neden hayatta kalabildiklerini kýsmen ve iyi bir þekilde açýklar.

Öyle ki birinin yalýtmasý içinde olmayan üssel bir özellik, çevredeki karþýlaþmalara göre diðer birinin eksikliði ya da üstünlüðüne dönüþüyordu.

Örneðin göz bileþimini verecek üssel durumlarý kendi yalýtýmý içinde baskýlayan bir hayat düzeni manyetik alana duyarlý bir radar devinmesine olanak ortaya çýkar. Ortaya çýkan durum göze göre bir avantaj ve dezavantajdýr. Ayný þekilde göz de bir avantaj ve dezavantajdýr.

Hiç bir özellik illa olmasý gereken bir meziyet olmadýðý gibi; þu aþamada her biri de her bir yalýtým içinde entegre olamaz. Yine göz yerine; ýsýya, kokuya, duyarlý üssel durumlar rastgelesi olan seçilileriyle hayat türlü türlü akýþlaydý.

Tekrar hatýrlayalým. Hayat enerji düzenli temel düzlem üzerine inþa oluþtu. Enerjiyi bir biçimden diðer biçime çeviriyordu. Bu her hayatla, her hayatýn ortak olduðu tek köklülük ile en temel geri baðlaným koþuluydu.

Bu koþul hücreyle biçimlenmiþ hücre içi kontrol merkezleri dediðimiz aðýrlýk ve çekim merkezi olan denge durumdu. Her bir bileþimle aðýrlýk merkezi, diðer durumla her bir denge merkezi, çevrim ekseni olarak bilinip hatýrlanmalýdýr.

Doðal çevremiz denge merkezlerinden kaymakla sürekli deðiþir ve yeni dengelere oturur. Bu nedenle birçok denge merkezleri yok olmuþtur. Yeni denge merkezleri ortaya konmuþtur. Doðal denge merkezlerine cevap veremeyen tek ve çok hücreli var oluþlar yok olmuþtur.

Buna mukabil (buna karþýn) en az dýþ dünya ilkesi gereði seçilimle olan bir yalýtýmýn içinde zorunlu olarak tersi durumla üssü olan rastlantýlar vardý.

Yani yalýtým içine alýnan bir dalga durumun parçacýk ve frekans durumlu genlik salýnýmlarý; bir manyetik alaný yalýtýrken iþe yarasýn veya yaramasýn manyetik alanýn tersi olan üssü durumla elektriksel alan yalýtýmýn içine alýnýyordu.

Hem de en az dýþ dünya koþuluna göre alýnýyordu. Hem de davetsiz misafir olarak ve davetsiz misafirin rastlantýsal lýðýyla alýnýyordu. Hem elektron durumla manyetik alandý hem dýþta yansýmayla manyetik ve elektriksel alandý.

Hem içe alýnan iþlev duruma baðlý, tersi üssü durum olmakla yalýtýmýn içinde zorunlu bir rastlantý durumdu. Bir yalýtým suyun bazik ve alkali durumlarýný enerji süreçlerine yeðlemekle inþa içine alýyordu. Ama yalýtým suyu içine alýrken suyun donma ve buharlaþma üs selisini de rastlantý olarak yalýtým içine alýyordu.

7

Kýsacasý kimi iþlev durumlarý, en az dýþ dünya ilkesine göre yalýtmasý demek yalýtýlanýn tersi üs sel durumlarla yalýtýma sistemin içinde sistemin patlak çatlak kaçaklarý ve rastlantýlarý olmayacaðýnýn da anlamýna gelmiyordu.

Yalýtýma sistemin patlak ve çatlak üssü ve tersi durumlarý sistemin rastlantýsý olarak o yalýtýmýn içinde iþe yaramasa bile zorunlu olarak vardý.

Ýþte yeni denge merkezlerine uyabilen yeni tepkiler; yalýtýmlý sistem içinde iþlev olarak bulunmakla; iþlevin beraberinde getirdiði veya iþlevin rastlantýsal bir tersi ve üssü durumlarý olmakla yalýtýmýn içine davetsiz misafirdi. Hayat kaçaklarý da yalýtýmýn içinde taþýyordu.

Atom düzenli yansýma ve yansýtma tepkileri farklýydý. Moleküler düzenli yansýma yansýtma tepkileri baþkaydý. Atom düzenli tepkiler, moleküler tepkilere göre daha mekaniktir. Moleküler tepkiler mekanik yansýmasýnýn yaný sýra daha esnek, daha özelleþmiþ daha evrimsel, öðrenici ve geliþmecidir.

Bileþimin özelliðine baðlý tepkisel kapasiteli yeti ve yeteneklerle daha bir cevabi çözümleme, düzenlenme ve metabolizma ile oluþan özgün iliþkilerine tabidir. Vücut denen bileþime kapasite, artýk temelde bu tür moleküler özelliklerle ve bileþime baðlý yepyeni kapasiteye tabii yeti ve yetenekleri daha bir laboratuvar gibi yeti üzerine daha bindiriþe, modülasyonladýr.

Yalýtýma sistem bileþime de tabii olan özelliklerle davetsizini, patlak, çatlak ve kaçaklarýný mecburen ve rastlantý olarak içinde taþýyordu.

Yalýtýmýn içinde alýnan o atomik düzene göre mekanik durum veya o yalýtýmýn bileþimiyle oluþan mekanik bir iþlev örneðin; ýþýða tepki veren durumla saydamlýk veya saydam olmayýþýn mekanik boyutla moleküler bileþimli öðrenme davranýþlarý, giriþme karþýsýnda uzun erimin gelgitleri içinde yeni bir öðrenme tepkisi cevaplarý oluþabilecekti.

Vücut gibi bir bileþim içinde tepki yansýmasý bileþim gibi bir üst düzey ve düzlem iliþkisi içinde yeni tür varyasyon türü oluþ tepkileri ortaya koymaktadýr. Moleküler oluþ tepki imajlarý bileþime özgü çevrim ekseninde YENÝDEN YANSITABÝLMEKTEDÝR.

Moleküler kapasiteli yeti ve yetenek çevredeki mekanikti yansýma ve yansýtma düzeyi ile kalmýyordu. Yansýmayý imaj olarak depoluyor, Yansýmayý geri çaðýrabiliyor, içine ve üzerine kuplaj olan yansýmayý "biçimliyor" ve yeniden yansýtabiliyordu.

Örneðin, giriþimin de ýþýkla olan olaylarýn giriþen sentezi içinde parça ya da bileþim iliþkilerini veren birçok ýþýk olayý durumlar vardýr. Iþýk, cisim giriþmesinde ýþýk; giriþtiði cismin saydam olup olmamasýný belirleyen bir bileþim ve giriþme unsurudur.

Yine ýþýðýn giriþimi içinde ýþýktaki foton hareketi, cisimdeki elektron hareketlerini ortaya koyuyordu. Böylece fotosentez süreçleri ortaya konuyordu. Yine ýþýðýn cisimlerle giriþmesinde ýsý ortaya çýkýyordu.

Isý emen katý cisimlerin bu giriþme sonunda boyu uzarken, kimi sývý cisimler genleþiyordu. Bir giriþimde ýþýk saydam ortam da geçerken, kýrýnýma uðruyordu. Bir giriþmede ýþýk geri yansýyordu. Veya ýþýk saydam ortamda doðrultu deðiþtirip yoluna devam ediyordu. Iþýk ortam giriþmesiyle ortam; ýþýyor, aydýnlanýyor, yansýmalar veriyor, ýsýnýyordu vs.

Bunlar varlýðýn ya da ýþýðýn üssü durumla olmasýydý. Üssü durumlar çevreyle giriþmekle, giriþen o üssü durum hem belirleyen hem belirlenen oluyordu. Üssü durumlu giriþimlere ait davranýþlar içinde örneðin ýþýk ortam giriþmesini saydamlýk olarak ele alalým.

Ortamýn saydam olup, saydam olmamasýný giriþimle ýþýk belirler. Biz de ýþýk geçiren ortama, saydam; ýþýk geçirmeyen ortama da saydam olmayan ortam deriz. Fakat ortam da ýþýðýn yola devam edip etmeyeceðine iliþkin giriþimle ýþýðýn davranýþýný ya da ýþýðýn nasýl davranacaðýný belirler.

Demek ki saydamlýk ve matlýk ortamýn üssü durumu içindedirler. Ancak ortam ve ýþýk giriþmeden de biz ortamýn ne saydamlýðýný bilebiliriz, ne cismin matlýðýný bilebiliriz. Zaten üssü durumla giriþen ortamýn üssü durumlar karþýlaþmasý nedenledir ki belirme, belirleyen ve belirlenen durumlara iliþkin "deneyle deneysellik" te bunun için vardýr.

Ama bizler de bir kez giriþim süreçlerini deneyimledikten sonra artýk ortamýn saydam olup olmamasýný öðreniriz. Öðrenme çaðrýþým sal geri baðlanýmladýr. Öðrenme zihin sel kapasiteye baðlý yeti üzerinde depo enerjili imajlardan hatýrlama ve çaðrýþýmla geri baðlanýmladýr.

Kýsacasý biz ve hayat moleküler biyolojisi olmakla moleküler biyoloji benzer tepkiyi çaðrýþýp benzerini yansýtmakla imajdan düþünme ve imajdan dýþa dönük yönelimleriyle düþünceyi (zihinde olaný) eyleme dökebiliyordu.

Artýk biz, bir giriþme olmadan da hangi cismin saydam, hangi cismin mat olduðunu bilebiliyorduk. Bunu biyo moleküler enerji çevrimlerine, biyo moleküler kapasiteli yeti ve yeteneklere borçluyuz.

Bir kapasite yeti ve yetenek bileþenli alt parçalarla izolasyondu. Yetiler gerek biyo anýklýk lýða ve gerekse kiþisi öðrenme ile ve gerekse kolektif süreçle olan öðrenmelere baðlý "algoritmalara" bir modülasyon zeminiydiler.

Yeti ve bir yeti grubu belli bir "algoritmayla belirlendikten" sonra (doku organ ve birime dönüþtükten sonra) yeti ve yeti grubunun bu algoritmaya baðlý yapabilirliði de yetenekti.

Kapasite ve yeti biyo moleküler, türsel çeþitlilikle genetik bir belirlenimdi. Ama yeti üzerine modülasyonlarý yapýlacak algoritma bindiriþleri doðuþtan deðildi. Genetik deðildi. Kader deðildi.

Yetenek, yeti sel algoritmalarýn üzerine bindiriliþleriyle belirlenmiþti. Bu nedenle kiþi doðuþtan olan anýklýk alýrlýk dýþýnda kendisine bahsedilmeyen bir þeyi algoritmalý yeti ve yetenek olarak bilemez.

Alýrlýk doðuþtan kapasiteni olduðu kadar dýþtan da motive edilir olmakla kapasiteye dýþtan yetiler üzerine aktarým yapmanýn yoludur. Yeti-yetenek plastikti, deðiþkendi, düzeltilebilirdi, kapasitifti, alýrlýða baðlýydý.

Yetenek; yetiye baðlý iþlevler grubu koordinasyonlarýyla birlikte "eylemli ve düþünsel belirlemeler" yapacaktý. Örneðin kiþi; bu algoritmik yetiler üzerinde çiftçi olacaktý. Kimyager olacaktý vs.

Bir terzi, terzi olduðu için (terzi doðduðu için) terzi gibi düþünmüyordu. Aksine terzi bileþenli algoritmalar kiþisi biyo alýrlýkla olan anýklýðýn kapasitesi içine bindiriþ edilmekle o kiþi terzi gibi düþünen bir yetenek ve kapasiteye dönüþüyordu.